Ulusal Bayram ve Genel Tatil (Resmi tatil) ücreti hakkında bilinmesi gerekenler

Ulusal Bayram ve Genel Tatil (Resmi tatil) ücreti hakkında bilinmesi gerekenler

4857 sayılı İş Kanununun 47 nci maddesinde, Kanunun kapsamındaki işyerleri bakımından, ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise, ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde ise, resmi vc dini bayram günleriyle yılbaşı gününün genel tatil günleri olduğu açıklanmıştır.

Buna göre; genel tatil günleri, 1 Ocak, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos günleri ile Arife günü saat 13.00’da başlanan üçbuçuk günlük Ramazan Bayramı vc Arife günü saat 13.00’de başlayan dörtbııçuk günlük Kurban Bayramı günlerinden oluşur. Ulusal bayram günü 28 Ekim saat 13.00 ten itibaren başlayan 29 Ekim günü de devam eden birbuçuk gündür. 2429 sayılı Yasanın, 5892 sayılı Yasayla değişik 2 nci maddesi uyarınca da, 1 Mayıs genel tatil günüdür. İşçinin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışıp çalışmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesiyle kararlaştırabilir.

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını iddia eden işçi, bu iddiasını ispatla yükümlüdür. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda yer alan bayram ve genel tatil ücreti ödemesinin yapıldığı varsayılır. Bordroda ilgili bölümünün boş olması ya da bordronun imza taşımaması halinde işçi, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını her türlü delille ispat edebilir.

Ulusal bayram ve genel tatillerde çalışıldığının ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, yazılı delil niteliğindedir. Ancak, sözü edilen çalışmanın bu tür yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda, tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bununla birlikte, işyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.

İmzalı ücret bordrolarından, ulusal bayram ve genel tatil ücretlerinin ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından daha fazla çalışıldığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin alacağının bordroda görünenden daha fazla olduğu yönünde bir ihtirazi kaydının bulunması halinde, ulusal bayram ve genel tatil çalışmalarının ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıt taşımaması durumunda dahi, işçinin bordroda yazılı olanın dışında ulusal bayram ve genel tatil çalışmalarının yapıldığını yazılı delille kanıtlaması imkân dahilindedir.

Yargıtayca, son yıllarda, ulusal bayram ve genel tatil çalışmalarının uzun bir süre için hesaplanması ve miktarın yüksek çıkması halinde, taktiri indirim yapılması gerektiği kabul edilmekledir. Ancak, ulusal bayram ve genel tatil çalışmalarının taktiri delil niteliğindeki tanık anlatımları yerine, yazılı belgelere ve işveren kayıtlarına dayanması durumunda böyle bir indirime gidilmemektedir.

Yargıtay’ın önceki kararlarında ulusal bayram ve genel tatil ücretlerinden yapılan indirim üzerine, reddedilen kısım için davalı yararına avukatlık ücretine hükmedilmesi gerektiği kabul edilmekteydi (Yargıtay 9.HD. 11.02.2010 gün 2008/17722 F., 2010/3192 K.). Ancak, işçinin davasını açtığı veya ıslah yoluyla dava konusunu arttırdığı aşamada, mahkemece ne miktarda indirim yapılacağı işçi tarafından bilenemeyeceğinden, Yargıtayca 2011 yılı itibarıyla maktu ve nispi vekâlet ücretlerinin yüksek oluşu da dikkate alınarak konunun yeniden ve etraflıca değerlendirilmesine gidilmiş, bu tür indirimden kaynaklanan ret sebebiyle davalı yararına avukatlık ücretine karar verilmesinin adaletsizliğe yol açtığı sonucuna varılmıştır.

Özellikle seri davalarda indirim sebebiyle kısmen reddine karar verilen az bir miktar için dahi her bir dosyada zaman zaman işçinin alacak miktarını da aşan maktu avukatlık ücretleri ödetilmesi durumu ortaya çıkmaktadır. Yine daha önceki kararlarında, yukarıda değinildiği üzere, ulusal bayram ve genel tatil ücretlerinden yapılan indirim sebebiyle ret vekâlet ücretine hükmedilmekle birlikte, Borçlar Kanununun 161/son, 325/son, 43 ve 44 üncü maddelerine göre, yine 5953 sayılı Yasada öngörülen yüzde beş fazla ödemelerden yapılan indirim sebebiyle reddine karar verilen miktar için avukatlık ücretine hükmedilmemekteydi. Bu durum uygulamada hakkaniyete aykırı sonuçlara neden olduğundan ve konuyla ilgili olarak Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinde de herhangi bir kurala yer verilmediğinden. Yargıtay’ca eski görüşünden dönülmüş ve ulusal bayram ve genel tatil ücretlerinden yapılan takdiri indirim nedeniyle reddine karar verilen miktar bakımından, kendisini vekille temsil ettiren davalı yararına avukatlık ücretine hükmedilemeycceği kabul edilmiştir.

Ulusal Bayram Genel Tatil çalışma ücretleri 4857 Sayılı Yasa md. 47 uyarınca bir kat fazla yevmiye ile ödenir. İşçi, maktu ücretin içinde çalışma karşılığı olmayan yevmiyeyi de aldığından, çalışılan günün tatil ücreti 1 yevmiye olacaktır. Bu haliyle işçinin tatil yevmiyesi aylık ücret/30 formülüyle bulunur.

28 Ekim ve arefe günlerinde ise yarım gün tatil olduğundan bu günlerin yarım yevmiye üzerinden hesabı uygundur.

Tatil ücretleri hesaplanırken hafta tatili ile çakışmamasına ve bu surette mükerrer hesaba mahal vermemesine dikkat edilmelidir. Örneğin Pazar günleri için hafta tatili ücreti hesaplanmış ise Pazar günleri için bayram yevmiyesi hesaplanmamalıdır.

Bu ücretin de son ücret üzerinden ödeneceğine dair yasalarımızda herhangi bir hüküm bulunmadığından, çalışma ücretleri dönemsel ücretlerden hesaplanmalıdır. Hesaplamada çıplak ücret esas alınır. Giydirilmiş ücretten hesaplama yapılmaz. Hakkaniyet indirimi burada da geçerlidir.

Genel tatil ücreti geniş anlamda ücret niteliğinde olup, 4857 sayılı İş Kanununun 34 üncü maddesi gereğince, gününde ödenmemesi halinde bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir.

İşverenin dava tarihinden önce temerrüde düşürülmesi durumunda, istekle bağlı olarak temerrüt tarihinden itibaren faiz yürütülmelidir. Bunun dışında kısmi dava açılması halinde dava veya ıslah tarihlerinden itibaren talep edilen miktarlarla sınırlı olarak faize karar verilmelidir.

Belirsiz alacak davası şartlarını taşıması halinde dava tarihinden önce temerrüde düşürülmemişse davanın açıldığı tarihte temerrüde düşülmekle faize bu tarihten itibaren hükmedilmelidir.

4857 sayılı Kanundan daha önce yürürlükte bulunan 1475 sayılı Yasada ücret-genel tatil alacaklarıyla ilgili olarak özel bir zamanaşımı süresi öngörülmediği halde, 4857 sayılı İş Kanunun 32/8 maddesinde, işçi ücretinin beş yıllık özel bir zamanaşımı süresine tabi olduğu açıkça belirtilmiştir. Ancak bu Kanundan önce tazminat niteliğinde olmayan, ücret niteliği ağır basan dönemsel nitelikteki işçilik alacakları, 6098 Sayılı TBK 147 (Borçlar Kanununun 126/1 maddesi) uyarınca beş yıllık zamanaşımına tabidir.

YILLARA GÖRE RESMÎ TATİLLER

Aşağıda zamanaşımı süresinin 5 yıl olduğu dikkate alınarak 2006 yılından itibaren resmi tatil günleri hesaplamalarda kolaylık olması açısından gösterilmiştir.

2009 Yılı

2008 Yılı:

2007 Yılı

2006 Yılı:

NOT: 17.03.1981 tarih ve 2429 sayılı ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER HAKKINDA KANUN a göre hazırlanmıştır “EMEK VE DAYANIŞMA GÜNÜ” 27.04.2009 tarih ve 5892 sayılı ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN’a göre hazırlanmıştır.

Ulusal bayram genel tatil günlerinde çalıştığını ispat yükü işçi, ödendiğini ispat yükü ise işveren üzerindedir.

Bordrolarda ulusal bayram genel tatil çalışması tahakkuk ettirilmiş ise ihtirazi kayıt yoksa aksi ancak yazılı belge ile ispatlanabilir. Ancak işçi bordroyu imzalarken herhangi bir ihtirazi kayıt koyarak bordroda yazandan daha fazla ulusal bayram genel tatil günlerinde çalıştığını şerh düşmüşse o taktirde yazılı belgeyle ispat zorunluluğundan kurtularak tanık dahil her türlü delil ile ispat yoluna gidebilir.

Bordroda ulusal bayram genel tatil çalışmasının sıfır görünmesi altının imzalı olması uygulamada sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Sıfır yazan bordro ile sıfır yazıp bu ay lıafta tatilinde çalışmadım yazan bordro arasında fark yoktur. Sıfır yazması hafta tatilinde çalışılmadığının göstergesi değildir. Ulusal bayram genel tatil günlerinde çalışmadım yazması çalışırken alınan ibranameler gibi geçerli değildir. Sıfır yazan bordroların aksi her türlü delil ile tanıkla da ispatlanabilir.

Uygulamada sıklıkla karşımıza çıkan bir diğer mesele ödemelerin bankadan yatması halinde ihtirazi kayıt hususudur. Yargıtay uygulamalarında bordroda imza olmasa bile ulusal bayram genel tatil çalışması tahakkuk ettirildiyse bu durumda bordro ve banka ödemeleri uyumlu ise imzalı bordro gibi işçinin ulusal bayram genel tatil çalışmasının tahakkukunu aldığı ve daha fazla çalıştığı iddiasındaysa ihtirazi kayıt koyması aranmaktadır. Eğcr bankaların açık olduğu saatlerde ise banka şubesinden veya işverene eksikliği derhal bildirmek sureliyle ihtirazi kayıt ileri sürülmelidir. Aksi taktirde sürekli bu şekilde ücretler alındıysa artık yazılı belge ile ispatlama aranmaktadır.

İspat konusunda en önemli deliller yazılı belgelerdir. Puantajlar, doğruluğu ispatlanmış giriş çıkış kart kayıtları, gps kayıtları, nöbet defterleri, tutanaklardaki savunma yazılarındaki günler, takograflar, bilgisayar şifresi ile işlem yapılan yerlerdeki bilgisayar açılış kapanış kayıtları, işveren duyuruları vs yazılı kayıt niteliğindedir. Kayıtlara itibar asıl olup her bir kaydın gerçeği göstermediği ispatlandığı taktirde bu belgeler delil değerini kaybedebilmektedir.

Yazılı belge genellikle bulunmadığından ve ulusal bayram genel tatil günlerinde çalışma olgusu fiili bir durum olduğundan tanıkla da ispatlanması mümkündür. Tanıkla menfaat birliği, husumet olgusu tanığın itibar değerini azaltmaktadır. İşyeri dışından tanıklar, eş, dost, akraba, mahalleden komşu, köylüsü gibi tanıklar da işyerindeki çalışma sistemini bilemeyeceğinden bu tanıklarla da sonuca gidilemez.

Tanık beyanları arasındaki çelişkiler ve davacı iddiaları ile uyumsuz olması halinde beyanlarına ulusal bayram genel tatil günlerinde çalışma yapıldığı sabit ise kısmen davacı iddialarıyla farklı ise hiç itibar edilemeyecektir. Davalı tanıklarının da biıbiriyle çelişen beyanları, kayıtlarla çelişen beyanları karşısında itibar edilmesi mümkün olmayacaktır. Tanığın tüm dönem değil davacıyla belirli bir süre çalışması halinde beyanlara o süre için itibar edilmektedir.

Mahkemelerin ifade alırken çalışma günlerini özellikle sormaları yanında bazı günler ulusal bayram genel tatil günlerinde çalışılıyorsa bunun neden kaynaklandığını da detaylı sormaları yerinde olacaktır. Davacı ve davalı tanık beyanları arasında çelişkiler varsa bu çelişkiler tanıklardan sorularak giderilmelidir.

Tarafların ikrarları, kabulleri, davacının yazılı savunmaları ile ilgili belgeler, noter ihtarnamesinde yazılan saatler, İşkur şikayetlerinde yazılan günler de aleyhe ispat açısından önemli rol oynar.

Yemin ise dayanılacak son delildir.

Ödeme konusunda ispat ancak yazılı belge ile olur. Tanıkla ispatlanamaz.