TÜKETİCİ İŞLEMİ NEDİR?

TKHK’ nda yer alan tanıma göre; tüketici ile ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden (satıcı veya sağlayıcı) arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlem tüketici işlemidir.

Tanımdan da anlaşılacağı üzere; davalarınızda sizi savunması için birlikte çalıştığınız avukat ile, estetik operasyon yaptırmak amacıyla gittiğiniz doktor ile, arabanızı satın aldığınız galerici ile aranızda tüketici işlemi bulunmaktadır.

TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ NEDİR?

Tüketici ile satıcı/sağlayıcı arasında yapılan tüketici işlemi veya tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek hukuki uyuşmazlıklar çözüme kavuşturmak amacıyla kurulan hakem heyetleridir. Tüketici hakem heyetleri, var olan tüm tüketici uyuşmazlıklarına bakmaz ancak belirlenen parasal sınırlar içerisinde yer alan uyuşmazlıklarda başvuru merciidir.

TÜKETİCİ HAKEM HEYETİNİN OLUŞUMU

Hakem Heyetleri Yönetmeliğine göre Bakanlık tarafından başvuru sayısı, nüfus yoğunluğu vb unsurlar dikkate alınarak hangi il veya ilçede tüketici hakem heyetinin kurulacağına ilişkin karar verilir.

Tüketici hakem heyetleri İl Tüketici Hakem Heyeti ve İlçe Tüketici Hakem Heyeti olmak üzere iki şekilde kurulmaktadır. Burada amaç başvuru sayısı ve nüfusa göre tüketici hakem heyetlerinin iş yoğunluğunun dengeli bir şekilde belirlenmesini sağlamaktır.

Bir başkan ve dört üye olmak üzere toplam beş kişiden oluşan tüketici hakem heyetleri için kanunda sayılan niteliklere sahip yedek üyeler de belirlenir.

TÜKETİCİ HAKEM HEYETİNE BAŞVURU SINIRI

Her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yeniden değerleme oranına göre tüketici hakem heyetine parasal başvuru sınırı belirlenmektedir. Parasal başvuru sınırı, uyuşmazlığa konu alacağın belirlenen para miktarı altında olması halinde tüketici hakem heyetine, belirlenen sınırda ve sınırın üzerinde olması halinde ise tüketici mahkemelerine başvuruda bulunulabilir.

2024 yılı için tüketici hakem heyeti başvuru sınırı 104.000,00 TL olarak belirlenmiştir. 104.000,00 TL altında bulunan uyuşmazlıklarda il veya ilçe tüketici hakem heyetine; 104.000,00 TL ve üzerinde olan uyuşmazlıklarda tüketici mahkemelerine başvuru yapılması zorunludur.

Başvurunun tek bir uyuşmazlıktan doğması ve Bakanlık tarafından belirlenen parasal sınırı aşması halinde başvuru sahibi aşan kısımdan feragat ederek tüketici hakem heyetine başvuruda bulunabilir. Ancak feragat edilen kısım için tekrar başvuru yapılamayacaktır.

TÜKETİCİ HAKEM HEYETİNE NASIL BAŞVURU YAPILIR?

Yönetmelikte yer alan düzenlemeye göre tüketici hakem heyetlerine tüketici şahsen veya avukatı aracılığıyla; elden, posta ile veya  elektronik ortamda e-Devlet kapısı üzerinden Tüketici Bilgi Sistemi ile başvuru yapılır.

Başvuruda tüketicinin kişisel bilgileri, satıcı/sağlayıcının kişisel bilgileri, uyuşmazlığın konusu ve talepler detaylı bir şekilde açıklanır, var olması halinde deliller de tüketici hakem heyetine sunulur. Başvuruda eksiklik olması halinde, tüketiciye eksikliğin giderilmesi için 7 günlük süre verilir. Belirlenen süre içerisinde bilgi ve belgelerin sunulmaması durumunda dosyadaki mevcut bilgi ve belgeler üzerinden başvuru hakkında karar verilir.

BAŞVURU SÜRESİ

Tüketici ile satıcı/sağlayıcı arasında yaşanan uyuşmazlıkların süresi içerisinde yetkili mercilere başvurusu önemlidir. Süresi içerisinde yapılmayan başvurular zamanaşımı def’inin ileri sürülmesi halinde reddedilir.

Taraflar arasında yapılan sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde tüketici hakem heyetine başvuru süresi, malın tüketiciye teslim tarihinden ya da hizmetin ifa edilmesinden itibaren 2 yıldır.

YETKİLİ TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ

Satıcı veya sağlayıcı ile hukuki uyuşmazlık yaşayan tüketici, yerleşim yerinin bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki tüketici hakem heyetine başvuruda bulunur. Dolayısıyla yetkili olan 2 tüketici hakem heyeti bulunabilir. Bunlar: tüketicinin yerleşim yeri veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki tüketici hakem heyetidir.

İl tüketici hakem heyetleri il sınırları içinde, ilçe tüketici hakem heyetleri ise ilçe sınırları içinde yetkilidir. Ancak tüketici hakem heyeti bulunmayan ilçelerde uyuşmazlıkların çözümü için Bakanlıkça belirlenen tüketici hakem heyeti yetkilidir. İlçe tüketici hakem heyetinin kurulmadığı ilçelerde başvurular ilçe kaymakamlığına yapılır.

TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ KARARI

Tüketicinin, başvuru yapması üzerine, tüketici hakem heyeti uyuşmazlık hakkında gerekli araştırma ve incelemeler yapmaktadır. Kanunda ve yönetmelikte yer alan usule göre inceleme yapılarak başvuru süresinden itibaren 6 ay içinde uyuşmazlık hakkında karar verilir. Bu süre en fazla 3 ay olacak şekilde uzatılabilir.

Tüketici hakem heyeti tarafından verilen karar, ilam niteliğinde olduğundan bir mahkemenin vermiş olduğu karar gibi icraya konularak tahsil edilebilecektir. Böylece tüketici hakem heyetine başvuran kişi, mahkeme yoluna gitmeden mahkeme kararı niteliğinde bir belgeye sahip olur.

TÜKETİCİ HAKEM HEYETİNİN OLUMSUZ YÖNDE KARAR VERMESİ HALİNDE NE YAPILMALIDIR?

Tüketici hakem heyetinin başvurucunun lehine karar vermesi gibi aleyhine karar vermesi de mümkündür. Başvuru üzerine tüketici hakem heyetinin olumsuz yönde karar vermesi durumunda ilgili karara karşı kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde tüketici mahkemesine itiraz edilebilir.

İtirazın yapılması tüketici hakem heyetinin vermiş olduğu kararı durdurmayacaktır. Ancak itiraz edenin talep etmesi halinde mahkeme, tedbir amacıyla tüketici hakem heyeti kararının icrasını durdurabilir.

Tüketici mahkemesi yapılan başvuru ile uyuşmazlığı usul ve esas yönünden inceleyerek karar verir. Tüketici hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir.