TCK m 300 Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama Suçunun Cezası

MADDE 300.- (1) Türk Bayrağını yırtarak, yakarak veya sair surette ve alenen aşağılayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu hüküm, Anayasada belirlenen beyaz ay yıldızlı al bayrak özelliklerini taşıyan ve Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alameti olarak kullanılan her türlü işaret hakkında uygulanır.

• İstiklal Marşını alenen aşağılayan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis ceza­sı ile cezalandırılır.
• Bu maddede tanımlanan suçların yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı ta­rafından işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.

YTCK’nun 300.maddesi, ETCK’nun 145.maddesinin karşılığı olarak düzenlen­miştir. Yeni düzenlemede, eski hükümden farklı olarak Türk Bayrağını tahkir suçu­nun maddi unsurunu oluşturan hareketlerin sayılması yerine genel olarak “aşağı­lama” terimine yer verilmiş, getirilen yeni tanımlama ile Anayasada belirlenen be­yaz ay-yıldızlı al bayrak özelliklerini taşıyan ve Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alameti olarak kullanılan her türlü işaretin aşağılanması Türk Bayrağının aşağılanması ile eşdeğerde sayılmıştır. Yeni bir düzenleme olarak istiklal marşının aşağılanması ayrı bir suç olarak tanımlanmış, Türk Bayrağını ve İstiklal Marşını aşağılama suçları bakımından “aleniyet” koşulu aranmıştır. Maddenin 3.fıkrası, ETCK’nun 145/son fıkrasının karşılığıdır.

Suçla Korunan Hukuksal Değer

300.maddede düzenlenen sularla Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alametlerinin layık olduğu manevi değeri zedeleyecek şekilde aşağılanmasının önlenmesi ve anılan egemenlik alametlerine özel bir saygı göstermeyi görev sayan vatandaşların milli duygularının korunması amaçlanmıştır.

Suçun Konusu

Suçun madde konusu Türk Bayrağı, Anayasa’da belirlenen beyaz ay yıldızlı al bayrak özelliklerini taşıyan ve Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alameti olarak kullanılan her türlü işaret ve İstiklal Marşı’dır.

Türk Bayrağı

Anayasa’nın 3/2.maddesine göre, Türkiye Devleti’nin bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Türk Bayrağının şekli, yapımı ve korunması ile ilgili esas ve usuller 2893 sayılı Türk Bayrağı Kanunu’nda ve Tüzüğü’nde belir­lenmiştir. Bayrakta mutlaka ay₇yıldız bulunmalıdır. Fakat suça konu bayrağın ka­nuni şekle uygun olmaması suçu ortadan kaldırmaz.

2893 sayılı Türk Bayrağı Kanununun “yasaklar” başlıklı 7.maddesi; “Türk Bay­rağı yırtık, sökük, yamalı, delik, kirli, soluk, buruşuk veya layık olduğu manevi değeri zedeleyecek herhangi bir şekilde kullanılamaz. Resmi yemin törenleri dışın­da her ne maksatla olursa olsun, masalara, kürsülere, örtü olarak serilemez. Oturu­lan veya ayakla basılan yerlere konulamaz. Bu yerlere ve benzeri eşyaya Bayrağın şekli yapılamaz. Elbise veya üniforma şeklinde giyilemez.

Hiçbir siyasi parti, teşekkül, dernek, vakıf ve tüzükte belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları dışında kalan kurum ve kuruluşun amblem, flama, sembol ve ben­zerlerinin ön veya arka yüzünde esas veya fon teşkil edecek şekilde kullanılamaz.

Türk Bayrağına sözle, yazı veya hareketle veya herhangi bir şekilde hakaret edi­lemez, saygısızlıkta bulunulamaz. Bayrak yırtılamaz, yakılamaz, yere ahlamaz, gerekli özen gösterilmeden kullanılamaz.

Bu kanuna ve tüzüğe aykırı filler yetkililerce derhal önlerin ve gerekli soruştur­ma yapılır.” hükmünü ihtiva etmektedir.

Aynı Kanunun “cezalar” başlıklı 8.maddesine göre, bu Kanuna ve Tüzüğe aykırı olarak Bayrak yapmak, satmak ve kullanmak yasaktır. Bu yasağa aykırı olarak yapı­lan Bayraklar o mahallin yetkili amirlerince toplatılır. Bu Kanun hükümlerine aykırı davranışta bulunanlar suçları daha ağır cezayı gerektirmediği (örneğin YTCK’nun 300.maddesine uyan suç oluşturmadığı) takdirde 5326 sayılı Kabahatler Kanu- nu’nun “emre aykırı davranış” başlıklı 32.maddesinin 3.fıkrasının yollamasıyla aynı maddenin 1.fıkrası uyarınca cezalandırılır.

Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alameti olarak kullanılan işa­retler

Yasa koyucu, Türk Bayrağı’nın “egemenlik alameti” niteliğinden dolayı, Türk Bayrağından başka Anayasa’da belirlenen beyaz ay-yıldızlı al bayrak özelliklerini taşıyan her türlü işareti de egemenlik alameti sayarak himaye etmiştir. Ancak bu işaretin Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alameti olarak kullanılması gerekir. Egemenlik alameti, devletin başlıca unsuru olup bireysel iradelere egemen olan ve devlette dirlik ve düzeni sağlamaya yarayan yüksek iradenin temsilini ifade eden cansız şeydir. Bu tanıma göre T.C. Devleti kavramını ifade eden her şeyde bu vasıf bulunabilir. Örneğin, Cumhurbaşkanlığı arması, T.C. (kısaltma) işareti, sefaretlerin kapılarına konulan armalar, sancaklar (alaylarca taşınan kenarları sa­çaklı, işlemeli, savaş bayrakları) ile beyaz ay-yıldızlı al bayrak özelliklerini taşıyan kordelalar, başörtüleri, boyun atkıları, resmi levhalar ve benzeri şeyler bu suçun konusunu oluşturur. Buna karşılık, beyaz ay-yıldızlı bayrak özelliği taşımayan okul, kulüp ve saire bayraklarına yönelik fiiller bu suçu oluşturmaz.

Türk Bayrağının veya egemenlik alametinin resmen çekilmesiyle özel kişiler ta­rafından asılması arasında cezai sorumluluk bakımından fark yoktur.

İstiklal Marşı

Milli şairimiz Mehmet Akif Ersöy tarafından yazılan İstiklal Marşı, TBMM tarafından 12 Mart 1921 tarihli toplantıda milli marş olarak kabul edilmiştir. Anayasamızın değiştirilemeyecek hükümleri (4.md.) arasında sayılan 3.maddcsinin 3.fıkrasına göre, Türkiye Devleti’nin milli marşı “İstiklal Marşı”dır.

İstiklal Marşı da T.C. Devletinin milli egemenlik alametidir. Zira milli marşımı­zın her bir mısrası T.C. Devleti kavramını ve Devletin başlıca unsuru olan egemen­liğini ifade ve temsil etmektedir. Toplam on kıt’adan oluşan İstiklal Marşının ilk iki kıt’asında beyaz ay-yıldızlı al bayrağımızın egemenlik alameti olarak taşıdığı önem vurgulanmaktadır. Bu itibarla, Devletin egemenlik alameti olan İstiklal Marşı’nın temsil ettiği fikre ve taşıdığı anlamın yüceliğine layık bir saygı hali ve ortamında dinlenmesi gerekir.

Suçun Faili

Suçun faili herhangi bir kimse olabilir. Failin yabancı oluşu, eylemini suç olmak­tan çıkarmaz. Burada esas olan milli hisselerin rencide edilmemesidir. Bu madde de tanımlanan suçların yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı tarafından işlenmesi cezayı artırıcı neden sayılmıştır (300/3.f.).

Suçun Maddi Unsuru

300.maddenin 1.fıkrasında tanımlanan suçun maddi unsuru, Türk Bayrağını ve­ya Anayasa’da belirlenen beyaz ay-yıldızh al bayrak özelliklerini taşıyan ve Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alameti olarak kullanılan her türlü işareti yırta­rak, yakarak veya sair surette aşağılanmasıdır. Ancak, bu seçimlik fiillerin suç oluş­turması için alenen işlenmesi gerekmektedir.

Kanun aşağılayıcı herhangi bir hareketi yeterli saymıştır. Bu itibarla, yırtmak ve bozmak tabirleri örnek olarak verilmiştir. “Veya sair surette” ibaresi “genişletici yorum”u gerektirir. Bu itibarla fiil, söz ile de işlenebilir. Yazı, belirli anlama gelebi­len işaret, el hareketi bu suçun maddi unsurunu oluşturabilir. Suçun oluşumu ba­kımından, fiilin işlendiği anda, maddi anlamda bayrağın varlığı dahi şart değildir.

Aleniyet için aranan temel ölçüt, fiilin, gerçekleştiği koşullar itibarıyla belirli ol­mayan ve birden fazla kişiler tarafından algılanabilir olmasıdır. Suçun basın ve yayın yoluyla işlenmesi hali de, aleniyetin gerçekleşiş şekillerinden birini oluştur­maktadır.

Maddenin 2.fıkrasında tanımlanan suçun maddi unsuru ise, devletin milli ege­menlik alameti olan İstiklal Marşının alenen aşağılanmasıdır. Bu fiil, sözle, yazıyla veya aşağılayıcı işaret veya el hareketi ile de işlenebilir. Fiilin suç oluşturabilmesi için alenen işlenmesi gerekir.

Suçun Manevi Unsuru

Maddede tanımlanan suçların manevi unsurunun oluşabilmesi için failde genel kastın yanısıra Türk Bayrağını, Devletin egemenlik alametini veya İstiklal Marşı’nı aşağılama kastı bulunması gerekir.

Suçun Özel Görünüş Biçimleri

Maddedeki suçlara teşebbüs mümkündür. Bu suçlara iştirakin her hali yani müşterek faillik, azmettirme ve yardım etme halleri sözkonusu olabilir.

Suça Etki Eden Nedenler

Maddedeki suçlar için özel bir hafifletici neden öngörülmemiştir.

Maddenin 3.fıkrasına göre bu suçların yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı ta­rafından işlenmesi ağırlaştırıcı neden olarak kabul edilmiştir. Bu durumda faile verilecek ceza üçte bir oranında artırılacaktır.

Kovuşturma

300.maddede tanımlanan suçlardan dolayı soruşturma ve ko­vuşturma C.Başsavcıhğınca re’sen yapılır. Bu suçların Türk vatandaşı veya yabancı tarafından yabancı ülkede işlenmesi halinde YTCK’nun 13.maddesi uyarınca Türk Kanunları uygulanır ve Adalet Bakanının talebi üzerine Türkiye’de yargılama yapılır.

Görevli Mahkeme

Maddenin 1.fıkrasındaki suçtan açılan davaya 5235 sayılı Kanunun 11.maddesi uyarınca Asliye Ceza, 2.fıkrasındaki suçtan açılan davaya ise aynı Kanunun 10.maddesi gereğince Sulh Ceza Mahkemesince bakılır. Çocuklar tarafından işlenen suçlarda ise 5395 sayılı ÇKK’nun 26/1.maddesi uyarınca çocuk mahkemesi görevlidir.

Suçun Yaptırımı

Maddenin 1.fıkrasında tanımlanan Türk Bayrağını ve devle­tin egemenlik alametlerini aşağılama suçunun yaptırımı, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır. Maddenin 2.fıkrasında tanımlanan İstiklal Marşı’nı aşağılama suçu­nun yaptırımı ise altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıdır. Hakim, somut olayda YTCK’nun 61.maddesinin 1.fıkrasında gösterilen hususları gözönünde bulundura­rak alt ve üst sınırlar arasında temel cezayı belirleyecektir.

Dava Zamanaşımı

Maddede tanımlanan suçlar, YTCK’nun 66/1-e bendi uya­rınca sekiz yıllık dava zamanaşımı süresine tabidir.