Resmi Belgenin Düzenlenmesinde Yalan Beyan Suçu Nedir? Nasıl Oluşur?

Suçun Tipiklik Unsuru

Kanun’un 206. maddesine göre, “Bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi cezalan­dırılır. ”

Korunan Hukuki Değer, Fail ve Mağdur

Suçla korunan hukuki değer kamu güveni­dir. Kanun, bu hükümle, kanunun zorunlu kıldığı hâllerde kişiye, gerçeğe aykırı beyanda bulunma yükümlülüğü getirmiştir. Yükümlülüğe uymamak, kamu güveninin ihlalidir.

Suçun Maddi Unsuru

Failin, bir resmi belge düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine, resmi belge düzen­lenmesi sırasında ve göreviyle ilgili olarak, yalan beyanda bulunmasıdır. Beyanın içeriğini kamu görevlisine söylenen her şey oluşturabilir (Failin medeni durumuna ilişkin olabileceği gibi düzen­lenen belge ile tespit edilen hususlara ilişkin de olabilir) Resmi belge düzenleme yetkisine sahip olmayan kamu görevlisine yalan beyanda bulu­nulması ise elverişli hareket olarak addedileme­yeceğinden, suça vücut vermez; içlenemez suç söz konusu olur.

Ayrıca kamu görevlisi, failden beyanda bu­lunmasını istemeye; fail de kanun gereği doğru beyanda bulunmaya mecbur olmalıdır. Örneğin kamu görevlisinin, yapmaya yükümlü olduğu işlemde, işlemin muhatabından aldığı beyanını kanunen araştırma yükümlülüğü altında olduğu durumlarda, muhatap yalan beyanda bulunmuş olsa dahi suç oluşmaz. Buna örnek olarak, X Üniversitesi Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı’na gelip üniversiteden, öğrenci olduğunu söyleye­rek ve aslında o üniversitenin öğrencisi olmama­sına rağmen kendisine öğrenci belgesi verilmesi­ni isteyen kişinin durumu gösterilebilir. Böyle bir durumda üniversitenin öğrenci işleri muhatabın gerçekte kendi öğrencisi olup olmadığını araş­tırma yükümlülüğü altında olduğundan, suç da oluşmuş olmayacaktır.

Suç, yalan açıklamanın belgeye geçirilmesi ile yani belgenin son şeklini almasıyla tamamla­nır.

Suçun Manevi Unsuru

Suç kastla işlenebilir. Kast, failin, bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine doğruyu beyan etmeye yükümlü ol­duğunu bilmesi ancak bilerek ve isteyerek yalan beyanda bulunmasıdır.

Suç, olası kastla da işlenebilir.

Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru

Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan be­yanda bulunma suçu bakımında “savunma hak­kı” ve “kimse kendisini ve yakınlarını suçlandırıcı beyanlarda bulunmaya zorlanamaz ilkesi” huku­ka uygunluk sebebi olarak kabul edilebilir.

Suçun Özel Görünüş Şekilleri

Teşebbüs

Yukarıda da belirttiğimiz gibi suç, yalan açık­lamanın belgeye geçirilmesi ile yani belgenin son şeklini almasıyla, tamamlanacağından, teşebbü­se de elverişli bir suçtur. Ancak bu görüşün ak­sini savunan yazarların mevcut olduğunu söyle­memiz gerekir. Bu bağlamda örneğin Özbek, Veli Özer; Kanbur, Mehmet Nihat; Doğan, Koray; Ba­caksız, Pınar; Tepe, İlker tarafından, suçun be­yanda bulunma ile birlikte tamamlanacağını, bu nedenle de kural olarak bu suç tipinin teşebbüse elverişli olmadığını ancak istisnaen icra hareket­lerinin kısımlara bölünebildiği, örneğin beyanın posta ile gönderildiği bir durumda teşebbüsün de mümkün olacağı söylenmektedir.

İçtima

Yalan beyanda bulunma suçu, diğer bir su­çun unsuru veya ağırlaştırıcı sebebi ise bileşik suçun varlığı sebebiyle faile tek bir suçtan ceza verilir.

Ayrıca bu suç, iftira ve yalan tanıklık suçları­na göre genel norm niteliğindedir. Bu nedenle de eğer failin fiili iftira veya yalan tanıklık suçlarının unsurlarına uyuyorsa fail hakkında yalnızca o suçlardan hüküm kurmak gerekir.

Öte yandan bu suçta mağdur belirli bir kişi olmadığından, aynı suç işleme kararının varlı­ğı hâlinde birden fazla yalan beyanda bulunma suçu arasında zincirleme suç ilişkisi mevcut ola­bilir.

İştirak

Suça iştirak bakımından genel hükümler uy­gulanır. Suça azmettirme ve yardım etme müm­kündür.