Resmi veya Özel Belgeyi Bozmak Yok Etmek Veya Gizlemek Suçu Nedir? Unsurları Nelerdir?

Suçun Tipiklik Unsuru

Resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya giz­lemek suçu Türk Ceza Kanunu’nun 205. mad­desinde, özel belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek suçu ise Türk Ceza Kanunu’nun 208. maddesinde düzenlenmiştir.

Korunan Hukuki Yarar ve Fail

Korunan hukuki yarar belgede sahtecilik suçları ile aynıdır. Suçların işlenmesi ile birlikte kamunun varlığına güvendiği ve çeşitli hukuki sonuçlar bağlamış olduğu belgenin kaybı ile ka­musal güven sarsılmış olur.

Suç hem özel kişiler hem kamu görevlileri tarafından işlenebilir. Resmi belgenin bozulma­sı, yok edilmesi veya gizlenmesi suçunun kamu görevlileri tarafından işlenmesi ise cezanın arttı­rılması sebebidir.

Suçun Konusu

Suçun konusu, TCK m. 205 bakımından gerçek bir resmi belge, TCK m. 208 bakımından ise gerçek bir özel belgedir. Bu belgelerin huku­ken geçerli, yani sahih ve gerçek belgeler olması gerekir. Aksi takdirde, TCK 281. maddedeki “Suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme ” su­çunun şartları da oluşmadığı sürece, konu bakı­mından mutlak elverişsizlik nedeniyle işlenemez suç söz konusu olur.

Suçun Maddi Unsuru

Kanun’da seçimlik olarak öngörülmüş olan yok etme, bozma veya gizleme şeklindeki seçim­lik hareketlerden birinin gerçekleştirilmesiyle suç tamam olur.

Bozmak, bir yazının artık belge olarak kabul edilemeyecek hâle getirilmesini ifade eder.

Yok etmek, bir belgeyi maddi varlığı yönün­den ortadan kaldırmaktır.

Gizlemek ise belgenin maddi varlığını yok etmeksizin, onu ortadan kaldırmayı ifade eder.

Suç, belge üzerinde tasarruf hakkı bulunan kimsenin, tasarruf imkânından yoksun bırakıldı­ğı, yani belgeden yararlanması imkânı ortadan kaldırıldığı anda tamamlanır.

Suçun Manevi Unsuru

Suçun manevi unsuru kasttır. Failin belge­yi yok ederken, bozarken veya gizlerken ki saiki önem taşımaz. Zira kanun özel kast aramamıştır.

Ayrıca suçun olası kastla işlenebilmesi de mümkündür.

Suçun Nitelikli Hâlleri

Resmi belgenin bozulması, yok edilmesi veya gizlenmesi suçunun kamu görevlisi tara­fından işlenmesi ağırlaştırıcı sebeptir. Yalnız bu ağırlaştırıcı sebebin kamu görevlisine uygula­nabilmesi için belge, kamu görevlisinin yerine getirmekte olduğu görev ile ilgili olması gerekir. 208. madde ise özel belge açısından herhangi bir ağırlaştırıcı sebep öngörmemiştir.

Suçun Özel Görünüş Şekilleri

Teşebbüs

Gerek resmi gerek özel belgenin bozulması, yok edilmesi veya gizlenmesi suçu belge üze­rinde tasarruf hakkı bulunan kimsenin, tasarruf imkânından yoksun bırakıldığı, yani belgeden yararlanması imkânı ortadan kaldırıldığı anda tamamlanmış olur. Dolayısıyla bu suçlara teşeb­büs mümkündür. Örneğin bir kimsenin belgeyi yırtmaya çalıştığı sırada, henüz ikiye bölmeden önce belgenin bu kişinin elinden alınması duru­munda suç teşebbüs aşamasında kalmıştır.

Yırtılan bir belgenin sonradan yapıştırılarak bir araya getirilmesi hâlinde suça teşebbüs söz konusu olacakken, gizlenen bir belgenin arama­lar sonucunda bulunması hâlinde suçun tamam­lanmış olduğunu kabul etmek gerekir.

İçtima

Türk Ceza Kanunu’nun 281. maddesinde düzenlenen “Suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme” suçu ile arasında görünüşte içtima ilişkisi içerisinde değerlendirilen “genel norm-özel norm” ilişkisi vardır. Bu bağlamda öncelikle 281. maddede belirtilen özel amaç doğrultusunda suçun unsurlarının tamam olup olmadığına bakılmalı, ancak 281. maddenin uy­gulanamayacağına karar verilmesi durumunda o zaman 205 veya 208. maddenin uygulanabilirliği tartışılmalıdır.

Ayrıca yine genel norm-özel norm” ilişkisi gereğince bu suçu işleyen fail “mala zarar ver­me” suçundan bir kez daha cezalandırılmaz.

İştirak

Suça iştirak yönünden genel hükümler uy­gulanır. Suça azmettirme ve yardım etme müm­kündür. Kamu görevlisinin işlediği suça kamu görevlisi olmayan kişi tarafından iştirak ancak azmettirme veya yardım etme şeklinde olabilir.