Resen ne demek? Resen nedir?
Resen ne demek? Mahkeme kararlarında ya da hukuk dilinde sıklıkla duyduğumuz resen kelimesi Arapça kökenli olup “kendiliğinden, kimseye bağlı olmaksızın, görev icabı” anlamına gelir. Resen kelimesinin Latince karşılığı ise “ex officio”dur. Bu terim hukuk alanında sıklıkla kullanılır. Resen kelimesinin hukuk ve TDK anlamı ile bilgilere kısaca aşağıda yer verilmiştir.
Resen ne demek? Resen kelimesinin kullanıldığı yere ve alana bağlı olarak farklı anlamları bulunmaktadır. Hatta hukukun kendi içindeki farklı dallarda (örneğin ceza hukuku, medeni hukuk, vergi hukuku ya da memur hukuku) farklı biçimlerde uygulama alanına sahiptir.
Hâkim, Türk hukukunu resen uygular. Bunun anlamı hâkimin hukuk kendiliğinden ve görevi icabı uygulamasıdır. Hâkim görevi gereği kendiliğinden karar verir.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 25. maddesine göre kanunda öngörülen istisnalar dışında, hâkim, iki taraftan birinin söylemediği şeyi veya vakıaları kendiliğinden dikkate alamaz ve onları hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamaz. Kanunla belirtilen durumlar dışında, hâkim, kendiliğinden delil toplayamaz. Dolayısıyla HMK’ya göre istisnalar dışında hâkimin resen araştırma yapması yasaktır.
Ancak farklı hukuk dallarında farklı uygulamalar bulunmaktadır. Örneğin, kişilik haklarının korunmasına ilişkin davalarda, boşanma davalarında, evlenmenin butlanı davasında, babalık davalarında, nüfus kayıt düzeltme davalarında resen araştırma ilkesi geçerlidir. İdari yargıda da resen araştırma ilkesi geçerli olabilmektedir. İdari yargıda ve vergi yargısında belgelerin mahkemece resen toplanması mümkündür.
Resen kelimesi kanun metinlerinde, Anayasa’da ya da mahkeme kararlarında sıklıkla kullanılmaktadır. Örneğin resen atama denildiğinde kamu görevlisinin kendi iradesi dışında amiri tarafından kendiliğinde görevlendirilmesi kastedilir. Resen tescil dendiğinde ise tapu memuru ya da müdürü tarafından taşınır ya da taşınmaza ilişkin bir hakkın otomatik olarak kendiliğinden tapu kütüğüne şerh edilmesi ifade edilir.
Vergi hukuku ve uygulaması bakımından ise resen tarhiyat/resen tarh ile vergi dairesinin kendiliğinden mükellefin iradesi dışında vergi konulması işlemi ifade edilir.
Resen TDK kelime anlamı, resen nedir?
Türk Dil Kurumu Sözlüğüne (TDK) göre resen kelimesinin anlamı; “kimseye bağlı olmaksızın, bağımsız” olarak tanımlanmıştır. TDK Sözlüğünde resen kelimesinin anlamı “kendiliğinden”, “kendi başına meydana gelen” şeklinde ifade edilmiştir.
Resen nasıl yazılır?
Resen ne demek? Resen kelimesinin nasıl yazıldığı konusu da TDK imla kılavuzunda açıklanmıştır. Resen kelimesinin doğru yazılışı kesme işareti olmaksızın “resen” şeklindedir. Ancak farklı kanun metinlerinde farklı şekillerse kullanıldığı görülmektedir. Örneğin HMK’da “resen”, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda ise “re’sen” şeklinde kullanılmıştır.