Önleme Amaçlı İletişimin Denetlenmesi
İletişimin denetlenmesi türleri
İletişimin denetlenmesi konusunda hukukumuzda üç ayrı düzenleme vardır.
Bunlardan birincisi MiT Kanunu‟nda düzenlenen istihbarat amaçlı iletişimin denetlenmesidir (MiTK m. 6).
İkincisi ise, bu bölümde açıklanacak olan, PVSK Ek m. 7‟de ve Jandarma Kanunu Ek m. 5‟de düzenlenmiş olan, belli suçların işlenmesinin önlenmesi amacıyla uygulanan önleme amaçlı iletişimin denetlenmesidir.
Üçüncüsü suç işlendikten sonra delil elde etmek amacıyla uygulanan iletişimin denetlenmesidir (CMK 135). Bu konuya ilerideki bahislerde yer verilmiştir.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
Temmuz 2016 tarihinde olağanüstü hal ilan edilmesiyle birlikte PVSK‟da gerek KHK‟lar gerekse yeni kanunlar ile önemli değişiklikler yapılmıştır.
671 sayılı KHK ile PVSK Ek m. 7/10 değiştirilerek, hem bu madde kapsamında önleme dinlemelerinin hem de CMK 135 kapsamında adli amaçlı iletişimin denetlenmesi tedbirinin, kapatılan TiB yerine, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu bünyesinde tek bir merkezden yürütüleceği düzenlemesi getirilmiştir.
2017-680 sayılı KHK ile aynı maddeye yeniden eklemeler yapılarak, polise Ek m. 7 kapsamında ülke seviyesinde kullanabildiği yetkileri sanal ortamda da kullanabilme yetkisi verilmiş ve internet üzerinden kullanabileceği yetkiler düzenlenmiştir.
2017-680 s. KHK, PVSK Ek m. 6‟ya da ek yaparak, polise, sanal ortamda işlenen suçlarda, yetkili Cumhuriyet başsavcılığının tespiti amacıyla, internet abonelerine ait kimlik bilgilerine ulaşma ve sanal ortamda araştırma yapma yetkisi vermiştir.
İletişimin suçu önleme amacı ile denetlenmesi
Önleme amaçlı iletişimin denetlenmesi PVSK Ek m. 7 ile düzenlenmiştir. Bunun dışında, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat Görev ve Yetkileri Kanunu‟nda da paralel düzenleme vardır.
Jandarmanın kendi sorumluluk alanında, polisin ülke genelinde kullanabileceği bu yetki kapsamında iletişimin tespiti, dinlenmesi, kayda alınması ve sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi, hâkim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Emniyet Genel Müdürünün, Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi Başkanının veya bilişim suçlarıyla sınırlı olmak üzere bilişim suçları ile ilgili daire başkanının yazılı emriyle yapılır.
Makul sebep: önleme amaçlı iletişim denetleme
PVSK Ek 7. madde ile düzenlenen suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla iletişimin denetlenmesi açısından da örgütsel faaliyet kapsamında suçlar işlendiğinde ve bu suçların ileride de işlenebileceğini gösteren makul sebepler bulunması gerekir.
Söz konusu maddede bu açıkça yazılmış olmasa bile, Ek 7. maddenin 2. fıkrasında sayılan suçların ve yeni eklenen bilişim suçlarının önlenmesi amacıyla bu tedbirin uygulanabileceği belirtilmektedir.
2017-680 sayılı KHK ile yapılan değişiklikle bilişim suçları ile ilgili daire başkanının yazılı emri ile telekomünikasyon yolu ile yapılan iletişim veya internet bağlantı adresleriyle internet kaynakları arasındaki veri trafiği ile üretilen verilerin tespit edilmesi yetkisi eklenmiş, telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin dinlenmesi, sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi ve kayda alınması yetkisine ek yetkiler ilave edilmiştir.
Kayıp çocuk araştırması
Son olarak 2017-680 s. KHK de getirilen bir diğer yeni yetki ise “kayıp çocukların araştırılması” başlıklı PVSK 13/A maddesidir.
Buna göre; kaybolan çocukların bulunması amacıyla, polis, sulh ceza hâkiminin veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde mülki idare amirinin yazılı veya sonradan yazılı hale getirilmek üzere sözlü emri ile kayıp çocuğa ait veya başkasına ait olmakla birlikte kayıp çocuk tarafından kullanılan her türlü banka hesap hareketlerini talep edebilir, telekomünikasyon yoluyla iletişimini denetleyebilir ve sinyal bilgilerini değerlendirebilir.
Tedbir kararı, en çok bir ay için verilebilir; ancak bu süre, bir defaya mahsus olmak üzere bir ay daha uzatılabilir. Mülki idare amirinin kararı, derhal mahkemenin onayına sunulur. Mahkeme kararını en geç yirmi dört saat içinde verir.
İnternette veri trafiğinin denetlenmesi
KHK 680 ile PVSK Ek m. 7‟de değişiklik yapılarak, polisin yetkileri internet alanını da kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
Bu doğrultuda, anılan yetkilerin internet bağlantı adresleriyle, internet kaynakları arasındaki veri trafiği ile, iletilen veriler açısından da kullanılması mümkün hale getirilmiştir.