Mirasın Geçmesinin Sonuçları Nelerdir?
KORUMA ÖNLEMLERİ
TÜRK MEDENİ YASASI MADDE 589.- Mirasbırakanın yerleşim yeri sulh hakimi, istem özerine veya re’sen tereke mallarının korunması ve hak sahiplerine geçmesini sağlamak üzere gerekli olan bütün önlemleri alır.
Bu önlemler, özellikle kanunda belirtilen hallerde terekede bulunan mal ve hakların yazımına, terekenin mühürlenmesine, terekenin resmen yönetilmesine ve vasiyetnamelerin açılmasına ilişkindir.
Önlemlerle ilgili giderler, ileride terekeden alınmak üzere, başvuran kişi tarafından; önleme hakimin re’sen karar verdiği hallerde Devlet tarafından karşılanır.
Mirasbırakan, yerleşim yerinden başka bir yerde ölmüş ise, o yerin sulh hakimi bu ölümü yerleşim yeri sulh hakimine gecikmeksizin bildirir ve mirasbırakanın Ölüm yerinde bulunan malların korunması için gerekli önlemleri alarak bulunla ilgili dosyayı varsa vasiyetnameyi yerleşim yeri sulh hakimliğine gönderir.
Defter tutma
MADDE 590.- Aşağıdaki sebeplerden birinin gerçekleşmesi halinde sulh hakimi terekenin defterinin tutulmasına karar verir:
- Mirasçılar arasında vesayet altına alınmış olan veya alınması gereken kimse varsa,
- Mirasçılardan biri uzun süreden heri bulunamıyorsa ve temsilcisi de yoksa,
- Mirasçılardan veya ilgililerden biri, ölüm tarihinden başlayarak bir ay içinde istemde bulunursa,
Defter tutma işlemi gecikmeksizin tamamlanır.
Mühürleme
MADDE 591.- Yazımı yapılan tereke mallarından gerekenler mühürlenir. Mühürlenmeyen mallar için uygun koruma Önlemi alınır. Mühür altına alma yazımdan önce de yapılabilir.
Tereke mühürlenirken mirasbırakanla oturanların ihtiyaçları için gerekli eşya bir tutanakla tespit edilip güvenilir kişi olarak kendilerine bırakılır; taşınmazların onların oturmaları için zorunlu olan kısımları, mühürlemenin dışında tutulur.
Alacaklıların istemi üzerine yapılan mühürleme, güvence altına alman miktarla sınırlıdır. Alacaklıya güvence gösterildiği takdirde mühürleme yapılmaz, yapılmışsa kaldırılır.
Açıklama
İstem üzerine yahut doğrudan doğruya sulh hukuk hakimi, tereke mallarının korunması ve hak sahiplerine geçmesini sağlamak için gerekli olan tüm önlemleri alacaktır. Bu önlemleri alacak Sulh Hukuk Hakimi, mirasbırakanın yerleşim yeri hakimidir.Alınacak koruma önlemleri,
- Terekede bulunan mal ve hakların yazımına,
- Terekenin mühürlenmesine,
- Terekenin resmen yönetilmesine,
- Vasiyetnamelerin açılmasına ilişkin hususlar olacaktır.
Önlemlerle ilgili giderler, başvurandan alınacaktır. İleride terekeden bu masraflar ayrılıp başvuruda bulunana verilir. Önleme, doğrudan doğruya hakimlikçe karar verilirse, bu takdirde masraflar Devletçe karşılanacaktır.
Mirasbırakan yerleşim yerinden başka bir yerde ölmüş ise, o yerin Sulh Hukuk Hakimi, bu ölümü, mirasbırakanın yerleşim yeri Sulh Hukuk Hakimine ivedi olarak bildirecek ve kendi yerindeki mirasbırakanın mallarını korumaya alacak, düzenleyeceği dosya ve varsa vasiyetnameyi de gönderecektir.
Mirasbırakanın yerleşim yeri Sulh Hukuk Hakimi aşağıdaki hallerden birinin tahakkuku halinde; terekenin defterinin tutulmasına karar verecek ve defter tutma işlemini gecikmesiz tamamlayacaktır. Kaldırılan eski Medeni Yasada 532’nci maddeyle mirasbırakanın ölümünden itibarın (1) aylık süre içinde defterin tamamlanması gerektiği öngörülmüştü. Yeni kabul edilen Medeni Yasanın 590’ıncı maddesinde defterin gecikmesiz tamamlanacağı, bunun için de; mirasçılardan veya ilgililerden birinin, mirasbırakanın ölüm gününden başlayarak (1) ay içinde istemde bulunması koşulunu kabul etmekle tereke tespiti için ölümden itibaren (1) aylık süre içinde başvuru gerekeceğini belirtmiş, yoksa hakimin (1) ay içinde defteri tamamlaması diye bir sınırlama yasa koyucu tarafından öngörülmüş değildir. Bundan başka; mirasçılar arasında vesayet altına alınmış olan veya alınması gereken kimse varsa, ayrıca; mirasçılardan biri uzun süreden beri bulunamıyorsa ve temsilcisi de yoksa, yine Sulh Hukuk Hakimi, terekenin defterinin tutulmasına karar verecektir.
Yazımı yapılan tereke mallarından gerekenler mühürlenir. (Örneğin: mağaza veya evdeki eşyaların bulunduğu odanın kapısı veya dairenin kapısı gibi) mühürlenmeyen mallar için uygun koruma önlemi alınacaktır. Mühürleme defter yazımından önce de olabilir.
Görevli Mahkeme
Sulh Hukuk Mahkemesidir.
Yetkili Mahkeme
Mirasbırakanın (Ölenin) yerleşim yeri Mahkemesidir.
Başvuruda Bulunacaklar
- Mirasçılardan biri,
- İlgililerden biri.
Terekede Koruma (İhtiyati Tedbir) Önlem Koşulları
- Mirasçılar arasında vesayet altına alınmış olanlar varsa,
- Mirasçılar arasında vesayet altına alınması gerekenler mevcutsa,
- Mirasçılardan biri uzun süreden beri bulunamıyorsa ve temsilcisi de yoksa,
- Mirasçılardan biri, mirasbırakanın ölüm gününden itibaren 1 ay içinde başvuruda bulunursa,
- Mirasla ilgilenen ilgililerden biri tarafından yine, mirasbırakanın ölüm gününden itibaren 1 aylık sürede istemde bulunmuş olunursa.
Bu sebeplerden birinin gerçekleşmiş olması durumunda Sulh Hukuk Mahkemesi, tereke tespit ve defterinin tanzimi yoluna gidecektir.
Terekede Koruma Önlemleri
- Terekede bulunan mal ve hakların yazımı,
- Terekenin mühürlenmesi,
- Terekenin resmen yönetilmesi,
- Vasiyetnamelerin açılması,
- Mirasbırakanın yerleşim yerinden başka yerde ölmesi halinde, o yerin Sulh Hukuk Hakimliğinee, yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesine, mirasbırakanın ölümünün bildirilmesi, gerekli önlemlerin alınması, vasiyetname ve mal varlığı tespit dosyalarının da gönderilmesi, terekede koruma önlemleri yani eski adıyla terekede ihtiyati tedbir (önlem) olarak Yasa koyucu tarafından öngörülmüştür.
Terekede Koruma Önlemleri İsteme Süresi
Mirasçılardan veya ilgililerden birinin, mirasbırakanın (ölenin) ölüm gününden itibaren (1) ay içinde tereke tespiti ve defterinin tutulması için başvuruda bulunmaları gerekecektir. Bu bir aylık süre, hakimin bekleme süresi değil, tereke tespiti ve deftere yazılması için başvuru süresidir.
Böylece, tereke tespiti ve koruma önlemleri isteme süresi, mirasbırakanın ölüm gününden itibaren (1) aydır. Bu süre içinde talep ileri sürülmezse, artık TMY. 590. maddesine göre değil, genel kurallara göre tereke tespiti yapılabilecektir. (Örneğin: Delillerin tespiti yoluyla olduğu gibi).
Defterin Tutulması
TMY’nin 590. maddesinde defter tutma koşullan açıklanmıştır. Mirasbırakanın terekesinin deftere geçirilmesi işidir. Terekenin deftere geçirilmesi için, mirasçılardan birinin veya ilgililerin, mirasbırakanın ölüm gününden itibaren 1 ay içinde başvuruda bulunmaları gerekecektir. Mirasbırakanın evindeki eşyaları, paralan, senetleri, ambarlarındaki tahıl, ahırlarındaki hayvanları vs. mal varlığı tespit edilip yazılacaktır.
Terekenin Mühürlenmesi
Yazımı yapılmış olan tereke malları mühürlenecektir. Mühürlenemeyenler hakkında gereken önlemler alınacaktır. Mühür altına alma, tereke tespitinden önce de yapılabilir. Mirasbırakanın evindeki eşyaları, paraıarı, senetleri, amba-rındaki buğday vesaire, ahırdaki hayvanlarının yazımı yapılanları kilitlenir veya güvenilir bir kişiye teslim edilir. Tereke mühürlenirken mirasbırakanla birlikte oturanların ihtiyaçları tespit ve tutanağa yazılacak, güvenilir kişi olarak (eski deyimiyle yeddi emine) teslim edilecek, oturmalarına ayrılacak kısım mühürleme dışında tutulacaktır.
Alacaklılar mühürleme istemişlerse, istemleri sadece güvence (teminat) altına alınan miktarla sınırlı olacaktır. Alacaklıya (teminat) güvence gösterilmişse, mühürleme yapılmayacak, yapılmışsa kaldırılacaktır.
Terekenin Resmen Yönetilmesi
- Mirasçılardan biri, uzun bir süreden beri bulunamıyorsa ve herhangi bir temsilci de bırakmamış olması halinde yararı gerektiriyorsa,
- Mirasbırakanın mirasında hak sahibi olduğunu ileri sürmelerine rağmen mirasçı olduklarını, hak sahibi olduklarını iddia edenler, yeterince ispatlamamışlarsa,
- Mirasta, bir mirasçı bulunup bulunmadığı şüpheli olursa,
- Mirasçıların tamamı bilinmiyorsa,
- Yasada özellikle, resmen yönetme öngörülmüşse,
Sulh Hukuk Mahkemesi hakimi, doğrudan (re’sen) mirasbırakanın mirasının resmen yönetilmesine karar verecektir.
Ancak, mirasbırakanın terekesinin tamamı üzerinde yetkili vasiyeti yerine getirme görevlisi atanmadığı takdirde terekenin yönetimi ona verilecektir.
Bundan başka, mirasbırakan velayet veya vesayet altında bulunduğu sırada ölmüşse, yine veli veya vasisi terekenin yönetimiyle görevlendirilecektir. Sakınca bulunması durumunda görev verilmeyecektir.
Sulh Hukuk Mahkemesi, terekeden karşılanmak üzere terekeyi yöneten kişiye bir ücret takdir ve tayin edecektir. Ancak bu halde, tereke yöneticisinin ücret isteminde bulunması gerekecektir. İstemde bulunulmadan ücret takdiri yapılmayacaktır.
Terekeyi Resmen Yönetmede Yapılacak İşler
Terekenin resmen yönetme nedenleri ortadan kalkmasına yahut paylaştırmaya kadar; terekeyi yöneten kişi veya terekeyi resmen Sulh mahkemesi hakimi, terekeyi iyi bir yönetici gibi yönetecek, hak sahiplerinin haklarının zarara uğramasına sebebiyet vermeyecektir. Bu hususta yasal sorumlulukları vardır. Bunun gibi;
- Terekenin yazımı (henüz yapılmamışsa),
- Gerekli koruma önlemlerinin alınması,
- Terekedeki malların satımı (mirasçıların yararlarına veya yönetim gereklerine uygun olduğu takdirde),
- Mirasbırakanın alacaklarının (tahsili) alınması, ve borçlarının ödenmesi,
- Vasiyetlerin, Sulh Hukuk Mahkemesinin izni ve Asliye Hukuk Mahkemesi hakiminin onayı ile yerine getirilmesi, (Vasiyetler bu takdirde mirasçıların yasal haklarını zarara uğratmayacak olmaları gerekecektir.)
- Terekeye ait paraların faiz getirmek üzere bir bankaya yatırılması, bu paralarla Devlet tahvili alınması ve yatırımların güvenceli yatırımlara dönüştürülmesi, (paraların yatırılacağı banka belirtilmiş bankalar olacaktır).
- Terekede ticarethane, imalathane veya başka bir işletme mevcutsa, bunların oldukları gibi devamı, devamında yarar yoksa, tasfiyeleri hakkında gereken işlemlerin yapılması önlemlerin alınması, hususlarında işlemleri de yapacaktır.
Tereke yöneticisi, görevine giren hususlarda, miras ortalığının temsilcisidir. Ortaklık hakkında açılan davalarda ve yapılan icra takiplerinde ortaklığı temsil edecektir. Ortaklık adına,
- Dava açmaya,
- İcra takibinde bulunmaya,
- Davadan vazgeçmeye,
- Davayı kabule,
- Sulh olmaya,
- Tahkime
yetkili bulunacaktır. Davaları ve takipleri mirasçılara haber verir (ihbar eder).
Terekenin resmen yönetilmesi işlemleri de nitelikleri uygun olduğunda vesayete ait kurallara tabi olacak ve uygulanması yoluna gidilecektir.
Mirasbırakanın mirasçıları bulunup bulunmadığı anlaşılamamış veya mirasçıların tamamı bilinememiş olduğu takdirde, Sulh Hukuk Mahkemesi Hakimi, birer ay ara ile iki defa ilan yapılmasına karar verecek, ilanda hak sahiplerinin son ilan gününden itibaren 1 yıl içinde mirasçılık sıfatını bildirmeleri gösterilecektir. İlanlar uygun araçlarla yapılacaktır. Ancak yasa koyucu uygun araçların neler olduğun açıklamamıştır. Bu araçlar uygulamada günlük tirajı yüksek gazeteler olabildiği gibi, yerel görsel ve yazılı basın araçları da olabilecektir, (örneğin: televizyon, gazete vesaire gibi).
İlanda bildirilen süre içinde başvuru yapılmamış olursa, miras nedeniyle istihkak davası açma hakkı saklı kalmak kaydıyla mirasbırakanın mirası Devlete geçecek bu yolu mahkemece karar verilecektir. Bunun gibi mahkemece hiçbir mirasçı tespit edilemediği takdirde de mirasın Devlete geçmesine karar verilecek, kararda istihkak dava açma hakkı saklı tutulacaktır.
Vasiyetname ile İlgili İşlemler
Mirasbırakanın ölümünden sonra elde edilen vasiyetnamesi, geçerli olup olmadığı araştırılmaksızın ivedi olarak Sulh Hukuk Mahkemesi (hakimine) teslim edilecektir. Bu husus yasal zorunluluktur.
Mirasbırakanın ölümünü öğrenen (vasiyetnameyi düzenleyen, saklayan, ya da mirasbırakanın arzusuyla muhafaza eden yahut başka şekilde vasiyetnameyi ele geçiren, ölen mirasbırakanın eşyaları arasında bulan) kişi, teslim görevini derhal yerine getirmek zorundadır.
Sulh Hukuk Hakimi, teslim edilen vasiyetnameyi inceleyecek, gereken koruma önlemini alacak, ilgilileri dinleme olanağı varsa dinleyecek, terekenin yasal mirasçılara geçici olarak teslimi veya resmen yönetilmesine karar verecektir.