GÜVENLİK SORUŞTURMASI NEDİR?

Memuriyet ve kamu kurum ve kuruluşlarına atanmak üzere başvuru yapan kişiler hakkında kanunda yer alan hususların mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesi güvenlik soruşturmasıdır.

Güvenlik soruşturmasında kişi hakkında; 

1. Görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin,

2. Yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin,

3. Terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının tespiti yapılır.

Arşiv araştırmasından farklı olarak güvenlik soruşturmasında kişinin daha çok ilgili göreve uygun olma koşullarını şahsi olarak ne kadar taşıdığı incelenir. Kişi hakkında yürütülen güvenlik soruşturması Değerlendirme Komisyonuna verilir ve Değerlendirme Komisyonu soruşturmaya ilişkin rapor hazırlar. Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmeliğe göre ilgili kamu kurum ve kuruluşunun talebinden sonra 60 gün içerisinde raporun hazırlanması gerekir. Değerlendirme Komisyonunun hazırlamış olduğu rapor talep eden kurum veya kuruluşa sunulur. Kişi hakkında güvenlik soruşturmasının olumlu veya olumsuz olduğuna ilişkin nihai kararı ilgili kurum veya kuruluş verecektir.

ARŞİV ARAŞTIRMASI NEDİR?

Memuriyet ve kamu kurum ve kuruluşlarına atanmak üzere başvuru yapan kişiler hakkında

kanunda yer alan hususların mevcut kayıtlardan tespit edilmesine arşiv araştırması denir. Arşiv araştırmasında;

1. Kişinin adli sicil kaydının,

2. Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının,

3. Kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının,

4. Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin on üçüncü fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların,

5. Hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının tespiti yapılır.

Arşiv araştırması, güvenlik soruşturmasına göre daha nesnel olguları içinde barındırmaktadır. Zira yalnızca var olan somut belgeler üzerinde incelemeler yapılmaktadır. İlgili kamu kurum ve kuruluşunun talebi üzerine arşiv araştırması 30 gün içerinde tamamlanır ve Değerlendirme Kurulu tarafından hazırlanan rapor talep eden kurum veya kuruluşa gönderilir. Tıpkı güvenlik soruşturmasında olduğu gibi yapılan arşiv araştırmasının da sonucunun olumlu veya olumsuz olduğuna ilişkin nihai karar talep eden kamu kurum veya kuruluşu tarafından verilir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yönetmelikte belirtilen süreler içinde yapılmadan sürüncemede bırakılma durumu uygulamada sıkça karşılanmaktadır. Okuyucularımıza sürecin hukuka uygun bir şekilde yürütülmesi adına bir avukat yardımı ile yakından takip edilmesini tavsiye ederiz.

KİMLER HAKKINDA GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASI YAPILIR?

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu m.3’e göre;

1-Arşiv araştırması, statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk defa veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacaklar hakkında yapılır.

2-Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması ise aşağıda sayılan kişiler adına birlikte yapılır.

• Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları hâlinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler

• Milli Savunma Bakanlığı,

• Genelkurmay Başkanlığı,

• Jandarma,

• Emniyet,

• Sahil güvenlik

• İstihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli

• Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel,

• Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler,

• Üst kademe kamu yöneticileri,

• Özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler

• Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis, hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler.

GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASI HANGİ KURUM TARAFINDAN YAPILIR?

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu m.6’ya göre güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması; Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılır.

GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASININ OLUMSUZ GELMESİ HALİNDE NE YAPILMAILIDIR?

Memuriyete veya kamu kurum ve kuruluşlarına atanacak adaylar hakkında ilgili idarenin talep etmesi halinde yukarıda söz etmiş olduğumuz kurumlar tarafından güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapıldıktan sonra kurum kararının olumsuz olması halinde bu durum ilgiliye bildirilir.

Ancak kişiye güvenlik soruşturması veya arşiv araştırmasının olumsuz gelmesinin nedenine ilişkin herhangi bir bilgi verilmemektedir. Kişinin ilgili kuruma ulaşması halinde dahi olumsuz görüşe neden olan durum ilgiliye söylenmemektedir. Bu durumda yapılması gereken şey güvenlik soruşturması veya arşiv araştırmasının olumsuz olduğuna ilişkin tebliğ edilen belgenin tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içerisinde İdare Mahkemesinde iptal davası açılması gerekmektedir. Belirtilen süre içerisinde dava açılamaması halinde kişi uğramış olduğu hukuka aykırılığa ilişkin herhangi bir talepte bulunamayacaktır.

HAKKIMDA HAGB KARARI VERİLEN DAVA DOSYAMDAN ÖTÜRÜ GÜVENLİK SORUŞTURMAM OLUMSUZ GELEBİLİR Mİ?

Öncelikle şu hususu belirtmek gerekir ki Anayasa Mahkemesinin 2022/120 E. 2023/107 Sayılı kararıyla ceza davalarında verilen karar çeşitlerinden biri olan hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) müessesi hukuka aykırı bulunarak 1 Ağustos 2024 tarihinden itibaren geçerli olacak şekilde HAGB kurumu iptal edilmiştir. Buna göre 1 Ağustos 2024 tarihine kadar mahkemeler yapmış olduğu yargılamalar neticesinde HAGB kararına hükmedebilecektir.

Hakkınızda HAGB kararı verilmesi üzerine bu durum HAGB müessesesine ilişkin olan özel bir sicile kaydedilir. Bu sicil bilinen adli sicilden farklıdır. Bu özel sicile ilgili hâkim ve savcı haricinde ulaşılması hukuka aykırıdır. Dolayısıyla kişi hakkında verilen HAGB kararları adli sicilde görünmeyeceğinden kişinin memuriyeti veya kamu kurum ve kuruluşlarında çalışmasını engeller mahiyette olmayacaktır. İdarenin hukuka aykırı bir biçimde kişi hakkında HAGB kararının olup olmadığını incelemesi haksız olduğundan buna dayanarak yapılan güvenlik soruşturması olumsuz kararı da hukuka aykırı olacaktır. Hakkınızda HAGB kararına dayalı olarak güvenlik soruşturmanızın olumsuz geldiğini düşünmeniz halinde anılan karar hakkında İdare mahkemesinde iptal davası açmanız gerekmektedir.

Yukarıda detaylı bir şekilde anlatmış olduğumuz üzere hakkınızda güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz kararı verilmesi halinde uzman bir avukattan yardım almanızı tavsiye ederiz.