Limited Şirketlerde Yedek Akçe

Limited şirketlerde yedek akçe ayrımı ve kullanımı ile ilgili ola­rak 6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanununun 534’üncü maddesinde yer alan; “Anonim şirketin bilânço ve yedek akçe hakkmdaki hüküm­leri, limited şirketler hakkında da tatbik olunur.” hükmü, 6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 610’uncu maddesinde; “Anonim şirketlere ilişkin 514 ila 527’nci madde hükümleri limited şirketlere de uygulanır.”şeklinde herhangi bir değişiklik yapılmadan yer almaktadır.

Genel Kanuni Yedek Akçe

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanunu – Madde 519

“Yıllık karın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçeye ayrılır.

Birinci fıkradaki sınıra ulaşıldıktan sonra da;

1. Yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlanan primin, çıkarıl­ma giderleri, itfa karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için kullanıl­mamış bulunan kısmı,
2. Iskat sebebiyle iptal edilen pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların yerine verilecek yeni senetlerin çıkarılma gi­derlerinin düşülmesinden sonra kalan kısmı,
3. Pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu,

genel kanuni yedek akçeye eklenir.

Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için kullanılabilir.

İkinci fıkranın (c) bendi ve üçüncü fıkra hükümleri, başlıca amacı başka işletmelere katılmaktan ibaret olan holding şirketler hakkında uygulanmaz.

Özel kanunlara tabi olan anonim şirketlerin yedek akçelerine iliş­kin hükümler saklıdır.”

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 519’uncu maddesi; 6762 sa­yılı Eski Türk Ticaret Kanununun 466’ncı maddesinden alınmıştır. Ancak, anılan 466’ncı maddenin ifadesi, uygulamada yorum güçlükle­ri doğurduğundan gerek kelimelerin seçiminde, gerek söz diziminde önemli değişiklikler yapılmış, ancak içeriğe temel olan düşünce ve hükümler değiştirilmemiştir.

Limited Şirketlerin İktisap Ettiği Kendi Pay Senetleri İçin Ayrılan Yedek Akçe

6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanunda yer almayan limited şir­ketlerin iktisap ettiği kendi pay senetleri için ayrılan yedek akçeye ilişkin düzenleme, yeni bir düzenleme olarak 6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 520’nci maddesinde aşağıdaki şekilde hüküm altına alın­mıştır.

“Şirket, iktisap ettiği kendi payları için iktisap değerlerini karşı­layan tutarda yedek akçe ayırır. Bu yedek akçeler, anılan paylar dev­redildikleri veya yok edildikleri takdirde iktisap değerlerini karşılayan tutarda çözülebilirler.

Yeniden değerleme fonu ile ilgili mevzuat uyarınca pasifte yer alan diğer fonlar, sermayeye dönüştürüldükleri ve yeniden değerlendi­rilen aktifler amorti edildikleri veya devredildikleri takdirde çözülebi­lirler.”

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 520’nci maddesi yeni bir düzenlemedir. Bu maddenin kaynağı, İsviçre Borçlar Kanununun 671/a ve 671/b maddeleridir. Şirketin iktisap ettiği kendi payları için yedek akçe iktisap tarihinde kurulur. Ayrılacak yedek akçede iktisap değeri esas alınır. İkinci fıkrada öngörülen fonlar hukukumuzda özel olarak düzenlenmiştir. Bu fonlar dağıtılamazlar.

Limited Şirketin İsteği ile Ayırdığı Yedek Akçe

6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanunu – Madde 467

Limited şirketin isteği ile ayırdığı yedek akçe ile ilgili düzenleme 6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanununun 467’nci maddesinde düzen­lenmiştir. Söz konusu düzenleme aşağıda yer aldığı şekildedir.

“Yedek akçeye safı karın yirmide birinden fazla bir meblağın ay­rılacağı ve yedek akçenin ödenmiş olan esas sermayenin beşte birini aşabileceği hakkında esas mukaveleye hüküm konabilir. Esas mukavele ile başkaca akçe ayrılması derpiş ve bunların tahsis ve sarf suretleri esbit olunabilir.”

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanunu – Madde 521

6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanununun 467’nci maddesinde iüzenlenmiş olan limited şirketin isteği ile ayırdığı yedek akçe ile ilgi- i düzenleme 6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 521 ’inci maddesin­le aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.

“Yedek akçeye yıllık kârın yüzde beşinden fazla bir tutarın ayrı- acağı ve yedek akçenin ödenmiş sermayenin yüzde yirmisini aşabile­ceği hakkında esas sözleşmeye hüküm konabilir. Esas sözleşme ile )aşka yedek akçe ayrılması da öngörülebilir ve bunların özgülenme intacıyla harcanma yolları ve şartları belirlenebilir.”

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 521’inci maddesi 6762 sayılı ıski Türk Ticaret Kanununun 467’nci maddesinden alınmıştır. 6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanununda “ihtiyari yedek akçe” olan kenar iaşhk “Şirketin isteği ile ayrılan yedek akçe” olarak değiştirilmiştir.

Limited Şirketlerde Çalışanlar ve İşçiler Lehine Yedek Akçe Ayrımı

6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanunu – Madde 468

Limited şirketlerde çalışanlar ve işçiler lehine yedek akçe ayrımı le ilgili düzenleme 6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanununun 468’inci naddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu düzenleme aşağıda yer aldığı şekildedir.

“Esas mukavelede şirketin müstahdem ve işçileri için yardım sandıkları ve sair yardım teşkilatı kurulması ve idamesi maksadıyla ıkçe ayrılması derpiş olunabilir.

Yardım maksadına tahsis olunan para ve diğer mallar, şirket mal­arından ayrılarak bunlarla Medeni Kanun hükümleri dairesinde bir te­sis meydana getirilir.

Tesis senedinde, tesis mallarının şirkete karşı bir alacaktan ibaret ılacağı tasrih olunabilir.

Şirketten alınandan başka müstahdem veya işçilerden de aidat alınmışsa, hizmet münasebetinin sonunda tesis şartlarına göre bu ak­çeden faydalanmadıkları takdirde müstahdem ve işçilere hiç değilse ödedikleri meblağlar ödeme tarihlerinden itibaren % 5 faiziyle birlik­te geri verilir.”

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanunu – Madde 522

6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanununun 468’inci maddesinde düzenlenmiş olan limited şirketlerde çalışanlar ve işçiler lehine yedek akçe ayrımı ile ilgili düzenleme 6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 522’nci maddesinde aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.

“Esas sözleşmede şirketin yöneticileri, çalışanları ve işçileri için yardım kuruluşları kurulması veya bunların sürdürülebilmesi amacıyla veya bu amacı taşıyan kamu tüzel kişilerine verilmek üzere yedek ak­çe ayrılabilir.

Yardım amacına özgülenen yedek akçelerin ve diğer malların şir­ketten ayrılması suretiyle bir vakıf veya kooperatif kurulması zorunlu­dur. Vakıf senedinde, vakıf malvarlığının şirkete karşı bir alacaktan ibaret olacağı da öngörülebilir.

Şirketin bu amaca özgülediği yedek akçeden başka, yöneticiler­den, çalışanlardan ve işçilerden aidat alınmışsa, iş ilişkisinin sonunda, vakıf senedine göre yapılan ayrımdan yararlanamadıkları takdirde ça­lışanlara ve işçilere hiç değilse ödedikleri tutarlar ödeme tarihinden itibaren kanuni faiziyle birlikte geri verilir.”

Yedek Akçe ile Kar Payı Arasındaki İlgi

6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanunu – Madde 469

Yedek akçe ile kar payı dağıtımı arasındaki ilgi 6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanununun 469’uncu maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu düzenleme aşağıda yer aldığı şekildedir.

“Kanuni ve ihtiyari yedek akçelerle kanun ve esas mukavele hükmünce ayrılması gerekli diğer paralar safı kardan ayrılmadıkça kar payı dağıtılamaz.

Şirketin devamlı inkişafı veya mümkün mertebe istikrarlı kar paylarının dağıtılmasını temin bakımından münasip ve faydalı olduğu ı ıkdtnh* umumi hovel kar navının tesbiti sırasında kanun ve esas mukavelede zikredilenlerden başka yedek akçeler ayrılmasına ve yedek akçelerin kanun ve esas mukavele ile muayyen haddinin artırılmasına karar verebilir.

Esas mukavelede hüküm olmasa bile umumi heyet, şirket müs­tahdem ve işçileri için yardım sandıkları ve sair yardım teşkilatı ku­rulması ve idamesi maksadıyla veya diğer yardım maksatlarına hadim olmak üzere, safı kardan aidat tefrik edebilir; bu aidat esas mukavele ile muayyen yardım akçeleri hakkındaki hükümlere tabidir.”

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanunu – Madde 523

6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanununun 469’uncu maddesinde düzenlenmiş olan yedek akçe ile kar payı dağıtımı arasındaki ilgi ile ilgili düzenleme 6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 523’üncü mad­desinde aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.

“Kanuni ve esas sözleşmede öngörülen isteğe bağlı yedek akçeler ayrılmadıkça pay sahiplerine dağıtılacak kâr payı belirlenemez.

Genel kurul;

1. Aktiflerin yeniden sağlanabilmesi için gerekliyse,
2. Bütün pay sahiplerinin menfaatleri dikkate alındığında, şirketin sürekli gelişimi ve olabildiğince kararlı kâr payı dağıtımı yönünden haklı görülüyorsa,

Kanunda ve esas sözleşmede öngörülenlerden başka yedek akçe ayrılmasına da karar verebilir.

Esas sözleşmede hüküm bulunmasa bile, genel kurul, şirketin iş­çileri için yardım sandıkları ve diğer yardım örgütleri kurulması veya bunların sürdürülebilmesi amacıyla veya diğer yardım ve hayır amaç­larına hizmet etmek üzere, bilanço kârından yedek akçe ayırabilir.”