Limited Şirket Denetçileri Kimlerdir? Nasıl Denetçi Olunur?

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 400/1 ’inci maddesine göre denetçi, ancak ortakları, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebe­ci mali müşavir unvanını taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir. Orta ve küçük ölçekli anonim şirketler, bir veya birden fazla yeminli mali müşaviri veya serbest muhasebeci mali müşaviri denetçi olarak seçebilirler.

Denetçi sadece üyeleri yeminli mali müşavirler ve/veya serbest muhasebeci mali müşavirler olan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir. 6102 sayılı Yeni Ticaret Kanunu denetçilik mesleğine önem verdiği ve denetlemede bu mesleğe mensup olmayı bir ana ilke olarak kabul ettiği için bağımsız denetleme kuruluşlarının da üyelerinin ye­minli mali müşavir ve/veya serbest muhasebeci mali müşavir olmaları şartını getirmiştir. Buradaki üyeleri terimi, esasları tüzük ile belirlene­cek olan bağımsız denetleme kuruluşlarının pay sahiplerini veya or­taklarını ifade eder. Meslekten olmayan kişiler bağımsız denetleme kuruluşu kuramazlar.

“Yeni TTK’nın 400’üncii maddesi, ”denetçi” olabilecekleri belir­lemektedir. Söz konusu madde hükümlerine göre,

• denetçi, ancak ortakları, yeminli mali müşavir veya serbest mu­hasebeci mali müşavir unvanını taşıyan bir bağımsız denetleme kuru­luşu olabilir.
• orta ve küçük ölçekli anonim şirketler, bir veya birden fazla yeminli mali müşaviri veya serbest muhasebeci mali müşaviri denetçi olarak seçebilirler.

Aynı madde hükmü gereğince, bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elemanlarının nitelikleri Sa­nayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanacak ve Bakanlar Kuru­lu’nca yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenecektir.

Ancak,

• denetlenecek şirkette pay sahibi olan,
• denetlenecek şirketin yöneticisi veya çalışanı olan veya denetçi olarak atanmasından önceki üç yıl içinde bu sıfatı taşımış olan,
• denetlenecek şirketle bağlantısı bulunan bir tüzel kişinin, bir ti­caret şirketinin veya bir ticari işletmenin kanuni temsilcisi veya tem­silcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veya sahibi olan ya da bunlar­da yüzde yirmiden fazla paya sahip olan yahut denetlenecek şirketin yönetim kurulu üyesinin veya bir yöneticisinin alt veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derece dâhil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısım olan,
• Denetlenecek şirketle bağlantı hâlinde bulunan veya böyle bir şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip olan bir işletmede çalışan ve­ya denetçisi olacağı şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip bir ger­çek kişinin yanında herhangi bir şekilde hizmet veren,
• Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya fınansal tablolarının düzenlenmesinde denetleme dışında faaliyette veya katkı­da bulunan,
• Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya fınansal tablolarının çıkarılmasında denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunduğu için önceki bende göre denetçi olamayacak gerçek veya tü­zel kişinin veya onun ortaklarından birinin kanuni temsilcisi, temsilci­si, çalışanı, yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi ya da gerçek kişi ola­rak bizzat kendisi olan,
• Yukarıda belirtilen nedenlerle denetçi olamayacak bir denetçi­nin nezdinde çalışan,
• Son beş yıl içinde denetçiliğe ilişkin meslekî faaliyetinden kay­naklanan gelirinin tamamının yüzde otuzundan fazlasını denetlenecek şirkete veya ona yüzde yirmiden fazla pay ile iştirak etmiş bulunan şirketlere verilen denetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde eden ve bunu cari yılda da elde etmesi beklenen,

kişiler (yeminli mali müşavirler, serbest muhasebeci mali müşa­virler, bunların mesleği birlikte yaptığı kişiler, bağımsız denetleme ku­ruluşu, bu kuruluşun ortakları, bu ortakların yanında çalışanlar) ilgili şirketlerde denetçi olamazlar.

Yukarıdaki en son bentte elde ettiği ya da cari yılda elde etmesi beklenen gelir nedeniyle denetçi olamayacağı belirtilenlerin bu yasağı, katlanılması güç bir durum oılaya çıkacaksa. Türkiye Serbest Muha­sebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği’nce sınırlı bir süreyle kaldırılabilecektir.

Yeni TTK’nın Geçici 3’üncü maddesinde bağımsız denetçilerin denetimi düzenlenmiştir. İlgili geçici maddeye göre, kamu adına de­netleyici tüzel kişiliği haiz bir üst kurum kurulup faaliyete geçinceye kadar denetçilerin, denetlemelerini Türk Ticaret Kanunu hükümleriyle standartlara ve amaca uygun olarak yapmalarını sağlamak için, denet­çiler yerinden ve internette, denetleme belgelerine erişim suretiyle ve ayrıca gerekli bilgileri de alarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafın­dan denetlenir. Bu üst denetimin usul ve esasları 400’üncü madde uyarınca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir.

Kimler Limited Şirket Denetçisi Olamaz?

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 400/1’inci maddesine göre aşağıdaki durumlardan birinin varlığında, yeminli mali müşavir, ser­best muhasebeci mali müşavir, bağımsız denetleme kuruluşu ve bunun ortaklarından biri ve bunların ortaklarının yanında çalışan veya bu cümlede anılan kişilerin mesleği birlikte yaptıkları kişi veya kişiler, il­gili şirkette denetçi olamaz. Bunlar;

1. Denetlenecek şirkette pay sahibiyse,
2. Denetlenecek şirketin yöneticisi veya çalışanıysa veya denetçi arak atanmasından önceki üç yıl içinde bu sıfatı taşımışsa,
3. Denetlenecek şirketle bağlantısı bulunan bir tüzel kişinin, bir Daret şirketinin veya bir ticari işletmenin kanuni temsilcisi veya temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veya sahibiyse ya da bunlarda izde yirmiden fazla paya sahipse yahut denetlenecek şirketin yönetim kurulu üyesinin veya bir yöneticisinin alt veya üst soyundan biri, ;i veya üçüncü derece dâhil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısmıysa,
4. Denetlenecek şirketle bağlantı hâlinde bulunan veya böyle bir rkette yüzde yirmiden fazla paya sahip olan bir işletmede çalışıyorsa jya denetçisi olacağı şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip bir jrçek kişinin yanında herhangi bir şekilde hizmet veriyorsa,
5. Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya fınansal blolarının düzenlenmesinde denetleme dışında faaliyette veya katkısı bulunmuşsa,
6. Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya fınansal blolarının çıkarılmasında denetleme dışında faaliyette veya katkıda ılunduğu için (e) bendine göre denetçi olamayacak gerçek veya tüzel şinin veya onun ortaklarından birinin kanuni temsilcisi, temsilcisi, ılışanı, yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi ya da gerçek kişi olarak zzat kendisi ise,
7. (a) ila (f) bentlerinde yer alan şartları taşıdığı için denetçi ola- ayan bir denetçinin nezdinde çalışıyorsa,
8. Son beş yıl içinde denetçiliğe ilişkin mesleki faaliyetinden lynaklanan gelirinin tamamının yüzde otuzundan fazlasını denetle­mek şirkete veya ona yüzde yirmiden fazla pay ile iştirak etmiş bu­nan şirketlere verilen denetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde mişse ve bunu cari yılda da elde etmesi bekleniyorsa,

denetçi olamazlar.

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 400’üncü maddesine göre denetçinin bağımsızlığını korumak amacıyla da bazı düzenlemeler ya­pılmıştır. Şöyle ki; Yeminli Mali Müşavir, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir, Bağımsız Denetleme Kuruluşu ve bunun ortaklarından biri veya bunların ortaklarının yanında çalışan bu kişilerin mesleği birlikte yaptıkları kişi veya kişilerin ortaklık ilişkisi, çalışan-işveren ilişkisi, diğer iş ilişkileri ve ekonomik olarak bağımlılık durumu olduğu tak­dirde denetçinin bağımsızlığının ve tarafsızlığının ortadan kalkabile­ceği ve bu nedenle de denetimde görev alamayacağı hükme bağlan­mıştır.

Denetçinin ve İşlem Denetçilerinin Sorumluluğu

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 554’üncü maddesine göre; şirketin ve şirketler topluluğunun yılsonu ve konsolide fmansal tablo­larını. raporlarını, hesaplarını denetleyen denetçi; şirketin kuruluşunu, sermaye artırımını, azaltılmasını, birleşmeyi, bölünmeyi, tür değiştir­meyi, menkul kıymet ihracını veya herhangi bir diğer şirket işlem ve kararını denetleyen işlem denetçisi ve özel denetçiler; kanuni görevle­rinin yerine getirilmesinde kusurlu hareket ettikleri takdirde, hem şir­kete hem de pay sahipleri ile şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarar dolayısıyla sorumludur. Kusuru iddia eden ispatlar.

6102 sayılı Yeni Ticaret Kanununun 554’üncü maddesi gerek şir­ketin gerekse şirketler topluluğunun denetçilerinin, işlem denetçileri­nin, özel denetçinin sorumluluğunu düzenlemektedir. Anılan denetçi­lerin sır saklama yükümünü ihlâl etmeleri halinde tabi oldukları so­rumluluk 404’iincü maddede ayrı olarak düzenlendiği için, 554’üncü madde kural olarak 404 üncü maddenin kapsamına giren ihlallerde uygulanmaz. Sorumluluk kusur ilkesine bağlanmıştır. Şartları varsa teselsüle ilişkin 557’nci madde uygulanır.