Kasko Sigortası İle İlgili Rücuan Tazminat Davaları Ve Sigortalının Kendi Kasko Sigortasına Karşı Açtığı Tazminat Davası
Genel Olarak
Kasko sigortası, gerçekleşen riziko dolayısıyla sigorta ettirenin motorlu aracında meydana gelen zararı karşılamayı amaç edinen bir mal sigortası tuüruüduür.
Üygulamada kısaca kasko sigortası olarak adlandırılan bu sigorta tuüruü, gerçek anlamda ayrı bir sigorta tuüruü olmayıp, mal sigortaları tuürlerinden bir kısmının karma olarak motorlu taşıt araçlarında birlikte uygulanması şekli olmaktadır. Sigortacılık uygulamasında kasko sigortasına ilaveten, ferdi kaza, ihtiyari mali mesuliyet ve zorunlu koltuk sigortaları da eklenerek motorlu kara taşıt araçları birleşik kasko sigortası poliçesi şeklinde de duüzenlenmektedir. Tuürk Ticaret Kanunu’nda ayrıca duüzenlenmemiş olan kasko sigortası, sadece sigorta ettirenin degğil sigortadan faydalanan kimsenin yahut da eylemlerinden hukuken sorumlu oldukları kimselerin kusurlu davranışlarından kaynaklanan ve araçta meydana gelen hasarı karşılamayı sigortacıya yuüklemektedir. Sigortacı kural olarak sigorta ettiren veya sigortadan yararlanan kimsenin yahut eylemlerinden hukuken sorumlu oldukları kimselerin kusurlarından dogğan zararları tazmin ile muükelleftir. Digğer taraftan, kasko sigortasında, sigorta ettirenin oluru ile otomobili kullanan kişinin eylemini sigorta ettirenin dışında muütalaa etmek ve bu kimseyi uüçuünuü kişi olarak kabul etme olanagğı da yoktur. Sigorta ettirenin kusuru tazminat miktarını etkilemeyecegği gibi, sigorta ettirenin muvafakati ile aracı kullanan kimsenin kusurlu olmasının da bu sonucu etkilemeyecegği açıktır. Kasko sigortası esas itibariyle bir mal sigortası oldugğundan bu soüzleşmenin kurulmasında sigorta ettirenin menfaatinin bulunması zorunludur. OÜ ncelikle gerek hareket, gerekse durma halinde iken sigortalının veya aracı kullananın iradesi dışında araca ani ve harici etkiler neticesinde sabit veya hareketli cismin çarpması veya aracın boüyle bir cisme çarpması, muüsademesi, devrilmesi, duüşmesi, yuvarlanması gibi kazalar ile uüçuüncuü kişilerin koütuü niyet veya muziplikle yaptıkları hareketler bu sigortanın konusunu oluşturacagğı belirlenmiştir. Sigorta poliçesinde belirtilen araç ve poliçede yer alması koşulu ile araca monte edilmiş her tuürluü ses, iletişim ve goüruüntuü cihazları ile taşıtta standardının dışında yer alan ek aksesuarın sigorta kapsamı içinde oldugğu genel şartlarda huükme bagğlanmıştır. Kasko sigortası genel şartlarına goüre, yangından, oluşan yangının soünduüruülmesi sırasında oluşan hasarlarda sigorta guüvencesindedir. Yine aynı şartlara goüre, sigortalı aracın çalınması rizikosu guüvence altına alındıgğı gibi, çalınma gerçekleşmeyip de teşebbuüs aşamasında kalsa dahi bu sırada oluşan hasarlar dahi sigorta guüvencesi altına alınmıştır. Aracın içinde bulunan eşya veyahut emtianın kasko sigortasının teminatına daâhil olabilmesi için bu hususun taraflarca ayrıca kararlaştırılması, bunun poliçeye yazılması ve nihayet buna ilişkin primin oüdenmesi gerekir.
Kasko sigorta poliçesinin duüzenlenmesi digğer mal sigortalarında da oldugğu gibi, sigorta soüzleşmesinin bir geçerlik koşulu olmayıp sadece bir ispat koşuludur. Kasko sigortası ile kısaca trafik sigortası olarak da anılan motorlu araçlar zorunlu ve ihtiyari mali sorumluluk sigortasını birbirine karıştırmamak gerekir. Kasko sigortası ile sigorta ettirenin bizzat ugğradıgğı zararlar sigortaca guüvence altına alındıgğı halde ikincisinde, sigorta ettirene ait aracın karıştıgğı kazayla uüçuüncuü kişilerin ugğradıgğı zararlar sigorta tarafından karşılanmaktadır. Kasko sigorta soüzleşmesi, mal sigortaları huükuümlerine tabi bulundugğundan, soüzleşmenin kurulması ile sigortacının sorumlulugğunun başlamasının ayrı kurallara tabi bulundugğu goüzden kaçırılmamalıdır. Zira taraflar arasında sigorta soüzleşmesi kurulmuş olsa bile, sigorta ettiren prim borcunun tamamını veya ilk taksidini oüdemedikçe sigortacının sorumlulugğu başlamayacaktır.
Kasko sigortası poliçesi genel şartlarına goüre, bu tuür sigorta Tuürkiye sınırları içerisinde geçerli olup, aksi kararlaştırıldıgğı takdirde yurtdışındaki rizikolarda teminat içine alınabilir. Bankaların verdikleri araç alım kredisi sebebiyle dain ve muürtehin sıfatıyla yaptırdıkları kasko sigorta soüzleşmesi nedeniyle kredi kullanan araç malikinin sigorta ettiren sıfatı ile sigorta şirketine hasar halinde başvurabilecekleri belirlenmiştir. Bir mal sigortası olan kasko sigortasında soüzleşme sırasında ve nihayet rizikonun gerçekleşmesi durumunda sigorta ettirene ihbar yuükuümluüluügğuü getirilmiştir. Rizikonun ihbar edilen şekilde olmadıgğının ispat kuülfeti sigortacıda olup, sigortacı rizikonun iddia edilen şekilde olmadıgğını kanıtlarsa, ispat yuükuümluüluügğuünuün bu defa sigorta ettirene geçecegği belirlenmiştir.
Kasko Sigortasında Teminat Dışında Kalan Hususlar
Aksine sözleşme yoksa teminat dışı bırakılan haller:
Kasko sigorta poliçesi genel şartlarında “ ek soüzleşmeyle teminat kapsamına dahil edilebilecek zararlar” başlıgğı altında yapılan bu duüzenlemede, Tuürkiye sınırları dışında meydana gelen zararlar, grev, lokavt, kargaşalık ile halk hareketleri ve bunları oünlemek ve etkilerini azaltmak uüzere yetkili organlar tarafından yapılan muüdahaleler sonucu oluşan zararlar, teroürist eylemler ve bunlardan dogğan sabotajlar nedeniyle oluşan zararlar, deprem ve yanardagğ puüskuürmesi sonucu oluşan zararlar, sel ve su baskını sonucu oluşan zararlar, sigara ve benzeri maddelerin etkisiyle meydana gelen zararlar, yetkisiz kişilere yaptırılan çektirme sebebiyle araçta oluşan hasarlar, izinli olarak patlayıcı, parlayıcı ve yakıcı maddelerin taşınmasından kaynaklanan zararlar, taşıtın iddia ve yarışmalara katılması sonucu veya bunlara hazırlık çalışmaları sebebiyle oluşacak zararlar, kullanım ve gelir kaybından kaynaklanan zararlar poliçede aksi kararlaştırılmadıkça sigorta guüvencesi dışında tutulmuşlardır. Fakat soüzleşmede bunlardan birisi, birkaçı veya hepsinin teminat kapsamı içinde oldugğu belirtilebilir. Bu halde oüdenecek prim artacaktır.
Teminat dışı kalan haller:
Harp, istila, ihtilal, isyan, ayaklanma vb. haller,
Nuükleer kaynaklı nedenler,
Kamu otoritesi kaynaklı nedenler,
Aracın suüruücuü belgesiz kimse tarafından suüruülmesi,
Aracın uyuşturucu maddeler ile yasaca yasaklanmış oranda içki almış kimseler tarafından suüruülmesi,
Taşıtın sigortalı veya eylemlerinden sorumlu oldugğu kimseler veya birlikte yaşadıgğı kişiler tarafından kaçırılması veya çalınması nedeniyle meydana gelen zararlar,
Araçtaki bozukluk, bakımsızlık halleri,
Taşıtın, mekanik, elektrik veya elektronik donanımında kendiligğinden oluşan hasarlar,
Taşıtın taşınması sırasında oluşan hasarlar,
İİstiap haddinden fazla yuük ve yolcu alma halleri,
Olarak sayılabilir.
Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri
Sigorta ettiren, sigortaya konu araç ile ilgili bilgileri dogğru ve eksiksiz biçimde sigortacıya bildirmek zorundadır. Çuünkuü sigorta primi ve teminat limiti ona goüre belirlenmektedir. Genel şartların C/2 maddesinde, soüzleşmeyi yapmamayı veya agğır şartlarda yapmayı gerektirecek derecede bir yanlış veya eksik bilgi verildigğini oügğrenen sigortacının oügğrenmeden itibaren bir ay içinde soüzleşmeden cayma veya caymaksızın prim farkı isteme hakkı bulundugğu belirtilmiştir.
Sigortalı araçta soüzleşmenin kurulmasından sonra teklifname veya poliçe ve eklerinde belirtilen durum ve kullanış tarzında degğişiklik yapılmışsa, durumun sekiz guün içinde sigortacıya ihbar edilmesi gerekir. Degğişiklik sigortacının durumunu agğırlaştırırsa, sigortacı soüzleşmeyi fesih etmek veya prim farkı talep etmek hakkına sahiptir.
Sigorta ettiren, rizikonun gerçekleştigğini oügğrendigğinden itibaren en geç beş iş guünuü içinde durumu sigortacıya bildirmek zorundadır. Gerçekleşen riziko aracın çalınması ise, sigorta ettiren durumu derhal yetkili makamlara da bildirmek zorundadır. Beş guünluük ihbar suüresi hak duüşuüruücuü suüre degğildir. Sigorta ettiren digğer yuükuümluüluükleri, rizikodan sonra gereken oülçuüde koruma, kurtarma oünlemleri almak, çalınma halinde yetkili makamlara başvurmak, sigortacıya ruücu hakkı verebilecek bilgi ve belgeleri temin edip vermek, kaza ile ilgili bilgi ve belgeleri yetkili makamlara tespit ettirmek şeklindedir.
- Sigortacının Yükümlülükleri
Sigortacı kendisine ihbar yapılıp, sigorta ettiren tarafından hasar miktarına ilişkin bilgi ve belgelerin verilmesinden itibaren en geç onbeş guün içinde gerekli incelemeleri tamamlayıp, keyfiyeti sigorta ettirene bildirme yuükuümluüluügğuü altındadır.
Zararın saptanması için gerekli oün işlemler taraflarca tamamlandıktan sonra tazminat miktarının taraflarca uzlaşma ile saptanması ilke olarak genel şartlarda kabul edilmiştir. Şayet taraflar arasında bu konuda bir anlaşma sagğlanamadıgğı takdirde hakem- bilirkişi proseduüruü çerçevesinde çoüzuümlenmesi gerektigği huükme bagğlanmıştır.
Sigorta tazminatının nasıl hesaplanması gerektigği genel şartlarda ayrıntılı bir şekilde duüzenlenmiştir. Bu huükuümlerdeki ilkelere goüre, sigorta konusu menfaatin rizikonun gerçekleşmesi anındaki gerçek tazmin degğeri esas alınır. Degğer kaybı kasko sigorta soüzleşmesinde ayrıca kararlaştırılmamışsa kasko sigorta poliçesi teminatı kapsamında
degğildir. Riziko sebebi ile araç pert olmuşsa, sigortacının poliçede belirlenen azami sorumluluk sınırını aşmamak uüzere, hasar anındaki gerçek degğeri oüdenir.
Sigorta konusu rizikonun gerçekleşmesi ve sigortaca oüdenmesi gereken tazminatın belirlenmesinden sonra sigorta lehtarına oüdenmesi suretiyle sigortacının yuükuümluüluügğuü sona erer. Kasko sigorta genel şartlarına goüre rizikonun gerçekleşmesiyle sigorta konusu araçta tam hasar veya ziya meydana geldigği takdirde sigorta teminatı, digğer bir deyişle sigorta konusu ortadan kalktıgğından sigorta soüzleşme ilişkisi sona erer.
- Kasko Sigortasında Sigortacının Rücû Hakkı
Digğer mal sigortalarında oldugğu gibi, kasko sigortasında da sigortacı sigortalısının gerçek zararını oüdedikten sonra zarar sorumlusuna kusuru oranında ruücuâ edebilecegği gibi ruücu hakkını engelleyen sigortalısına karşı da ruücuâ etme hakkına sahip bulunmaktadır.
Sigorta ruücu davalarında oüzellikle oüncelikle durulması gereken husus sigortacının boüyle bir davayı açabilmesi bir başka deyişle, aktif dava ehliyetine sahip olabilmesi için halefiyet hakkını elde edip etmedigğinin irdelenmesi olmaktadır. Davacı sigortanın olaya karışan araca geçerli bir kasko sigortası teminatı verdigğini ve sigorta bedelini sigortalısına oüdedigğini kanıtlaması gerekmektedir. Bu davalarda sigortacı tarafından dava konusu yapılan hasar tazminatı miktarı davalı tarafından kabul edilmedigği takdirde hem kusur yoünuünden, hem hasar miktarı yoünuünden mahkemece araştırma yapılması gerekmektedir. Zira sigortacı boüyle bir davada oüdedigği tazminatı degğil, oüdemesi gereken tazminatı zarar sorumlusundan isteyebilir.
Kasko sigorta soüzleşmesi digğer sigorta soüzleşmeleri gibi tarafların anlaşmaları, sigorta konusunun ortadan kalkması, sigorta soüzleşme suüresinin sona ermesi, rizikonun gerçekleşmesi veya tarafların fesih haklarını kullanmaları ile sona erer.
Kasko sigortasına dayalı sigorta ettiren tarafından sigortacıya karşı açılan tazminat davalarında goürevli mahkeme asliye ticaret mahkemesidir.
Kasko sigorta şirketi tarafından açılan ruücuâan tazminat davalarında ise goürevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir.
Kasko sigortası nedeniyle sigortacı ile sigortalı arasında açılan davalarda yetkili mahkeme davanın açıldıgğı tarihte davalının yerleşim yeri mahkemesi (HMK 6.md) ile haksız fiilin gerçekleştigği yer mahkemesi ( HMK 16. md), sigorta ettiren tarafından açılan tazminat davalarında ise, sigortacının veya sigorta soüzleşmesini yapan acentenin yerleşim yeri mahkemesi ya da rizikonun gerçekleştigği yer mahkemesi yetkilidir ( KSGŞ C.8.m.).