İptal Davaları Nedir?

İptal Davaları

T.C. Anayasasının 2. maddesinde Türkiye Cumhuriyeti’nin Hukuk Devleti olduğu belirtilmektedir. Hukuk devletinde idarenin eylem ve işlemlerinin huku­ka uygunluğu ve sonuçta idarenin hukuka bağlılığının yapısal denetimi iptal davaları yoluyla sağlanır.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 2. maddesinin 1/a bendinde, iptal davaları “idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönle­rinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan” davalar olarak tanımlanmıştır.

İdarenin bütün eylem ve işlemlerinin yargısal denetime açık olduğu hukuk devletinde idarenin hukuka uygunluğunun sağlanmasında en etkin araçlardan biri “iptal davaları”dır.

İptal davalarındaki sübjektif ehliyet koşulu, doğrudan doğruya hukuk dev­letinin yapılandırılması ve sürdürülmesine ilişkin bir sorundur. Dolayısıyla süb­jektif ehliyet koşulunun, idari işlemlerin hukuka uygunluğunun iptal davası yoluyla denetlenmesini engellemeyecek bir biçimde anlaşılması gerekmektedir.

İdari yargının varlık nedeni, sübjektif hak ihlallerinin giderilmesiyle birlikte aynı zamanda, idari işlemlerin etkin ve yaygın biçimde hukuka uygunluk dene­timinin yerine getirilmesidir.

Bireylerin ve sivil toplum kuruluşlarının menfaat ilgisini kurdukları idari tasarrufları, iptal davası yoluyla idari yargı önüne getirmelerinin, idarenin hukuka uygunluğunun yargısal denetiminin sağlanmasıyla “Hukuk Devleti”nin ekleştirilmesine hizmet edeceği; soruna bu açıdan bakıldığında, klasik dava türleri dışında idari yargıya özgü bir dava türü olan “iptal davası “m açan gerçek veya tüzel kişinin, dava açmakla ulaşmak istediği amaç bakımından klasik an­lamda “davacı”dan farklı olduğu tartışmasızdır.

Danıştay’ın yerleşik kararlarında, iptal kararlarının, iptali istenilen işlem ile bağlı işlemleri tesis edildikleri tarihten itibaren ortadan kaldırarak işlemin sinden önceki hukuki durumun devamını sağladığı, bu durumda, bir idari Yargı kararını aynen ve gecikmeksizin uygulamaktan başka bir seçeneği olma- idarelerin yargı kararlarına uymaması, karar gereklerine göre işlem ve eylemde bulunmaması ya da biçimsel nitelikte uygulamalarla yargı kararlarını isiz ve geçersiz kılması anlayış ve tutumu, Anayasa ve 2577 sayılı İdari Yar­gılama Usulü Kanunu’nun özüne ve lafzına, hukukun üstünlüğüne, Hukuk Devleti ve hukukun temel ilkelerine aykırı olur.