Overbooking Hakkında Önemli Bilgiler

İnfazın Temel Amacı Nedir?

İnfazın Temel Amacı Nedir?

İlk ceza infaz sisteminde cezaevleri, suç işlemiş kişileri dört duvar arasında saklamaya yarayan yerler olarak kabul edilmiş, suçlu toplumdan soyutlanarak yal­nız cezaya değil aynı zamanda unutulmaya da mahkum edilmişti. Modern infaz an­layışına göre ise cezaevleri, suç işlemiş kişilerin topluma yeniden kazandırılması amacıyla eğitim ve iyileştirme faaliyetlerinin yapıldığı yerler olarak düşülmektedir. Bu anlayışa göre cezaevinin sadece fiziki şartlarının uygun olması yeterli olmamakta ayrıca hükümlünün sosyal, psikolojik, kültürel, maddi ve manevi varlığını geliştirilmesine olanak tanıyan koşulların da sağlanması gerekmektedir.

Modern infaz anlayışını kabul eden yasa koyucu, 5275 sayılı Kanunun 3. maddesinde infazda temel amacın ne olduğunu hükme bağlamıştır. Söz konusu hükme göre; ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazı ile ulaşılmak istenilen temel amaç, öncelikle genel ve özel önlemeyi sağlamak, bu maksatla hükümlünün yeni­den suç işlemesini engelleyici etkenleri güçlendirmek, toplumu suça karşı korumak, hükümlünün; yeniden sosyalleşmesini teşvik etmek, üretken ve kanunlara, ni­zamlara ve toplumsal kurallara saygılı, sorumluluk taşıyan bir yaşam biçimine uyumunu kolaylaştırmak olduğu vurgulanmıştır.

Kısaca infazda temel amaç, suçluyu infaz yoluyla ayrıca cezalandırmak veya ondan öç almak değildir. Temel amaç, suç ve suça yönelmenin önlenmesi, etkin yasa uygulaması, kamu güvenliği ve bunun korunması, ceza tedbirlerin bireyselleş­tirilmesi ve mahkumların yeniden topluma kazandırılmasıdır.

Yukarıda işaret edilen madde metnine göre; ceza veya güvenlik tedbirlerinin infazından beklenen amaç, hem toplumsal ve şahsi niteliğe sahiptir.

Toplumsal bakımdan infazdan beklenen amaç, hükümlünün yeniden suç işle­mesini engelleyici etkenleri güçlendirmek ve toplumu suça karşı korumaktır.

Şahsi bakımından infazdan beklenen amaç ise; hükümlünün yeniden sosyal­leşmesini teşvik etmek, üretken ve kanunlara, nizamlara ve toplumsal kurallara saygılı, sorumluluk taşıyan bir yaşam biçimine uyumunu kolaylaştırmaktır. Bu an­lamda hükümlü, cezasını çekmeye başlama tarihinden itibaren bihakkın tahliye ta­rihine kadar geçen zaman içinde ıslahına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Hü­kümlü infaz süresi içinde cezasını çekmiş ancak ıslah olmamış olabilir. İnfazdan beklenen en önemli amaç, hükümlüyü ıslah edip topluma kazandırmaktır. Islah olmayan hükümlü cezasını çekmiş ancak infazdan beklenen amaç gerçekleşmemiş­tir.

Bu amacın gerçekleştirilmesine yardımcı olabilecek şekilde, ceza infaz ku­rulularında hükümlüler hakkında iyileştirme programları uygulanmakta ve birey­leştirme faaliyetlerine katılması teşvik edilmektedir.

Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzüğü’n 101. maddesinde “iyileştirmenin amacı ve iyileştirme prog­ramlarının nasıl belirleneceği” hususu hükme bağlanmıştır.

Söz konusu hükme göre; iyileştirme; hükümlülerin, kuruma girişinden salıve­rilmesine kadar geçen süre içerisinde, bedensel ve zihinsel sağlıklarını sürdürmeleri veya bunlara yeniden kavuşmaları için gerekli önlemlerin alınması, suçluluk duygusundan arınması, kişisel ve toplumsal gelişiminin sağlanması amacıyla uygula­nacak, eğitim-öğretim, sağlık, psiko sosyal hizmetler ile meslek edindirme, birey­selleştirilme, toplum yaşamıyla uyumlaşmasını ve geliştirilmesini sağlayacak programların tümüdür. Bu programlar, hükümlüde, kanunlara saygılı olarak yaşa­ma düşünce ve duygusunun yerleşmesi, ailesine ve topluma karşı sorumluluk duy­gusunun gelişmesi, toplum yaşamına uyması, geçimini sağlayabilmesi konularında uygulanacak rejim, önlem ve yöntemleri kapsar.

Hükümlü hakkında toplumun, hukuka uygun hareket eden ve üretken bir üye­si olarak yaşamını sürdürmesini sağlayacak ve bireysel ihtiyaçlarına uygun olacak şekilde “iyileştirme programları’’ hazırlanır. Bu programların hazırlanmasında, hü­kümlünün geçmişi, suçluluk nedenleri, suç sicili, fiziki ve meslekî yeteneği ve ruh­sal yapısı, kişisel doğası, sebep olabileceği tehlike hâlleri, hapis cezasının süresi, salıverildikten sonraki beklentisi dikkate alınır. İyileştirme programlarının hazırlanması ve uygulanması amacı ile kurumlarda, eğitim ve psiko-sosyal hizmet ser­visleri oluşturulur. Hükümlü, amaca uygun iyileştirme programlarının gerçekleşti­rilebileceği kurumlara veya bölümlere yerleştirilir. Hükümlülerin iyileştirilme ça­balarında başarıya ulaşılması için kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan vakıf ve dernekler, gönüllü gerçek ve tüzel kişilerle işbirliği yapılabilir. Kamu kurum ve kuruluşları bu maksatla olanakları ölçüsünde, gerekli yardımları yapmakla yükümlüdür.

Bireyleştirmeden amaç ise; hükümlünün kendisini tanıması, anlaması, birey­sel özelliklerinin, ilgi ve yeteneklerinin farkına varması, kendine ilişkin kararlar ve sorumluluklar alması, beklentiler oluşturması sürecini kapsayan çalışmaların bütü­nü ifade eder (Tüzüğün m. 102).

Bireyselleştirmenin amacı, hükümlünün suça yönelme eğilimlerini sona er­dirmektir.

Hükümlülerin yerleştirildikleri kurum veya bölümlerde bireyselleştirmeyi mümkün kılacak sayıda bulundurulmalarına özen gösterilir. İyileştirme programları uygulanan grupların özelliklerine göre, kurumda değişik güvenlik tedbirleri alınır. Tehlikeli oldukları saptanan hükümlüler, bireyselleştirilmeleri için yapılacak ça­lışmalarda on kişiyi aşacak biçimde gruplandırılmaz (Tüzüğün m. 103).