İcra Borcu Taksitle Nasıl Ödenir?

Hakkındaki icra takibi kesinleşince borçlu borcunu ödemek isteyebilir. Şayet borcunu tamamen öderse takip son bulur, takibin diğer aşamalarına geçilmez. Borçlu borcunu ödemek istemekle birlikte tamamını ödeyemeyebilir. Bu durumda borçlunun borcunu, taksitle ödemesi mümkündür. Bu durumu, kanunun düzenlemesi dikkate alındığında ikili bir ayrım yaparak incelemek gerekir. Borçlu, hacizden önce veya hacizden sonra borcunu taksitle ödeyebilir. Her iki durumda da taksitlendirme, satışa engel olur.

Hacizden Önce Taksitlendirme

İcra İflâs Kanununda hacizden sonraki dönem için borcun taksitlendirilmesi düzenlenmiştir. Ancak buna rağmen hacizden önce de taksitlendirme yapmak mümkündür. Alacaklı ile borçlu, takipte henüz haciz uygulanmadan taksitlendirme konusunda anlaşma yapabilirler. Şayet alacaklı ve borçlu icra dairesinde bir araya gelir veya haciz sırasında bu konuda anlaşırlarsa, bu durum tutanağa geçirilir ve tutanağın altı alacaklı, borçlu ve icra müdürünce imzalanır, bu şekilde taksit anlaşması yapılmış olur. Bunun dışında borçlunun taksitlendirme teklifini icra müdürü bir muhtıra ile alacaklıya bildirir, alacaklı anlaşmayı kabul ederse, bu durumda da taksit anlaşması yapılmış olur. Taraflar, taksitlendirme konusunda anlaşabilecekleri gibi borcun tamamının ileri bir tarihte ödenmesi konusunda da anlaşabilirler.

Hacizden önce taksit anlaşmasının yapılabilmesi için mutlaka alacaklının rızası gerekir. Borçlunun teklifi ne olursa olsun, alacaklı hacizden önce taksit teklifini kabul etmek zorunda değildir. Taraflar taksit miktarlarını ve tarihlerini istedikleri gibi kararlaştırabilirler. Ancak, taksit anlaşmasının ihlali durumunda özellikle cezaî sonuçların doğabilmesi için, bu anlaşmada taksit miktarlarının ve taksitle ödeme tarihlerinin açıkça belli olması gerekir.

Borçlu yukarıda belirtilen anlaşmaya uygun şekilde taksitleri ödediği sürece, icra takibine devam edilemez ve haciz istenemez. Bununla birlikte taksitle ödeme anlaşması devam ettikçe haciz isteme süresi de işlemez (İİK m. 78/II).

Borçlu kararlaştırılan şekilde, taksit sözleşmesine uygun olarak ödeme yapmazsa, alacaklı borcun kalan kısmı için takibe devam edilmesini ve borçlunun mallarının haczini isteyebilir. Bunun dışında borçlunun taksitleri ödememesi geçerli bir özre dayanmıyorsa, alacaklı borçlunun 340. maddeye göre cezalandırılmasını icra mahkemesinden isteyebilir.

Hacizden Sonra Taksitlendirme

Borçlunun mallarının haczinden sonra da tarafların taksitle ödeme anlaşması yapmaları mümkündür. Ancak hacizden sonra taksitlendirme bazı özellikler gösterir. Hacizden sonra yapılan taksit anlaşmasını ikiye ayırmak gerekir. Şayet borçlunun taksitlendirme teklifi İİK’nun 111. maddesindeki şartları taşıyorsa, alacaklının bu konudaki rızası aranmadan taksitlendirme yapılacaktır. Borçlunun teklifi İİK’nun 111. maddesindeki şartları taşımıyorsa, bu durumda yukarıda hacizden önce taksitlendirmeye ilişkin anlatılan hususlar aynen geçerli olacak, alacaklı bu teklifi kabul ederse taksit anlaşması yapılacaktır. Burada sadece 111. maddeye göre taksitlendirme incelenecektir.

Hacizden sonra taksitlendirmenin şartları şunlardır:

1. Borçlunun malları haczedilmiş, ancak henüz satış talep edilmemiş olmalıdır. Alacaklının haciz koydurmasından sonra, ancak satış talebinden önce borçlu bu teklifte bulunabilir. Satış talebinden sonra yapılan teklif alacaklıyı bağlamaz.

2. Borçlunun teklif ettiği taksitlendirmede, her taksidin borcun dörtte birinden aşağı olmaması ve ilk taksidin derhal ödenmesi gerekir. Ayrıca kalan taksitlerin süresi en geç aydan aya verilmek suretiyle, üç ayı geçmemelidir.

Borçlunun yukarıdaki şartları taşıyan taksitlendirme teklifi alacaklının kabulüne gerek olmadan hüküm ve sonuç doğurur (İİK m. 111/I). Bu  durumda mal haczedilmiştir, ancak satılamaz. Bununla birlikte, alacaklının talebi ile malların muhafaza altına alınmasına engel yoktur. Taksitlendirme devam ettiği sürece İİK’nun 106. ve 150/e maddesindeki satış isteme süreleri işlemez. Ancak bu sözleşme veya sözleşmelerin toplam süresinin on yılı aşması halinde, aştığı tarihten itibaren süreler kaldığı yerden işler (İİK m.111/III).

Borçlu taahhüt ettiği taksitlerden birini zamanında ödemezse, icra takibine kaldığı yerden devam edilir (İİK m. 111/IV) ve borçlu, alacaklının şikâyeti üzerine, geçerli özrü olmadan ödeme şartını ihlâl etmesinden dolayı icra mahkemesince cezalandırılır (İİK m. 340).