Geçit Ve Mecra İrtifakı Kurulmasına İlişkin Davalar

Araştırılması Gereken Hususlar ve Deliller

Bu davada;

Tapu kayıtları,

Kadastro tespit tutanakları,

Çaplı kroki,

Geniş çaplı pafta,

İİmar planı krokisi,

Mahalli bilirkişi listesi ve keşif,

Delillerine başvurulmalıdır.

Geçit yoksunlugğu taşınmazın genel yola hiç bir bagğlantısının bulunmaması anlamına gelirken nispi geçit ihtiyacı ise taşınmazın genel yola ulaşmasını sagğlayan bir yolunun bulunması fakat taşınmazı için yeterli olmaması anlamına gelir. Mahkemece geçit yetersizligği bulunup bulunmaması objektif kriterlere goüre belirlenmesi gereklidir.

Uygulamada Sıkça Hataya Düşülen ve Bozma Nedeni Yapılan Konular

Geçit davalarının taraflarının kimler olacagğı noktasında teredduütler yaşanabilmektedir. Bu davalarda davacı lehinde geçit irtifakı istenilen taşınmazın paydaşlarından veya elbirligği muülkiyeti varsa mirasçılardan biri olabilir. Davalı tarafta yer alan ve aleyhine geçit irtifakı oluşturulan taşınmazların tuüm maliklerinin davada davalı olması gerekir. Davada yer almayan fakat uüzerinde geçit kurulması karar verilecek olan parsel malikleri hakkında ya ayrı bir dava açarak birleştirilmek ya da HMK’nun 124. maddesi uyarınca iradi taraf degğişikligğine gidilmek suretiyle taraf teşkili tamamlanması gereklidir.

Üygulamada bazen sadece lehine geçit kurulacak taşınmaz yoünuünden en lehe olan yerden geçit kuruldugğu goüzlenmektedir. Oysaki alternatifler belirlenirken fedakaârlıgğın denkleştirilmesi ilkesi goüz oünuünde bulundurulmalıdır. Üygun geçit yeri davacıya en az kuülfet getiren degğil komşuluk hukuku ilkeleri geregğince uüzerinden geçit kurulan taşınmazlara en az yuükuümlenme getiren yerlerden belirlenmeli ve bu yerden geçit kurulmalıdır.

Üygulamada kadim kullanım gibi gerekçelerle taşınmazların kullanım buütuünluügğuünuün bozuldugğu durumlara rastlanmaktadır. Geçit davalarında geçerli olan kesintisizlik ilkesi geregğince kurulacak geçitin parsel buütuünluüklerini bozmamasına oüzen goüsterilmelidir. Geçit sınırları takiben oluşturulmalıdır. Sıklıkla yapılan bir hata da geçit kurulacak taşınmazın kesintisiz olarak genel yola bagğlanmamış olmasıdır. Geçidin bagğlanacagğı genel yol ile geçit ihtiyacı içindeki taşımaz arasında kesintisiz bir bagğlantı olmalıdır.

Geçit davaları bazen yıllar suürmektedir. Bu durumda aleyhine geçit kurulanların magğduriyeti soüz konusu olacagğından geçit bedeli belirlenirken geçit bedeli muümkuün oldugğunca huükuüm tarihine yakın yeniden belirlenmeli ve mutlaka huükuümden oünce mahkeme veznesine depo edilmelidir.

Mahkemelerce bazen fiili yol bulundugğu veya herkesin gelip geçtigği yerler oldugğu gerekçesi ile kurulan geçit genel bir yola bagğlanmamaktadır. Oysa ki geçitler mera orman tapusuz açıklıklar uüzerinden kurulamaz ve geçit yeri bunlara bagğlanamaz.

Geçit davalarında yargılama giderleri ve vekaâlet uücreti ile ilgili teredduütler yaşanmaktadır. Bu davaların mahiyeti geregği yargılama giderlerinin davacı uüzerinde bırakılması, kendisini vekil ile temsil etmiş olsa dahi davacı vekili yararına vekaâlet uücretine huükmedilmemesi gerekir.

Mahkemelerce tarım makinesinin geçebilmesi için 4,5 metre eninde geçit kurulması durumlarına rastlanmaktadır. Ancak bu durum çogğu kez bozma sebebi yapılmaktadır. Yararına geçit kurulacak taşınmazın niteligği ve kullanım amacı nazara alınarak oüzellikle tarım alanlarında, nihayet bir tarım aracının geçecegği genişlikte (emsaline goüre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişligği aşan bir yol verilecekse, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte goüsterilmelidir.

Mahkemelerce bazen tapuda kaydı bulunmaya taşınmazlar leh ve aleyhine geçit kurulmaktadır. Oysaki zorunlu geçit hakkı, muülkiyet hakkının kanundan dogğan dolaylı bir sınırlaması oldugğundan bu tuür sınırlamalar ancak muülkiyet hakkına konu taşınmazlar için soüz konusu olabilir. Taşınmaz mallarda muülkiyet hakkı, kural olarak o taşınmazın tapu siciline tescil edilmesi ile dogğar. Tapu siciline kayıtlı olmayan bir taşınmaz uüzerinde muülkiyet hakkının varlıgğından soüz edilemeyecegğinden bu şekilde geçit kurulması muümkuün degğildir.

Tapu kaydı bulunmayan taşınmazlar leh ve aleyhine geçit kurulması gerekli oldugğu durumlarda davanın hemen reddedilmesi dogğru degğildir Bu durumda geçit ihtiyacı olan ve taşınmazı tapuda kayıtlı olmayan davacıya talep ettigği takdirde mahkemece taşınmazının tapuya tescilini sagğlamak amacıyla dava açması için verilmelidir. Aynı şekilde aleyhine geçit kurulması talep edilen taşınmazların da tapulu olmaması halinde davacıya davalıya ait taşınmazın da tapuya tescilini sagğlamak amacıyla yetki verilmeli ve bu davaların sonucu beklenmelidir.

Sadece imar yolunun var oldugğu belirtilerek geçit davalarının mahkemelerce reddedildigği durumlarla karşılaşılmaktadır. Oysaki davalı taşınmazı sınırındaki yolun fiilen kullanılıyor olması, bu yolun resmi olarak yola terk edildigği ve yol olarak kullanıma açıldıgğı anlamına gelmeyecegğinden açılmamış imar yollarının varlıgğı geçit ihtiyacını ortadan kaldırmaz.

Paftada goüruülmeyen orman için, mera ve yayla içi yollara veya dere yataklarına bagğlantı kurularak geçit davalarının sonuçlandırıldıgğı goüruülmektedir. Orman içerisinden geçit kurulamayacagğı gibi, mera ve tapusu bulunmayan muülkiyeti hazineye ait açıklıklardan da geçit kurulamaz.

Birden fazla taşınmaz için geçit kurulması istendigğinde bunlardan birisi ana yola bagğlanmakta yetinilmektedir. Davacı birden fazla taşınmazı için geçit talep etmişse ya da birden fazla kişi birden çok parsel için dava açmışsa kesintisizlik ilkesi geregğince, taraflara aralarında akdi geçit irtifakı kurmaları için uygun bir suüre verilmeli veya geçide huükmederken davacılara ait taşınmazlarda daâhil olmak uüzere tuüm parseller lehine birbiri uüzerinden geçit irtifakı kurulmalıdır.

Zorunlu dava arkadaşı olmadıkları halde bazen farklı taşınmazların malikleri olan kişiler birlikte geçit isteminde bulunabilmektedir. Bu durum sagğlıklı bir sonuca ulaşılmasını zorlaştırıyorsa zorunlu dava arkadaşı olmayan davacıların birlikte açtıkları davayı tefrik etmek, her bir davacı parselinin geçit ihtiyacını kendi buünyesi içerisinde degğerlendirmek daha dogğru olacaktır.

Davacı taraf kendince uygun goürduügğuü bir alternatiften geçit istiyor ve mahkemece en elverişli ve uygun olarak belirlenen yerden kurulacak geçiti istemedigğini açıkça beyan ediyorsa, istemedigği yerden geçit kurulmamalı bu durumda davanın reddine karar verilmelidir.