Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Davalar

Genel Olarak

Bu kısımda 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 470-480. maddeleri arasında düzenlenen eser sözleşmelerinden kaynaklanan davalar incelenecektir. Eser sözleşmesinden kaynaklanan davalar:

Alacak,

Menfi tespit (borçlu olmadıgğının tespiti),

İİtirazın iptali,

Muarazanın meni,

Muüdahalenin oünlenmesi,

Soüzleşme uyarınca verilen teminatın iadesi,

Tazminat,

Aynen ifa,

Soüzleşmenin feshi,

Tapu iptali ve tescil,

Eser soüzleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar nedeniyle verilen hakem kararlarının iptali,

Davaları şeklinde kendini goüsterebilmektedir.

Araştırılması Gereken Hususlar ve Deliller

Bu davalara bakan mahkeme haâkimince oüncelikle eser soüzleşmesine ilişkin Borçlar Kanunu’nun 470 ve 486. maddeleri arasında yer alan huükuümler ile bu huükuümlerin uygulanması ile ilgili doktrin ve Yargıtay içtihatlarının, eser soüzleşmesinin kurulması, uygulanması, sona ermesi ve soüzleşmenin sona ermesinin sonuçlarının (soüzleşmenin feshi sonucu tasfiyesinin gerekmesi, tasfiyede verilenlerin karşılıklı iadesi, fesih uüzerine istenebilecek tazminat – kaâr kaybı, gecikme tazminatı, ayıplı ve eksik işler bedeli gibi) ve Borçlar Kanununun Birinci Kısmında duüzenlenen genel huükuümler ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun bilinmesi gerekir. Zira haâkimin oünuüne gelen eser soüzleşmesinden kaynaklanan bir uyuşmazlıkta (davada) neleri araştırması gerektigğini belirlemesi için yukarıda açıklanan konular bakımından bilgi sahibi olması gerektigği açıktır.

Davada haâkimin oüncelikle dava şartlarının bulunup bulunmadıgğını incelemesi ve araştırması gerekir. Mahkeme dava şartı noksanlıgğını tespit ederse, davanın usulden reddine karar vermesi gerekir. Dava şartlarının bulunması davanın esasının incelenmesi için gerekli oldugğu için dava şartlarının davanın başından sonuna kadar var olması gerekir. Haâkim, dava şartlarının bulunup bulunmadıgğını kendiligğinden inceler. Tarafların bu konuda talepte bulunması gerekli degğildir. Haâkim tarafından davanın başında dava şartlarının bulundugğu tespit edildikten sonra davanın esası yoünuünden incelenmeye geçilmesi gerekir.

Yine tebligat ve davetiyeler yargılanmanın yuüruütuülmesi için oünem taşır. Haâkimin dava sırasında tebligatların usuluüne uygun olarak tebligğ edilip edilmedigğini inceleyip araştırması gerekir. Tebligat ve davetiye, birçok yargılama ilkesi ile bagğlantılı oldugğu gibi oüzellikle hukuki dinlenilme hakkının yerine getirilmesi için gereklidir.

Eser soüzleşmesinden kaynaklanan tuüm davalarda taraflarca sunulan delillerin toplanması ve oüzellikle taraflar arasında dava konusu ile ilgili soüzleşme yapılmış ise soüzleşme huükuümlerinin iyice incelenmesi ve yorum kurallarına goüre tarafların iradesinin ne oldugğunun, tarafların soüzleşme ile varmak istedikleri amacın ne oldugğunun haâkim tarafından araştırılması gerekir. Soüzleşme oüzel hukuk ilişkileri açısından “tarafların anayasasıdır.”

Eser soüzleşmelerinde iradeyi sakatlayan nedenlerin varlıgğı ileri suüruülmuüşse (hata, hile, ikrah gibi) bu durumun da haâkim tarafından araştırılması gerekir.

Eser soüzleşmelerinde işin yapılıp teslim edildigğini ispat kuülfeti yuükleniciye, iş bedelinin oüdendigğini ispat kuülfeti de iş sahibine aittir. Bu temel hukuki ilke esas alınarak haâkim tarafından gerekli araştırmanın yapılması, işin yapılıp teslim edildigğine ilişkin yuüklenici delillerinin toplanması, oüdemelere ilişkin iş sahibinin delil ve belgelerinin toplanması, bu konularda gerekirse keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerekir.

Eser soüzleşmelerinden kaynaklanan davalar kamu duüzenini ilgilendiren davalar olmadıgğından, bu davalarda Medeni Üsul Hukuku’na hakim olan ilkelerden taraflarca getirilme (hazırlama) ilkesi geçerlidir. Buna goüre, haâkim kendiligğinden taraflarca ileri suüruülmemiş vakıaları araştıramaz, huükmuüne esas alamaz. Bu ilkenin bir sonucu olarak haâkim, tarafların ileri suürmedigği vakıaları kendiligğinden araştıramaz. Taraflarca getirilme ilkesi davada ileri suüruülecek deliller hakkında da geçerlidir.

Sonuç olarak haâkimin eser soüzleşmesinden kaynaklanan tuüm davalarda, davanın esasına ilişkin olarak taraflarca ileri suüruülen delilleri toplayıp (oürnegğin yuüklenici tarafından açılan alacak davasında yuüklenicinin edimini yerine getirip getirmedigğini, yuüklenicinin imal ettigği eserin ayıplı oldugğu savunma olarak ileri suüruülmuüşse, ayıp ihbarının suüresinde olup olmadıgğının, ayıbın niteligğinin keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak araştırılması, davalı iş sahibi oüdeme savunmasında bulunmuş ve bu konuda oüdeme belgeleri ibraz etmişse bu belgelerin incelenmesi, taraflarca yemin deliline dayanılmışsa, yemin deliline kendisine ispat yuükuü duüşen tarafın başvurabilecegği goüzetilerek şartları varsa yemin teklif etme hakkının kullandırılması) ileri suüruülen deliller çerçevesinde araştırma yapması gerekir.

Uygulamada Sıkça Hataya Düşülen ve Yargılamanın Uzamasına Neden Olan Konular

OÜ ncelikle eser soüzleşmelerinden kaynaklanan tuüm davalar bakımından yargılamanın uzamasında haâkimlerin oüzel nitelikteki bu konuyla ilgili mesleki bilgi yetersizlikleri oünemli bir neden oluşturmaktadır.

Eser soüzleşmesinden kaynaklanan davaların uzamasının sebeplerinden bir digğeri ise tebligat işlemlerinde meydana gelen aksamalardır. Üsuluüne uygun olarak yapılmayan tebligat nedeniyle Yargıtay tarafından bozma yapılması veya yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulması davaların uzamasına neden olmaktadır.

Yargılama sırasında taraf vekillerince (kimi zaman koütuü niyetle) verilen dilekçeler ve yapılan talepler konusunda haâkimlerce usul yasasında yer alan yaptırımların uygulanmaması da davaların uzamasında oünemli bir sebeptir. Taraflara çogğu zaman yerli yersiz beyanda bulunmak için suüre verilmesi, yargılama sırasında ileri suüruülen veya goüsterilen bir belge veya delile karşı beyanda bulunmak için taraf vekillerinin suüre taleplerinin kabuluü, aynı konularda aynı içerikte dilekçelerin tekrar tekrar sunulması, mazeret dilekçelerinin belgelendirilmemesine ragğmen kabuluü gibi işlemler yargılamayı uzatan gereksiz işlemlere oürnek olarak goüsterilebilir.

Hakim tarafından dosyanın incelemeye alınması, kimi zaman bu durumun arka arkaya birkaç celsede tekrarlanması, hakimin karar vermek için hazırlanmamış olması nedeniyle davanın esasına ilişkin daha oünce taraflarca birçok kez beyanda bulunuldugğu halde taraflara davanın esası hakkında beyanda bulunmaları için suüre vermesi de gereksiz bir işlem olarak davaların uzamasına neden olmaktadır.

Bilirkişi raporunun aylar sonra bazen bilirkişilere çıkarılan muhtıralardan sonra dosyaya sunulması ve haâkimlerce bu konularda usul yasasında yer alan huükuümlerin uygulanmasında yeterli oüzenin goüsterilmemesi davaların uzamasında uygulamada sıkça yapılan hatalara oürnek goüsterilebilir.

Yine eser soüzleşmelerinden kaynaklanan davalarda gereken tuüm deliller toplanmadan dosyada bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verilmesi nedeniyle, bilirkişiler tarafından rapor tanzim edilemedigği ve bilirkişilerin bu durumda “oün rapor” isimli raporlar sunarak bilirkişi incelemesi yapılabilmesi için dosyaya ibrazı ve toplanması gereken deliller goüsterilerek dosyanın mahkemesine iade edilmesine neden olunmakta ve bu aşamalarda geçen suüreler de yargılamanın uzamasına yol açmaktadır.