Eksik Borç Nedir? Türleri Nelerdir?
Eksik Borç Türleri
Dar anlamda tabii borçlar: Kanunun tam olarak geçersiz saymadığı fakat dava hakkı da tanımadığı borçlardır. Bunlar için borç ikrarında bulunulması geçerli sayılmadığı gibi kefalet veya rehinle teminat altına alınmaları da geçerli değildir. Bu hususlar birer itiraz teşkil eder ve hakim bunları re’ sen dikkate almak zorundadır. Fakat borçlu borcunu ifa ederse bu ifa geçerlidir. Örn; kumar ve bahisten doğa borçlar. Fakat özel kanunla düzenlenen borçlardansa kumar ve bahis borçları da istenebilir. Örn; Milli piyango, at yarışları…vs. bunlar eksik borç sayılmaz.
Ahlaki Görevler (Vazifeler): Bir kime hukuken borçlu olmadığı ahlaki bir görevi ifaya zorlanamaz, fakat bu görevi yerine getirirse ifa ettiği edimi geri alamaz (TBK m. 78). Yapılan ifa bağışlama da teşkil etmez (TBK m. 285). Ancak genellikle doktrinde ahlaki görevin ifa edilmesinin taahhüt edilmesinin geçerli olacağı ve bu taahhüdün bağışlama vaadi teşkil etmediği, yazılı şekle tabi olmadığı, ahlaki görevin kefalet veya rehinle teminat altına alınabileceği kabul edilmektedir.
Zamanaşımına Uğramış Borçlar: Zamanaşımı, borçluya borcundan kaçınmak hususunda bir defi imkanı verir. Bu defiyi öne sürerse borcu ifadan kurtulur. Kullanmazsa ifaya mahkum edilir. Zamanaşımına uğramış bir borç dava açılmadan veya dava açıldıktan sonra ifa edilirse geçerlidir ve sebepsiz zenginleşme hükümlerine tabi olmaz. Hatta zamanaşımı definin doğumundan sonra feragat de geçerlidir.
Hukuka veya ahlaka (adaba) aykırı bir maksat elde etmek için verilen şeyi iade etme borcu.
Borç ilişkisi kural olarak sadece alacaklı ile borçlu arasında bir bağdır. 3. Kişileri etkilemez. kişi yararına yapılan sözleşme gibi durumlar olmadıkça kural olarak sadece alacaklı talep hakkına sahiptir. Ayrıca 3. kişi bir borç ilişkisi ile bağlı olmadığı için borcun ifa edilmemesi veya kötü ifa edilmesi yüzünden alacaklıya karşı sorumlu olmaz. Ancak istisnası TBK m. 49 hükmüne göre “Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür.” Ya da eğer borçlunun borca aykırı davranışı 3. kişi açısından haksız fiil teşkil ediyorsa 3. kişi haksız fiil esasları uyarınca borçludan tazminat isteyebilir.