Denetim Görevini İhmal Suçu Nedir? Unsurları Nelerdir?
Suçun Tipiklik Unsuru
Türk Ceza Kanunu’nun 251. maddesine göre, “Zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine kasten göz yuman denetimle yükümlü kamu görevlisi” ve “Denetim görevini ihmal ederek, zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine imkan sağlayan kamu görevlisi cezalandırılır. ”
Böylece kanun yukarıdaki hükümlerle zimmet ve irtikap suçları yönünden iki özel görevi ihmal suçunu öngörmüştür.
Korunan Hukuki Yarar, Fail ve Mağdur
Bu suçla da amaçlanan kamu idaresinin itibarının korunmasıdır. Zira denetim görevini ihmal eden kişi; zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine kasten göz yummak veya irtikap suçlarının işlenmesi için elverişli bir ortam oluşturmak suretiyle bir yandan halkın kamu görevlilerine karşı duyması gereken inanç ve itimadı sarsmakta, diğer taraftan da kamu görevlisinin sadakat mükellefiyetine aykırı hareket etmektedir.
Suçun faili denetim görevini ihmal eden kamu görevlisidir. Dolayısıyla bu suç da özgü suçlardandır. Ancak bu kamu görevlisinin, zimmet veya irtikap suçunu işleyen kimseyi denetleme görevi bulunmalıdır. Ancak bu kişinin ayrıca zimmet veya irtikap suçunu işleyen kamu görevlisinin sıralı amiri olması gerekmez.
Suçun mağduru, tıpkı zimmet ve irtikap suçlarında olduğu gibi kamu idaresi (devlet)tir. Ayrıca doktrinde suçun mağdurunun toplumu oluşturan herkes olacağı da belirtilmektedir.
Suçun Maddi Unsuru
Suç, seçimlik hareketli bir suçtur. Zira 251. madde iki fıkra hâlinde suçun işlenebileceği hareket şekillerini düzenlemiştir.
Söz konusu hareketlerden ilki “göz yumma”, İkincisi “olanak sağlama”dır.
İlk durumda fail, maiyetinde bulunan ve kendisini denetlemekle görevli olduğu kimsenin işlediği zimmet veya irtikap suçundan haberdardır. Buna rağmen, gerekli önlemleri almak veya suçun işlenmesine engel olmak konusundaki görevini kasten ihmal etmektedir.
İkinci durumda ise denetim görevinin kasten ihmal edilmesi, bağımsız bir suç olarak tanımlanmıştır. Buna göre, denetimle yükümlü kamu görevlisinin bu görevini ihmal etmesi, zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine imkân sağlamışsa, fail denetim görevini ihmalden cezalandırılır.
Suçun Manevi Unsuru
Suçun gerek 250. maddenin birinci fıkrasında düzenlenen ilk hâli gerekse de ikinci fıkrasında düzenlenen hâli ancak kasten işlenebilir. Failin kasten gerçekleştirmiş olduğu ihmal neticesinde maiyetindeki kamu görevlisi zimmet veya irtikap suçunu kolaylıkla gerçekleştirmiş olmaktadır.
Denetim Görevini İhmal Suçuna İştirak
Kanun, zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine kasten göz yuman, bunları görmezlikten gelen, yani denetim görevini yapmayan faili, işlenen zimmet veya irtikap suçunun müşterek faili olarak cezalandırırken, denetim görevini ihmal ederek zimmet veya irtikap suçunun işlenmesine imkân sağlayan faili daha az bir ceza ile cezalandırmaktadır.