Belgede Sahtecilik Suçu Nedir? Nasıl Oluşur?

Belge Kavramı

Belgelerde sahtecilik suçlarının gereği gibi incelenebilmesi için öncelikle belge kavramı açıklığa kavuşturulmalıdır.

Ceza hukuku yönünden belge, olayları nak­leden veya irade beyanlarını içeren ve bir kimse tarafından oluşturulan her türlü yazılı belgedir. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere belgenin un­surları şu şekildedir:

Yazılı bir biçimde olması gerekir.

Belgenin faili, yani düzenleyeni bilinebilir olmalıdır.

Belge bir içeriğe sahip olmalıdır.

Belge Çeşitleri

Belgede sahtecilik suçları yönünden yapılan en önemli ayrım resmi ve özel belge ayrımıdır.

Resmi belge kanun tarafından tanımlanmamıştır. Ancak doktrinde kabul edilen tanıma göre, kamu görevlisi tarafından görevi gereği ve usu­lüne uygun biçimde düzenlenen belgeye resmi belge denir.

Özel belgeler ise resmi belgelerin özellikleri­ni taşımayan her türlü yazılı belgedir. Bu bağlam­da kamu görevlilerinin görevleri dışında düzen­ledikleri belgeler de özel belge sayılır. Aynı şe­kilde yetkisiz kamu görevlisinin düzenlediği veya öngörülen formalitelere uyulmadan düzenlenen yazılar da özel belge sayılmaktadır.

Öte yandan, Türk Ceza Kanunu’nun 210/1. maddesine göre, “Özel belgede sahtecilik suçunun konusunun, emre veya hamile yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetname olması halinde, resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümler uygula­nır.” Bunlar resmi belgeye ben­zetilmiş özel belge olarak adlan­dırılmaktadır.

Ayrıca aynı maddenin ikinci fıkrasına göre de tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire veya diğer sağlık mesleği mensubunun gerçeğe aykırı olarak düzenledikleri belgelerin kişiye haksız bir menfaat sağlaması ya da kamunun veya kişilerin zararına bir sonuç doğurucu nitelik taşıması hâ­linde, resmi belgede sahtecilik hükümlerine göre cezaya hükmolunacaktır. Böylece bu belgeler sadece ceza yönünden resmi belgeye benzetil­miştir.

Maddi Sahtecilik- Fikri Sahtecilik Ayrımı

Belgenin, düzenleyeni görünen kişi veya ku­rumdan başkaca kişi veya kurumun düzenlemiş olduğu ya da belgenin görünüşteki düzenleyeni tarafından kaleme alınmasından sonra birazdan belirteceğimiz değişikliklere uğratılması duru­munda maddi sahtecilik; taklit edilmemiş veya değiştirilmemiş, yani sahih olan bir yazılı belge­nin doğru olmayan beyanları içermesi hâlinde fikri sahtecilik söz konusudur.

Türk Ceza Kanunu yönünden, 204/2. mad­dede yer alan “sahte olarak düzenlenme” ve “aldatacak şekilde değiştirme” ibareleri maddi sahteciliği, “gerçeğe aykırı olarak düzenleme” ibaresi ise fikri sahteciliği ifade etmektedir.

Ceza Kanunumuz resmi belgeler yönünden hem maddi hem fikri sahteciliği cezalandırırken, özel belgeler yönünden yalnızca maddi sahteciliği cezalandırmaktadır.