Ceza Davalarında Basit Yargılama Nasıl Yapılır?

Şartları ve Uygulanışı

Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uy­gulanmasına karar verilebilir.

Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek, be­yan ve savunmalarını on beş gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir. Tebligatta duruşma ya­pılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da be­lirtilir. Ayrıca, toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilir.

Beyan ve savunma için verilen süre dolduk­tan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesi dikkate alınmak suretiyle, 223 üncü maddede belirtilen kararlardan birine hükmedilebilir. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir ora­nında indirilir.

Mahkemece, koşulları bulunması hâlinde; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanması­nın geri bırakılmasına karar verilebilir.

Hükümde itiraz usulü ile itirazın sonuçları belirtilir.

Mahkemece gerekli görülmesi hâlinde bu madde uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hü­kümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir.

Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmaz.

Basit yargılama usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlik­te işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.

Basit Yargılama Usulünde İtiraz

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 252. mad­desinde düzenleme alanı bulmuştur. Buna göre, basit yargılama usulü uyarınca verilen hükümle­re karşı itiraz edilebilir. Süresi içinde itiraz edil­meyen hükümler kesinleşir.

İtiraz üzerine hükmü veren mahkemece du­ruşma açılır ve genel hükümlere göre yargılama­ya devam olunur. Taraflar gelmese bile duruşma yapılır ve yokluklarında 223 üncü madde uyarın­ca hüküm verilebilir. Taraflara gönderilecek da­vetiyede bu husus yazılır. Duruşmadan önce iti­razdan vazgeçilmesi hâlinde duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.

Mahkeme, itiraz üzerine hüküm verirken 251 inci madde kapsamında basit yargılama usulüne göre verdiği hükümle bağlı değildir. Ancak, iti­razın sanık dışındaki kişiler tarafından yapıldığı hâllerde 251 inci maddenin üçüncü fıkrası uya­rınca yapılan indirim korunur.

İtiraz üzerine verilen hükmün sanık lehine olması hâlinde, bu hususların itiraz etmemiş olan diğer sanıklara da uygulanma olanağı varsa bu sanıklar da itiraz etmiş gibi verilen kararlardan yararlanır.

İtiraz üzerine verilecek hükümlere karşı ge­nel hükümler uyarınca kanun yoluna başvurula­bilir.

Birinci fıkradaki itirazın, süresinde yapılma­dığı veya kanun yoluna başvuru hakkı bulunma­yan tarafından yapıldığı mahkemesince değer­lendirildiğinde dosya, 268 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderilir. Mercii bu sebepler yönünden incelemesini yapar ve kararını gereği için mah­kemesine gönderir.