Yoksulluk Nafakası Nasıl Kaldırılır?

Yoksulluk Nafakasının Kendiliğinden Kalkması

İrat biçiminde ödenmesine karar verilen yoksulluk nafakası nafaka alacaklısının yeniden resmen evlenmesi hâlinde veya taraflardan birinin ölümü halinde kendiliğinden kalkacaktır (TMK. Md. 176/3). Buna göre;

Yoksulluk nafakası alacaklısının başka biri ile evlenmesi halinde yoksul­luk nafakası kendiliğinden kalkacağından, yoksulluk nafakası borçlusu yoksulluk nafakası borcundan kurtulacak, nafaka alacaklısının resmen evlendiğini aile nü­fus kaydı ile kanıtlayacak, bu durumda nafakayı ödemeyecek veya nafaka icra takibine konu ise, aile nüfus kaydını icra dosyasına ibraz ederek borçtan kurtulacaktır.

Tabii olarak, nafaka borçlusu hukuki yararı olmak koşulu ile yoksulluk nafakası alacaklısının evlendiğinin tespiti ile yoksulluk nafakasının kaldırılmasını ilgili mahkemeden de isteyebilecektir.

Yoksulluk nafakasının kendiliğinden kalkması nedenlerinden biri de na­faka alacaklısı veya borçlusundan birinin veya her ikisinin de ölümüdür. Bu tak­dirde de yoksulluk nafakası ölüm tarihi itibariyle kendiliğinden sona erecek, na­faka borçlusu ölüm halinde nafaka alacaklısının ölüm tarihini de gösteren nüfus kaydını ibraz suretiyle yoksulluk nafakası ödemek borcundan kurtulacaktır. Eğer ölüm kaydı herhangi bir nedenle nüfus siciline işlenmemiş ise, nafaka borçlusu ölümü ve ölüm tarihinin belirlenmesini ilgili mahkemede ölen davalının mirasçılarına karşı açacağı dava ile tespit ettirecek, yine ölüm tarihi itibariyle nafaka borcundan kurtulacaktır.

Ancak, ölüm tarihine kadar nafaka borçlusunun ödemediği yoksulluk nafakaları varsa, nafaka borçlusunun bunlardan doğan sorumluluğu devam ede­cek, nafaka alacaklısının mirasçılarının talebi hâlinde onlara birikmiş yoksulluk nafakalarını ödeyecek veya ödemek zorunda kalacaktır.

Sözleşme ile yoksulluk nafakası ve devamı konusunda özel bir hüküm getirilmiş ise, durum ne olacaktır?

Yeni düzenlemede yoksulluk nafakasının sözleşme ile belirlenmesi konusunda herhangi bir açıklık bulunmamaktadır. Taraflar sözleşme ile, hükmolunan yoksulluk nafakasının evlenme, haysiyetsiz yaşam, evlilik dışı yaşam, nafaka alacaklısının yoksulluktan kurtulması gibi hallerde de devamını kararlaştıracakları gibi, örneğin: Anlaşmalı boşanma ile de; nafaka alacaklısının evlenmesi, evlilik dışı yaşamı, haysiyetsiz hayat sürmesi yoksulluktan kurtulması gibi hâllerde de yoksulluk nafakasının devamını kararlaştırabilirler. Bu durumda her ne kadar yasada açıklık yok ise de, Borçlar Yasasımn umumi hükümlerine göre sözleşmeye değer verilmesi esas olduğundan kanımızca böyle bir sözleşmenin varlığı hâlinde uyuşmazlık sözleşme hükümlerine göre sonuçlandırılmalıdır. Tabii Aile Mahkemesi hâkiminin anlaşmayı uygun bulması ve hüküm fıkrasına geçmesi gerekir.

Örneğin: Taraflar usulüne uygun sözleşme ile veya anlaşmalı boşanmada (TMK. Md. 166/3) hükmolunan veya kararlaştırılan yoksulluk nafakasının, na­faka alacaklısının evlenmesi hâlinde de devam edeceğini kararlaştırmış iseler, yoksulluk nafakası alacaklısının yeniden evlenmesi halinde yoksulluk nafakası devam edecek sözleşme ve anlaşmaya değer verilecek, yoksulluk nafakasının kaldırılması veya kendiliğinden kalktığının tespiti istemi reddedilecektir.

Yoksulluk Nafakasının Mahkeme Kararı İle Kaldırılması

Yoksulluk nafakasının diğer ortadan kalkma nedenleride, nafaka alacaklısının bir evlenme akti olmadan başka biri ile evlilik dışı yaşam sürmesi veya haysiyetsiz hayat sürmesi veya yoksulluğunun ortadan kalkmasıdır. Bu koşullardan herhangi birinin gerçekleşmesi halinde nafaka borçlusu ilgili mahkemeye başvuru ile yoksulluk nafakasımn kaldırılmasını isteyebilecektir (TMK. Md. 176/3).

Nafaka Alacaklısının Bir Evlenme Akti Olmadan Başka Biri ile Fiilen Evliymiş Gibi Yaşaması Halinde Yoksulluk Nafakasının Kaldırılması

Yoksulluk nafakası alacaklısının Medenî Kanun hükümlerine uygun resmî bir evlenme akti olmaksızın başka biri ile fiilen evliymiş gibi birlikteliği halinde de yoksulluk nafakası sona erer. Bu durumda ihtilaf halinde nafaka borçlusu ilgili mahkemeden (yürürlükte bulunan usul yasası hükümlerine göre Aile Mahkemesinden) dava yolu ile yoksulluk nafakasının kaldırılmasını isteyebilir. Dava, yoksulluk nafakası alacaklısı aleyhine açılır. Davalının başka biri ile resmi evlilik dışı fiilen evliymiş gibi yaşaması tanık dahil her türlü delille kanıtlanabi­lir. Hâkim bu konuda tarafların gösterdikleri veya gösterecekleri delilleri toplar. Nafaka alacaklısının başka biriyle fiilen evliymiş gibi yaşadığını belirlemesi ha­linde yoksulluk nafakasının kaldırılmasına, bu durumun kanıtlanmaması halinde ise davanın reddine karar verir. Davanın kabulü halinde yoksulluk nafakasının daya tarihinden itibaren kaldırılmasına karar verilir.

Kanımızca; taraflar arasında bu halde de yoksulluk nafakasının devam ede­ceği konusunda bir sözleşme varsa örneğin; taraflar anlaşmalı boşanmada bu halde de yoksulluk nafakasının devam edeceğini kararlaştırmış iseler dava reddedilmelidir.

Yoksulluk Nafakasının, Nafaka Alacaklısının Yoksulluğunun Ortadan Kalkması Halinde Kaldırılması

Yoksulluk nafakasına hükmedildikten sonra, yoksulluk nafakası alacaklısı­nın düzenli, gelir getiren bir işe girmesi, çalışması karşılığı yoksulluğunun ortadan kalkması, şans ve talih oyunları sonucu elde ettiği gelirle veya miras yoluyla, bağış yoluyla veya babası veya annesinin sosyal güvenlik kuruluşu üyesi olması nedeniyle onların ölümü halinde maaş bağlanması veya nafaka alacaklısının sigor­talı olması nedeniyle kendisine emeklilik maaşı bağlanması veya buna benzer nedenlerden biriyle yoksulluğunun ortadan kalkması halinde de yoksulluk nafakası borçlusu ilgili mahkemeden (yürürlükte bulunan Aile Mahkemeleri Yasasına göre Aile Mahkemesinden, nafaka alacaklısının yerleşim yeri Aile Mahkemesinden) yoksulluk nafakasının kaldırılmasını dava yoluyla isteyebilecektir.

İşte bu durumda da hâkim tarafların tanık dahil gösterecekleri delilleri top­layacak, nafaka alacaklısının yoksulluğunun ortadan kalktığını belirlerse dava tarihinden itibaren yoksulluk nafakasının kaldırılmasına karar verecek, aksine bu durumlar nafaka alacaklısının yoksulluktan kurtulduğu kanıtlanmadığı takdirde davayı reddedecektir.

Eğer sözleşme ile veya anlaşmalı boşamna sonucu bu halde de yoksulluk nafakasının devam edeceği kararlaştırılmış ise, kanımızca bu halde yoksulluk nafakası kaldırılmayacak ancak artırılmasına karar verilemeyecektir.

Bunun dışında, yukarıda da açıklandığı gibi nafaka alacaklısının her hangi bir nedenle yoksulluğunun ortadan kalktığının kanıtlanması halinde hâkim dava tarihinden itibaren yoksulluk nafakasının kaldırılmasına karar verecektir.

Yoksulluk Nafakası Alacaklısının Haysiyetsiz Hayat Sürmesi Nedeniyle Yoksulluk Nafakasının Kaldırılması

Haysiyetsiz yaşam tarzı, toplumun ahlâk, şeref, namus, haysiyet anlayışına uyumsuz bir biçimde yaşamaktır. Nafaka alacaklısının devamlı içki içmesi, olay çıkarması, ırza geçmesi, hırsızlık yapması, yüz kızartıcı suçlar işlemesi, kumar oynaması, uygunsuz yerlerde gezmesi, erkeğin anormal cinsel saplantılar içinde olması, kadının başka erkeklerle uygun olmayacak şekilde gezmesi, görünmesi, vb. gibi namuslu ve şerefli insanların hoş göremeyeceği bir hayat tarzım devamlı ve sürekli bir şekilde sürdürmesidir.

Aile Mahkemesi hakimi bu yaşam tarzının varlığını 4787 sayılı Kanunun 5’inci maddesine uygun görevlendirileceği sosyal çalışma ve psikolog uzmanların araştırma, inceleme raporlarından görüşlerinden de yararlanarak belirleyebileceklerdir.

İşte nafaka alacaklısının bu gibi nedenlerden biri veya bir kaçı ile haysiyet­siz hayat sürmesi halinde de nafaka borçlusu ilgili mahkemede (4787 Sayılı Kanunun 2 ve 4’üncü maddeleri gereğince Aile Mahkemesinde, Aile Mahkemesi kurulamayan yerlerde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenen) nafaka alacaklısının yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesinde Aile Mahkemesi sıfatıyla açacağı dava ile yoksulluk nafakasının kaldırılmasını isteyebilecektir.

Bu hâlde Aile Mahkemesi hâkimi, tarafların gösterecekleri tanık dahil her türlü delilleri toplayarak özenle değerlendirecek gerektiğinde uzman görüşü alacak, nafaka alacaklısının haysiyetsiz yaşam sürdüğünü belirlerse dava tarihin­den itibaren yoksulluk nafakasının kaldırılmasına karar verecek, aksine nafaka alacaklısının haysiyetsiz yaşam tarzı bulunmadığını belirlediğinde davayı reddedecektir.

Sözleşme veya anlaşmalı boşanma ile bu halde de yoksulluk nafakasının devanı edeceği karar altına alınmışsa, kanımızca yine haysiyetsiz hayat sürme olgusu sabit olsa da hâkim davanın reddine karar verecek, ancak bu hallerde yoksulluk nafakasının devamına rağmen arttırma istemleri varsa, nafakanın artırılması istemlerini reddedecektir.