Yardım Nafakası Nedir? Nasıl Alınır?

YARDIM NAFAKASI 

Kendilerine yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek olanla­rın, yasada gösterilen yakın hısımlarından isteyebilecekleri geçinmeleri için gerekli olan nafakanın adıdır. Taraflardan birinin yerleşim yerindeki Aile Mahkemesinde açılır.

Bu nafakayı birbirinden isteyebilecekler: Altsoy, üstsoy, kardeşler, evlatlık ve evlat edinendir. Nafaka alacaklısına bakan kurumlarda, nafa­ka borçlusuna karşı dava açabilir, (md. 365)

Yardım nafakası davası açılırken eşlerin ve kardeşlerin özel duru­muyla mirasçılıktaki sıraya dikkat edilmelidir.

Davacı evli veya boşanmış ise önce eşine karşı nafaka (tedbir, yok­sulluk) isteğinde bulunmalıdır. Eşinin durumu nafaka ödemeye uygun değil veya yoksulluk nafakası koşulları bulunmuyorsa (davacının ağır kusurlu olması nedeniyle boşanma davasında yoksulluk nafakası isteği­nin reddedilmesi gibi) mirasçılıktaki sıraya göre yasada belirtilen hısım­lardan yardım nafakası isteyebilir. Davacı Önce kendi altsoyundan çocu­ğuna karşı, sonra torununa, sonra kendi ana ve babasına, en son kardeş­lerine karşı bu davayı açması gerekir.

Kardeşlerin birbirlerinden yardım nafakası isteyebilmesi, nafaka is­tenecek kardeşin «refah içinde» bulunmasına bağlıdır. Refah içinde bulunmak; çok varlıklı olup lüks içinde yaşamak biçiminde yorumlan­mamalıdır. Davalı olan kardeşin mal ve gelirleri, yaşadığı yerde kendisi eşi ve çocuklarının temel gereksinimlerini karşılıyor ve sıkıntıya düşme­den yardım gücü bulunuyorsa kendisinden yardım nafakası istenebile­cektir.

Nafaka istenecek kardeşin ana baba bir olması da zorunlu değildir. Ana veya baba bir kardeş olması yeterlidir.

Bu nafakanın yasada sınırlı olarak gösterilen yakın hısımlar dışın­daki hısımlardan, örneğin; amca, dayı, hala, teyze gibi civar hısımlardan istenmesi mümkün değildir.

Soybağırun babalık hükmü veya tanıma yoluyla kurulması halinde de çocuk ile baba arasında altsoy, üstsoy ilişkisi oluşacağından karşılıklı yardım nafakası yükümlülüğü doğacaktır.

Soybağırun evlat edinmeyle kurulması durumda ise evlatlık önce evlat edinenden, sonra sırasıyla kendi altsoy ve üstsoyundan bu nafaka­yı isteyecek, bunların koşullarının uygun bulunmaması durumunda; refah içinde bulunan kardeşine karşı dava açabilecektir.

Çocuk tarafından ana ve babaya karşı açılabilecek diğer nafaka da­valarıyla karıştırılmamalıdır. Evlilik hukuken devam ediyorken ergin olmayan küçük çocuk için ana veya babadan istenebilecek nafaka: «tedbir nafakası» dır.

Evlilik birliği sona erdikten sonra küçük çocuk yararına ana veya babadan istenebilecek nafaka: «iştirak nafakası» ergin çocuğun, ana ve babasından isteyebileceği nafaka ise «yardım nafakası» dır.

Ana veya baba, ergin çocuk yararına nafaka davası açamaz. Bu da­vanın yardım nafakası istemiyle çocuk tarafından açılması gerekir.

Taraflara ait bazı özel durumlar yardım nafakası davasının sonucu­nu etkiler. Uygulamada en sık görülenlerden bir kısmı şunlardır:

Ölünceye dek bakma sözleşmesi bulunması

Davacı, yardın nafakası davası açmadan önce bir başka kişiyle ba­kım alacaklısı olarak ölünceye dek bakıp gözetme sözleşmesi yapmış olabilir. Bu durumda davacıya bakma yükümlülüğü öncelikle bakım borçlusuna geçtiğinden (B. K. md. 511), bu kişinin durumu araştırılma­dan dava kabul edilemez.

Mirastan Çıkarılma Hali

Mirastan çıkarılma halinde nafaka yükümlülüğü kendiliğinden sona ermez. Yoksul durumda bulunan kişi, mirastan çıkardığı mirasçısından yardım nafakası isteyebilecektir.

Öğrenci Olma

Öğrenimi devam eden ergin çocuk kendisi yardım nafakası isteyebi­lir. Kısıtlı ise yasal temsilcisinin dava açması gerekir.

Üniversiteye hazırlanan çocuk da makul süre bu nafakayı isteyebi­lir. Yargıtay kararlarında Açık öğrenimde okuyan Öğrenciler yararına da geliri, malvarlığı bulunmuyorsa yardın nafakası verilebileceği kabul edilmiştir.

Yoksulluk Nafakası Alan Eş

Aldığı yoksulluk nafakası miktarı kendisini yoksulluktan kurtara­cak düzeyde olmayan kişi de, yardım nafakası davası açabilir. Bu du­rumda yardım nafakası miktarı belirlenirken davacının almakta olduğu yoksulluk nafakası miktarının da dikkate alınması zorunludur.

Davacının Davranışı

Bazı durumlarda yardım nafakası isteyenin, davalıya yönelik dav­ranışları, davanın reddini gerektirebilir. Örneğin babasını döven, hakaret eden çocuğun babası aleyhine açacağı dava iyi niyet, dürüstlük kuralla­rına aykırı bulunduğunda reddedilebilecektir.

Yardım Nafakası Miktarı, Ödeme Şartı

Yardım nafakası miktarının davacının geçinmesi için gerekli olan kadar ve davalının da mali gücüne uygun olarak belirlenmesine özen gösterilmelidir. Nafaka yükümlüsünün eşi ve ailesinin zengin olup ol­maması birinci derecede önem taşımaz. Davalının kendisine ait malvar­lığı, geliri dikkate alınır.

Kural olarak yardım nafakası nakit olarak, her ay Türk parası ile ödenir. Ancak tarafların anlaşmaları durumunda nafakanın yabana para ile de ödenmesine karar verilebilir. (B. K. md. 83)

Yardım nafakası da diğer nafakalarda olduğu gibi koşullar değişti­ğinde istek olması halinde artırılmasına, azaltılmasına, kaldırılmasına karar verilebilir.

Yardım Nafakası Zamanaşımı

Koşulları varsa, nafaka alacaklısı dilediği zaman yardım nafakası davası açabilir. Daha önce dava açmamış olması sonuca etkili değildir. Bu davayı açmak herhangi bir süreye bağlı değildir. Borçlar Kanunu ve İcra İflas Kanunundaki süreler dava açmayla ilgili olmayıp ilamların icraya konması, infazla ilgilidir.

Yardım Nafakası’nda Faiz

Nafakanın miktarı hakimin kararıyla belirleneceğinden, dava tari­hinden itibaren faize hükmedilemez. Yardım nafakası miktarına muaccel olduğu ve davalının temerrüde düşürüldüğü tarihten itibaren faize hük­medilebilir.

Yardım Nafakası’nda Vekalet Ücreti

Kabul edilen veya artırılan nafakanın bir yülık tutarı üzerinden Avukatlık Asgari ücret tarifesine göre hesaplanacak miktarın yarısıdır. Reddedilen miktar üzerinden davalı yararına vekalet ücretine hükme­dilmez.. Nafaka isteğinin tamamen reddi halinde ise davalı yararına vekalet ücreti verilmesi gerekir.