TİCARETİ (TERK EDEN) BIRAKANLARIN CEZASI

İlgili Yasa

Ticareti terk edenlerin cezası:

İCRA VE İFLÂS YASASI MADDE 337.a- 44 üncü maddeye göre mal beyanında bulunmayan veya beyanında mevcdunu eksik gösteren veya aktifinde yer almış malı veya yerine kaim olan değerini haciz veya iflâs sırasında gösteremiyen veya beyanından sonra bu malları üzerinde tasarruf eden borçlu hakkında, bundan zarar gören alacaklının şikâyeti üzerine, Tetkik Mercii tarafından 3 aydan 1 seneye kadar hafif hapis cezasına hükmolunur.

Birinci fıkradaki fiillerin işlenmesinden alacaklının zarar görmediğini ispat eden borçluya ceza verilmez.

Borçlunun iflâsı takdirinde birinci fıkradaki durum ayrıca taksirattı iflâs hali sayılır.

MADDE 346- Tetkik Merciinin yetkisine giren ceza dâvaları diğer mahkemelere ait olan davalarla birleştirilemez.

Ancak, kat’ileşen cezalar infaz sırasında içtima kaidelerine göre birleştirilir.

Ticareti terk edenler:

MADDE 44- Ticareti terk eden bir tacir 15 gün içinde keyfiyeti kayıtlı bulunduğu ticaret siciline bildirmeğe ve bütün aktif ve pasifi ile alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren bir mal beyanında bulunmağa mecburdur. Keyfiyet ticaret sicili memurluğunca ticaret sicili ilânlarının yayımlandığı gazetede ve alacaklıların bulunduğu yerlerde de mutad ve münasip vasıtalarla ilân olunur. İlân masraflarını ödemeyen tacir beyanda bulunmamış sayılır.

Bu ilân tarihinden itibaren bir sene içinde, ticareti terk eden tacir hakkında iflâs yoluyla takip yapılabilir.

Ticareti terk eden tacir, mal beyanının tevdi tarihinden itibaren iki ay müddetle haczi kabil malları üzerinde tasarruf edemez.

Üçüncü şahısların zilyedlik ve tapu sicili hükümlerine dayanarak iyi niyetle elde ettiği haklar saklıdır. Ancak, karı ve koca ile usul ve füruu, neseben veya sıhren ikinci dereceye kadar (bu derece dahil) hısımlar, evlât edinenle evlâtlık arasındaki iktisaplarda iyi niyet iddiasında bulunulamaz.

Mal beyanını alan merci, keyfiyeti tapu ve gemi sicil dairelerine bildirir. Bu bildiri üzerine sicile temlik hakkının iki ay süre ile tahdit edilmiş bulunduğu şerhi verilir.

Bozulmaya marûz veya muhafazası külfetli olan veya tâyin edilen kanunî müddet içinde değerinin düşmesi kuvvetle muhtemel bulunan mallar hakkında, tacirin talebi üzerine, mahkemece icra memuru marifetiyle ve bu kanun hükümleri dairesinde bu malların satılmasına ve bedelinin 9 uncu maddede yazılı bir bankaya depo edilmesine karar verilebilir.

Para ve değerli eşyanın tevdii:

MADDE 9- İcra ve iflâs daireleri; aldıkları paralar ve kıymetli evrak ve değerli şeyleri, nihayet ertessi iş günü, çalışma saati sonuna kadar, sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait bulunan bankalardaki hesaplarına yatırmaya, banka bulunmayan yerlerde icra veya mahkeme kasalarında muhafazaya, kasa da olmayan mahâllerde mal sandıklarına bırakmaya mecburdurlar.

İcra ve iflâs dairelerinin para ve değerli şeyleri yatıracakları bankalar hazırlanacak yönetmelikle gösterilir.

Açıklama

İÎY.337/a maddesine göre ticareti terk eden borçlu; mal beyanında bulunmaz, veya beyanında mevcudunu noksan gösterir veya aktifinde yer almış malı yahut bu mal yerine geçen değerini haciz veya iflâs sırasında göstermez, yahut beyanından sonra bu mallar üzerinde tasarrufta bulunur (yani onlardan yararlanır) sa, bundan zarar gören alacaklısının şikâyeti üzerine, İcra Ceza Hâkimliğince 3 aydan 1 yıla kadar hafif hapisle cezalandırılır. Ancak, bu durumdan alacaklı zarar görmemişse, borçlunun ispatı ile borçluya ceza verilmeyecektir.

Bundan başka, borçlunun iflâsı durumunda da yukarıda açıklanan fıkrada ki durum, taksirath iflâs hali sayılacaktır.

Gözönünde tutulacak en önemli husus; ticareti terk eden borçlunun tacir olup olmadığının, ticaret siciline kayıtlı olup olmadığının ispatlanması olacaktır. Zira İÎY 337/a sadece tacir olan borçlulara uygulanmaktadır. Borçlu tacir değilse bu hükme göre cezalandırılamıyacaktır.

Zamanaşımı

Dâva zamanaşımı 2 yıldır (TCY 102/5) ceza zamanaşımı ise 4 yıldır (TCY 112/5).

Görevli Mahkeme

îcra (Tetkik Mercii) Ceza Hâkimliği

Yetkili Mahkeme

1. Borçlunun işlem merkezinin bulunduğu yer icra (tetkik mercii) ceza hâkimliği.
2. İcra takibinin yapıldığı icra müdürlüğünün, bağlı olduğu icra (tetkik mercii) ceza hâkimliği.

Şikâyetçi (Dâvacı)

Zarar gören alacaklı.

Sanık (Dâvâlı)

Mal bildiriminde bulunmayan borçlu (44 üncü maddeye göre).

Şikâyet Koşulları

1. Borçlu tacir olmalı,
2. Borçlu, ÎİY.nın 44 üncü madde uyarınca ticaret siciline, ticareti terk ettiğini bildirmemeli, mal varlığı hakkında mal bildiriminde bulunmamalı,
3. Borçlunun mal bildiriminde bulunmama nedeniyle alacaklı zarar görmeli,
4. Alacaklı şikâyette bulunmalı.

Gözönünde Tutulacak Hususlar

1. Bu tür suç, takibi kiçisel çikâyete bağlı suçlardandır.
2. Alacaklı, dilekçe ile icra ceza hâkimliğine şikâyette bulunacaktır.
3. İcra ceza hâkimliğine, şikâyetçi alacaklı ile borçlu sanık çağrılır. Duruçma açılıp çikâyet ve savunmaları alınır.
4. İcra takip dosyası getirtilir.
5. Borçlunun doğum ve suçluluk kaydı istenir, dosyasına konur.
6. Ticaret sicili memurluğuna ticareti bıraktığını bildirip bildirmediği, mal bildiriminde bulunup bulunmadığı,’ bu bildirmeden alacaklının zarar görüp görmediği araştırılacaktır.
7. Şikâyetçi alacaklı zarar görmüşse ve 44 üncü maddedeki şartlar doğmuşsa borçlunun üç aydan bir yıla kadar hafif hapis cezasıyla cezalandırılmasına karar verilir.
8. Borçlu sanık, alacaklının zarar görznediğini ispatlarsa, sanık borçluya ceza verilemez. Beraatine karar verilecektir.
9. Şikâyetin süresinde yapılıp yapılmadığı da saptanacaktır. Yani borçlunun mal bildiriminde bulunmasını alacaklının öğrendiği günden itibaren üç ay içinde icra ceza hâkimliğine başvurması zorunludur.
10. îcra ceza hâkimliğince şikâyetin yapıldığı günden itibaren bir yıl içinde dosya karara bağlanmalıdır. Yoksa zamanaşımına uğrar. Bu durumda davanın düşürülmesine karar verilecektir.
11. İcra ceza davalarında harç alınmaz, maktu vekâlet ücreti takdir olunacaktır.