MAL BEYANI İÇİN GELMİYENLERİN VE BEYANDA BULUNMAYANLARIN VE İSTENEN MALI TESLİM ETMEYENLERİN CEZASI
İlgili Yasa
İCRA VE İFLÂS YASASI MADDE 337- Müddeti içinde beyanda bulunmak üzere mazereti olmaksızın icra dairesine gelmeyen veya yazılı beyanda bulunmayan borçlular, alacaklının şikâyeti üzerine, tetkik mercii tarafından on günden bir aya kadar hafif hapis cezasıyla mahkûm edilir. Borçlunun haczi kabil mallarını alacaklının bildiği veya bilmesi lâzım geldiği ispat olunursa borçluya ceza verilmez.
162, 209, 216 mcı maddeler hükümlerine muhalefet eden müflis hakkında da iflâs idaresinin vereceği müzakere üzerine tetkik mercii tarafından aynı ceza hükmolunur.
MADDE 345- Bu kanunda yazılı suçlar, hükmî bir şahsın idare veya muamelelerini ifa sırasında işlenmiş ise, ceza o hükmî şahsın müdürlerinden mümessil ve vekillerinden, tasfiye memurlarından, idare meclisi reis ve azasından veya murakıp ve müfettişlerinden fiili yapmış olan hakkında hükmolunur.
Açıklama
Borçlu hakkında başlatılan haciz yoluyla yapılan icra takibi dolayısıyla, tebliğ olunan ödeme veya icra emrine rağmen (7) gün süre içinde beyanda bulunmak üzere özürü olmaksızın İcra Dairesine gelmeyen veya yazılı beyanda bulunmayan borçlular, alacaklının şikâyeti üzerine İcra Tetkik Mercii (İcra Ceza Hâkimliğince) 10 günden bir aya kadar hafif hapis cezasıyla cezalandırılır. Ancak; borçlunun haczi kabil mallarını alacaklı biliyorsa veya bilmesi lâzım geliyorsa, bu durum ispat olunduğu takdirde borçluya ceza verilmeyecektir.
Mal beyanı, borçlunun gerek kendisinde ve gerek üçüncü şahıslar yedinde bulunan mal ve alacak ve haklarında borcuna yetecek miktarın nev’i ve mahiyet ve niteliklerini ve her türlü kazanç ve gelirlerini ve yaşayış tarzına göre geçim kaynaklarım ve buna göre borcunu ne biçimde ödeyebileceğini yazı ile veya sözle İcra Dairesine bildinnesidir (ÎÎY 74).
Mal beyanı zorunluluğu; borçlunun itirazının iptaline veya kesin yahut geçici surette kaldırılmasına karar verildiği takdirde, bu kararın borçluya tebliğinden itibaren 3 gün içinde yerine getirilmelidir. İptal veya itirazın kaldırılması kararı borçlunun yüzüne karşı verihniş ise, 3 günlük mal beyanı süresi kararın (tefhiminden) yüze karşı okunmasından itibaren başlayacaktır.
Zamanaşımı
Dâva zamanaşımı süresi altı ay (TCY 102/5), ceza zamanaşımı süresi ise 18 aydır (TCY 105/2).
Suçun işlendiği gün, ödeme ve icra emrinde bildirilen sürenin bitimiyle başlayacaktır. Bu başlama gününden itibaren 1 yıl içinde İcra Ceza Hâkimliğince dâva karara bağlanmamışsa dâva zamanaşımına uğrayacak ve zamanaşımı sebebiyle borçlu hakkında mal beyanında bulunmama suçundan açılan dâva düşecektir.
Yasa koyucunun amacı, borçluyu, borcunu ödemeye zorlamak, dolayısıyle alacaklıyı korumaktır.
Görevli Mahkeme
İcra (tetkik mercii) ceza hâkimliği.
Yetkili Mahkeme
İcra takibinin yapıldığı icra dairesinin bağlı bulunduğu icra (tetkik mercii) ceza hâkimliği.
Şikâyetçi (Dâvacı)
Alacaklı veya alacaklılar.
Sanık (Dâvâlı)
Mal beyanında bulunmayan borçlu.
Şikâyet Koşulları
- Borçlu süresi içinde mal beyanında bulunmak üzere icra müdürlüğüne gelmemeli,
- Süresinde icra müdürlüğüne yazılı mal beyanında bulunmamalı,
- Bu yüzden alacaklı zarar görmeli.
Şikâyet Süresi
Suçun işlendiğinin öğrenildiği günden itibaren üç ay’dır. Bu süre geçtikten sonra şikâyette bulunulamaz. Zira hak düşürücüdür.
Gözönünde Tutulacak Hususlar
- İcra (Tetkik Mercii) ceza hâkimliğine, alacaklı dilekçe ile başvuracaktır.
- Hâkimlikçe, borçlunun doğum ve suçluluk kaydı getirtilecektir.
- İcra müdürlüğünden takip dosyası istenecektir.
- Ödeme emri veya icra emrinin borçluya bildirim günü saptanır.
- Bildirim gününden itibaren mal beyanında bulunması; tersine dununda cezalandırılacağı uyarmasının, ödeme veya icra emrine yazılmış olup olmadığı araştırılır.
- Ödeme veya icra emrinde bu yolda uyarma yoksa, borçlu sanık cezalandırılamaz.
- Borçlu ve alacaklı, duruşma günü açılarak çağrılır, borçlunun savunması alacaklının şikâyeti dinlenir.
- Borçlunun itirazının kaldırılması tetkik merciince karara bağlanmışsa, bu kararın borçluya bildiriminden itibaren 3 gün içinde mal beyanında bulunup bulunmadığı tespit olunacaktır.
- Suç saptandığı takdirde borçlu, on günden bir aya kadar hafif hapis cezası ile cezalandırılacaktır.
- Alacaklı şikâyetinden vazgeçer veya davayı takip etmezse, dâva düşer. Böyle durumlarda düşme karan verilecektir.
- Alacaklı, Yasanın 347 nci maddesine göre (3) aylık süre içinde şikâyette bulunmalıdır. Süre geçirilerek açılan dava dinlenemez. Bu dununda da süre yönünden davanm düşürülmesine karar verilecektir.
- Yargılama giderleri ve vekâlet ücreti borçlu sanıktan, suç sabit olduğu takdirde, alınacaktır. Vekâlet ücreti maktu alınır.
- İcra ceza davalarında harç alınmayacaktır.
- Borçlu sanık mal beyanında bulunmamasını haklı özre bağlar ve bunu ispatlarsa ceza verilmiyecektir.
- ÎÎY. nın 162, 209, 216 ncı maddeleri hükümlerine ters harekette bulunan iflâs eden için de, iflâs idaresinin isteği üzerine icra ceza hâkimliğince 337 nci maddede açıklanan ceza verilecektir.