TCK m 324 Seferberlikle İlgili Görevin İhmali Suçu ve Cezası
MADDE 324.- (1) Sulh zamanında seferberlikle ilgili görevlerini ihmal eden veya geciktiren kamu görevlisine altı aydan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
324.madde hükmü, 765 sayılı ETCK’nun 239.maddesinin karşılığı olup “hazar vakti” yerine “sulh zamanı”; “terahi gösteren” yerine “geciktiren”; “memur ” yerine “kamu görevlisi” deyimleri kullanılmış, suçun unsurlarında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Ayrıca, eski Kanunda görevi ihmal suçunun ağırlatın nedeni olarak öngörülen bu eylem yeni Kanunda bağımsız bir suç olarak düzenlenmiştir.
Suçla Korunan Hukuksal Değer
Bu suçla korunmak istenilen hukuksal yarar, Devletin başta askeri güç olmak üzere tüm güç ve kaynaklarının sulh halinden savaş haline geçmesi için yapılan seferberlik faaliyetlerinin süratle yapılmasını temin etmek ve böylece milli savunmayı korumaktır.
Suçun Faili
Bu suçun faili, seferberlikle ilgili görevlerini ihmal eden veya geciktiren kamu görevlisidir. Gerçek özgü (mahsus) suç niteliğinden dolayı bu suçun faili ancak kamu görevlisi olan kişiler olabilir. YTCK’nun 6/l-c bendindeki tanımına göre, ceza kanunlarının uygulanmasında “kamu görevlisi” deyiminden; “Kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla yada herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak kişi” anlaşılır.
Suçun Maddi Unsuru
Bu suçun maddi unsuru, kamu görevlisinin sulh zamanında seferberlikle ilgili görevlerini ihmal etmesi veya geciktirmesi’dir. Bu itibarla madde hükmünün uygulanmasında 04.11.1983 tarihli ve 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu hükümlerinin gözetilmesi gerekir. 2941 sayılı Kanunun “Tanımlar” başlıklı 3. maddesine göre,
“Seferberlik”; Devletin tüm güç ve kaynaklarının, başta askeri güç olmak üzere, savaşın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hazırlanması, toplanması, tertiplenmesi ve kullanılmasına ilişkin bütün faaliyetlerin uygulandığı; hak ve hürriyetlerin kanunlarla kısmen veya tamamen sınırlandırıldığı haldir. “Genel Seferberlik”; Ülkenin tümüne yönelik bir tehdidin karşılanması, mevcut bütün güç ve kaynakların kullanılabilmesi için ülkenin bütününde uygulanan seferberliktir. “Kısmi Seferberlik”; Ülkenin bir veya birden fazla bölgesinde uygulanan ve bütün güç ve kaynakların kullanılmasını gerektirmeyen seferberliktir. “Seferberlik Hali”; Seferberlik faaliyetinin başladığı gün ve saatten, kaldırıldığı güne kadar devam eden durumdur. “Savaş Hali”; Savaş ilanına karar verilmesinden, bu halin kaldırıldığının ilan edilmesine kadar devam eden süre içinde, hak ve hürriyetlerin kanunlarla kısmen veya tamamen sınırlandırıldığı durumdur.
Seferberlikle ilgili görevler 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanunundaki görevlerdir. İhmal, kişiye belli bir icrai davranışta bulunma yükümlülüğünün yüklendiği durumlarda, bu yükümlülüğe uygun davranılmamasıdır. Gecikme ise bu yükümlülüğün Kanunda öngörülen veya istenilen sürede yapılmamasıdır. Kamu görevlisinin, seferberlikle ilgili görevinin gerekli kıldığı yükümlülüklere aykırı hareket ederek, sulh zamanında iken, bu görevlerde ihmal veya gecikme göstermesi halinde bu suç oluşur. Eylemin sonunda herhangi bir kamu zararı doğması aranmamıştır.
Suçun Manevi Unsuru
Suçun manevi unsuru kasttır. İhmali bir suç olması nedeniyle bu suçta kasttan anlaşılması gereken, failin objektif unsurları bilerek seferberlikle ilgili görevlerini yapmama, hareketsiz kalma hususunda karar alması veya bu görevleri yapmada gecikme göstermiş olmasıdır. Failin saikinin önemi yoktur. Suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir.
Suça Etki Eden Nedenler
Bu suçla ilgili olarak cezayı artıran veya daha az ceza verilmesini gerektiren bir neden öngörülmemiştir.
Teşebbüs
İhmali davranışla işlenen bu suçun neticesi harekete bitişik olduğundan, başka bir anlatımla görevin gereği olan hareketteki gecikme veya yapmama hali suçun tamamlanması anlamına geldiğinden teşebbüse elverişli değildir.
İştirak
Kamu görevlisi olmayan (sivil) kişilerin bu suça iştirak etmeleri kanaatimizce mümkün değildir.
İçtima
Özel bir içtima kuralı öngörülmediğinden, suçların içtimai halinde genel hükümler (42-44.md.) uygulanır.
Kovuşturma
Suçun soruşturma ve kovuşturması re’sen yapılır.
Görevli Mahkeme
5235 sayılı Kanunun II.maddesi uyarınca bu suç dolayısıyla açılan davalar asliye ceza mahkemesinde görülür.
Suçun Yaptırımı
Altı aydan üç yıla kadar hapis cezasıdır.
Dava Zamanaşımı
YTCK’nun 66/1-e bendi uyarınca bu suçun dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır.