TCK m 190 Uyuşturucu Veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Kolaylaş­tırma Suçunun Cezası

MADDE 190.- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştır­mak için;

1. Özel yer, donanım veya malzeme sağlayan,
2. Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alan,
3. Kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi veren,

Kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

• Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
• Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, vete­riner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından iş­lenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

YTCK’nun 190.maddesinin 1.fıkrasında tanımlanan suç tipi, 765 sayılı ETCK’nun 404/1.fıkrasının karşılığıdır. Eski madde metninde suçun maddi unsuru­nu oluşturan seçimlik hareketler “özel bir yer sağlama” veyahut “başka suretle bir kimsenin uyuşturucu madde kullanmasını kolaylaştırma” şeklinde serbest hareketli suç olarak öngörülmesine karşın, yeni düzenlemede suçun maddi unsurunu oluştu­rabilecek seçimlik hareketler “özel yer, donanım veya malzeme sağlanması veya kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alınması ya da kullanma yön­temleri konusunda başkalarına bilgi verilmesi” şeklinde somut olarak belirlenerek, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımını kolaylaştıracak bağlı hareketler sınır­landırılmıştır.

190.maddenin 2.fıkrasında yer alan “uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanıl­masını alenen özendirme veya bu nitelikte yayın yapma” suçu ile 3.fıkrada yer alan, bu suçların belli meslek ve sanatı icra eden kişiler tarafından işlenmesi halinde, dalıa ağır cezayı gerektiren nitelikli unsur sayılmasına ilişkin hükümler yeni birer düzenleme olup ETCK’da karşılıkları bulunmamaktadır.

Suçla Korunan Hukuksal Yarar

Uyuşturucu veya uyarıcı maddeler kullanılmasını kolaylaştırıcı hareketlerin ba­ğımsız suç olarak tanımlanması ile korunmak istenilen hukuksal yarar, kamu sağlı­ğının korunmasıdır.

Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanan kişilerin bedensel ve ruhsal yapı­ları üzerinde meydana getirdiği olumsuz etkiler, bu maddeleri kullananların artma­sı durumunda, toplumun genel sağlığı ve soyun düzgünlüğünün karşı karşıya kal­dığı tehlike ve bunların yanı sıra bu maddelere bağımlı hale gelen kişilerin bu mad­delerin oluşturduğu ruhsal çöküntü nedeniyle ya da bu maddeyi elde edebilmek için değişik suçlar işleyerek toplumun huzurunu bozabilme tehlikesi gözetildiğin­de, başkalarının uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırıcı hare­ketlerin ne denli daha fazla tehlike oluşturduğu apaçık ortadadır.

Suçun Faili

Bu suçların faili herhangi bir kişi olabilir.maddenin 3.fıkrasında, bu suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcısı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi daha ağır cezayı gerektiren nitelikli unsur olarak tanımlanmıştır. Maddenin 2.fıkrasındaki suçun yayın yolu ile yapılması halinde fail olarak sorumluluğu bulunan kişiler bakımından Basın Kanu­nunun 2.maddesi hükmü gözetilmelidir.

Suçun Mağduru

bu suçun belli bir mağduru olmayıp, suçtan zarar gören, sağlığı bozulma tehlikesi ile karşı karşıya kalan toplum ve toplumu oluşturan birey­ler ve dolayısıyla devlettir.

190/l.Fıkradaki Suçun Maddi Unsuru

Bu suçun maddi unsurunu oluşturan seçimlik hareketler 190/1.fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde somut olarak belirlen­miş, böylece uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştıracak bağlı hareketler sınırlı olarak sayılmıştır. Bu seçimlik hareketler; uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak için;

1. Özel yer, donanım veya malzeme sağlanması veya,
2. Kullananların yakalanmalarını zorlaştıracak önlemler alınması ya da,
3. Kullanma yöntemleri konusunda başkalarına bilgi verilmesidir.

Suçu oluşturan birinci seçimlik hareket, “özel yer, donanım veya malzeme sağ- lamak”tır. “Özel” sözcüğü, “yalnız bir kişiye, bir şeye ait veya ilişkin olan, dikkate değer, istisnai, her zaman görülenden, olağandan farklı” anlamına gelmektedir. “Özel yer”, istisnai yer, olağandan farklı yerdir. Bu suç bakımından özel yer sağ­lanması ise, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kişiler tarafından kolaylıkla ve güvenlikle tüketilebileceği mekanın kullanıcıların yararlanmasına sunulmasıdır. Özel yerin uyuşturucu maddeyi kullanan kişinin başkaları tarafından görülmesini engellemeye ve ona bu yönde güven duygusu vermeye elverişli nitelikte olması gerekir. Özel yer, örneğin, bir yazlık veya çiftlik evi, bağ, bahçe, otomobil, bar pav­yon, diskotek, otel gibi yerler olabilir. “Donanım veya malzeme” sağlanması ise, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kullanılmasına yarayan şırınganın sağlanması, esrar kullanımı için nargile veya platin tabakanın hazırlanması gibi araçların temin edilmesi anlamına gelmektedir. Failin özel yerin maliki olması gerekmez. Fail, özel yerin maliki, zilyedi, malik veya zilyet adına hareket eden ya da o yerde çalışan bir kişi olabilir. Bu tür bir yerin sadece başkasının uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmasına tahsis edilmesi gerekmez. Ayrıca, sağlanan özel yer için uyuşturucu veya uyarıcı madde kullananlardan ücret alınıp alınmamasının da önemi yoktur. Ancak, özel yer, malzeme ve donanım sağlayan failin, bu hizmetin karşılığı olarak doğrudan veya başka bir mal veya hizmetin fiyatına ekleyerek dolaylı biçimde ücret almaları mümkündür. Suçun oluşması için kendisine kolaylık sağlanan kişinin uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması gerekmemektedir.

190/1.fıkrada sayılan ikinci seçimlik hareket, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak için “kullananların yakalanmasını zorlaştıracak önlemler almak”tır. Bu önlemler, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullananlarda tespit edebilecek olan tıbbi belirtileri, madde delillerini gizlemeye yönelik olabilece­ği gibi kullananların yakalanmalarını zorlaştırmak amacıyla örneğin özel bir kaçış tüneli, gizli bir bölme bu bakımdan kullanıcıların hizmetine sunulmuş olabilir.

190/1.fıkrada öngörülen üçüncü seçimlik hareket ise, “kullanma yöntemleri ko­nusunda başkalarına bilgi vermek”tir. Bundan maksat, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin elde edilebileceği yerler konusunda başkalarına bilgi verilmesi değil, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin cinsi, etki derecesi, dozajı, kullanım biçimi, vücuda hangi yoldan alınacağı gibi kullanma yöntemleri konusunda başkalarının bilgilendirilmesidir.

190/1.fıkradaki suçun oluşabilmesi için, failin daha önce de aynı kişinin ya da başkasının uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmasını kolaylaştırmış olması gerekmez. Dikkat edilebilmelidir ki, burada kişiye uyuşturucu veya uyarıcı madde verilmemektedir. Kişiye bu maddeler verildiği takdirde 188/3.fıkrada tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti suçu oluşur.

190/2.Fıkradaki Suçun Maddi Unsuru

Bu suçun maddi unsurunu oluşturan seçimlik hareketler, başkasının uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmasını alenen özendirmek veya özendirici nitelikte yayın yapmaktır. Aleniyet için aranan temel ölçüt, fiilin, gerçekleştiği koşullar itibarıyla belirli olmayan ve birden fazla kişiler tarafından algılanabilir olmasıdır. Özendirici nitelikte yayın yapılması halinde de aleniyet fiilen gerçekleşmektedir. Yayın yapmaktan maksat, her türlü basım araçları ile basılan veya diğer araçlarla çoğaltılan yazı, resim ve benzeri eserler ile haber ajansı yayınlarının herhangi bir şekilde kamuya sunulmasıdır. Suçun oluşması için uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasının alenen özendirilmesi veya özendi­recek nitelikte yayın yapılması gerekir.

Suçun Manevi Unsuru

190.maddenin 1. ve 2.fıkraJarındaki suçlar, kasten işlenebilen suçlardır. Birinci fıkradaki suç bakımından failin, bu seçimlik hareketlerin, başkalarının uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmalarını kolaylaştıracağını bilmesi ve istemesi gerekir. Keza, ikinci fıkradaki suç bakımından da failin suça konu olan söz, resim, görüntü veya yazının uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımını özendirici nitelikte oldu­ğunu bilmesi ve kullanımı özendirmeyi istemesi gerekir.

Failin Sıfatı Bakımından Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsur

190.maddenin 3.fıkrasında, bu maddede tanımlanan suçların belli meslek ve sanatı icra eden kişiler tarafından işlenmesi, daha ağır cezayı gerektiren nitelikli unsur olarak tanımlanmıştır. Buna göre, 190/1-2.fıkralarında tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş tek­nisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılacaktır.

Bu cezayı artırıcı nedenin kabul edilmesinin gerekçesi, sağlığı korumakla görevli olan meslek sahiplerinin bir yandan sağlığa zararlı bir iş yapmalarındaki ahlaki kötü­lük, öte yandan meslekleri gereğince uyuşturucu veya uyarıcı maddelere ulaşmala­rındaki kolaylıktır. 190/3.fıkrada sınırlı olarak sayılan meslek sahipleri dışında diğer meslek sahipleri ya da görevliler hakkında bu cezayı artıran nitelikli hal uygulanmaz. Örneğin, eczacı kalfası, odacı, bekçi, şoför gibi kişiler artırım kapsamına girmezler.

191/3.fıkrada sınırlı olarak sayılan meslek ya da sıfatların ilgili mevzuat hüküm­lerine göre kazanılmış olması ve suçun işlendiği tarihte geçerliliğini koruması gere­kir. Örneğin, suç tarihinden önce meslekten yasaklanmış olan bir tabip hakkında verilen cezanın bu nedenle artırılması mümkün değildir. Bu sayılan meslek men­suplarının resmi bir kuruluşta, serbest olarak ya da özel bir kuruluşta çalışmaları önemli değildir. Ayrıca bu suçu mesleklerini icra ettikleri sırada işlemiş olmaları da şart değildir. Ancak bu meslek sahiplerinin, bu meslek ve sıfatlarını suç tarihinde icra etmeleri, fiilen sıfatlarına uygun bir işle iştigal etmeleri gerekli ve yeterlidir.

Hafifletici Nedenler

Bu suçlar bakımından daha az ceza verilmesini gerekti­ren özel bir neden öngörülmemiştir. YTCK’nun 192.maddesinde öngörülen etkin pişmanlık halleri bu suçlar bakımından uygulanmaz.

Teşebbüs

Maddenin birinci fıkrasındaki suç, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırmak için seçimlik hareketlerden birinin gerçekleştirilmesi ile tamamlanmaktadır. Soyut tehlike suçu niteliğinden dolayı bu suça teşebbüs icra hareketlerinin kısımlara bölünebildiği durumlarda teorik olarak mümkün olmakla birlikte uygulamada teşebbüs halinin gerçekleşmesi oldukça zordur.

İştirak

Bu suçlara iştirak her hali mümkündür.

İçtima

Özel bir içtima kuralı getirilmediğinden, bu husustaki sorunların genel hükümler çerçevesinde çözümlenmesi gerekir. Bu suçların zincirleme suç biçiminde işlenmesi mümkündür.

Kovuşturma

Suçun soruşturma ve kovuşturması C.SavcıIığınca genel hü­kümlere göre re’sen yapılır.

Görevli Mahkeme

5235 sayılı Kanunun 11.maddesi uyarınca bu suçlar dola­yısıyla açılan davalara bakma görevi asliye ceza mahkemesine aittir.

Suçun Yaptırımı

Maddenin bir ve ikinci fıkralarında tanımlanan suçların yaptırımı iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.

Dava Zamanaşımı

YTCK’nun 66/1-e bendi uyarınca bu suçlann dava zama­naşımı süreleri sekiz yıldır. Ancak, maddenin 3.fıkrasındaki nitelikli halin varlığı halinde dava zamanaşımının belirlenmesinde bu nitelikli hal de göz önünde bulun­durulacağından, bu durumda 66/1-d bendi ve 3.fıkrası uyarınca dava zamanaşımı süresinin onbeş yıl olarak uygulanacağı gözetilmelidir.