TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçu ve Cezası

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi

MADDE 165.- (1) Bir suçun işlenmesiyle elde edilen eşyayı satın alan veya kabul eden kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

Yeni TCK.nun 165.maddesi, yürürlükten kaldırılan 765 sayılı TCK.nun 512.maddesinin kısmen değiştirilerek düzenlenmiş halidir. Her iki madde karşılaş­tırıldığında aralarında suçun unsurları bakımından önemli bir farklılık bulunma­makla birlikte izlenen suç politikası ve benimsenen suç teorisinden kaynaklanan nedenlerle 165.maddede oldukça yalın bir formülasyonla suçun tanımlandığı gö­rülmektedir. Eski Kanunun 512.maddesinde suçun maddi unsurunu oluşturan se­çimlik eylemler cürümden hasıl olan eşyayı “kabul etmek, saklamak, satın almak veya bu hususlara tavassut eylemek” biçiminde belirlenmişti. Yeni Kanunun 165.maddesinde ise suçun işlenmesiyle elde edilen eşyanın sadece “kabul edilmesi veya satın alınması” cezalandırılmaktadır. “Saklamak” eylemine yeni Kanunda yer verilmemiş olması uygulamada bir boşluk oluşturmayacaktır, zira “kabul etme” kavramı “saklama” eylemini de içeren bir anlam taşımaktadır. Ancak, eski Kanunda yer alan, kabul etme veya satın alma eylemlerine “tavassutta bulunma (aracılık etme)” çıkarılmıştır.

Yeni düzenlemede görülen diğer bir farklılık ise, kabul etme veya satın alma ey­lemlerinin “bilerek” işlenmesinin aranmamış olmasıdır. Böylece suçun olası kastla da işlenmesine imkan sağlanmak istenmiştir. Diğer yandan eski Kanunun 512/son fıkrasında belirtilen “suçun itiyat haline getirilmesi” ağırlatın sebebine de yeni Kanunda yer verilmemiştir. Esasen yeni TCK.nun 6/l(h) bendinde genel bir düzen­leme ile tüm ceza kanunları bakımından “itiyadi suçlu” deyimi “kasıtlı bir suçun temel şeklini yada daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekillerini bir yıl içinde ve farklı zamanlarda ikiden fazla işleyen kişi anlaşılır.” şeklinde tanım­lanmış ve aynı Kanunun 58/9.madde ve fıkrasında itiyadı suçlu hakkında uygula­nacak güvenlik tedbiri gösterilmiştir. Buna göre özel tehlikeli suçlu olarak tanımla­nan itiyadi suçlular hakkında, kanunda yazılı cezaların verilmesinin yanısıra mükerrirlere özgü infaz rejimine göre cezası çektirildikten sonra denetimli serbest­lik tedbiri de uygulanacaktır.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunda Korunan Hukuksal Değer

Bu suçta korunmak istenen hukuksal değer malvarhğıdır. Bir suçun işlenmesi suretiyle veya bir suçun işlenmesi dolayısıyla elde edilen bir şeyin satın alınması veya kabul edilmesinin suç olarak tanımlanması ile suç işlemenin bir kazanç kayna­ğı olmasının, suç mahsulü olan menfaatlerin piyasada tedavüle konulmasının ve suç işlemenin bir menfaat temini açısından cazip bir yol olarak görülmesinin önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Bu suç tipinde önceden işlenen bir suçun malvarlığı bakı­mından meydana getirdiği haksızlığın önceki suçun failinin işbirliği ile devam etti­rilmesi söz konusudur. Önceki suçun malvarlığı bakımından neden olduğu zararın giderilmesinin sağlanması bakımından bu eylemler bağımsız suç olarak tanımlan­mıştır.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunun Faili ve Mağduru

Bu suçun faili, önceden işlenen suçtan elde edilen eşyayı satın alan veya kabul eden gerçek kişidir. Suçun mağduru ise, ön suçun işlenmesiyle malvarlığı bakımın­dan zarara uğrayan gerçek veya tüzel kişilerdir.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunun Konusu

Bu suçun maddi konusunu bir suçtan doğrudan veya dolaylı olarak elde edilen her türlü ekonomik değer, yani malvarlığı değerleri (eşya, mal) oluşturur. Ancak bu değerlerin daha önce işlenmiş bir suçtan elde edilmiş olması gerekir. Önceki suçun mutlaka malvarlığına karşı bir suç olması da gerekli değildir. Eşya sayılmayan diğer menfaatler (talep ve haklar) belge biçiminde maddi bir bünyeye sahip olma­dıkça bu suçun konusunu oluşturmaz. Yine suça konu şeyin yerine geçen değer, örneğin çalınan para ile satın alınan bir mal bu suça konu oluşturmaz.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunun Önkoşulları

165.maddedeki suç tanımına göre, bu suçun oluşabilmesi için, “önceden bir su­çun işlenmiş olması” ve “failin önceki suça iştirak etmemiş olması” gerekmektedir.

Önceden Bir Suçun İşlenmiş Olması

Maddede “bir suçun işlenmesiyle elde edilen eşya”dan bahsedildiğine göre, su­ça konu olan eşyanın daha önce işlenmiş bir suçtan elde edilmiş olması 165.maddede öngörülen suçun önşartını oluşturmaktadır. Önceki suçun mutlaka malvarlığına karşı bir suç olması zorunlu değildir. Önceki suç, kasten veya taksirle işlenen, TCK’da veya özel bir Kanunda yer alan, Türkiye’de veya yabancı bir ülkede işlenen bir suç olabilir. Diğer yandan önceki suçun cezalandırılabilir ve koğuşturulabilir olması da aranmamıştır. Önceki suçun zamanaşımına uğraması, şikayete bağlı bir suç olup da şikayetin bulunmaması veya geri alınması yada önce­ki suçun failinin örneğin TCK.nun 167.maddesinde öngörülen kişisel bir cezasızlık nedeninin bulunması suç eşyasını satın alan veya kabul eden failin cezalandırılma­sına engel oluşturmaz.

Failin Önceki Suça İştirak Etmemiş Olması

Suçun diğer bir önkoşulu, failin önceki suça (ön fiile) iştirak etmemiş olmasıdır. Zira, suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçunda, eşyayı satan kişinin bunun elde edildiği suçu işlemiş veya bu suçun işlenişine’iştirak etmiş olması, bu suç açısından sadece bir “şahsi cezasızlık sebebi” oluşturmaktadır. Bu eşyanın elde edildiği suçu işleyen kişi, ayrıca ödünç olarak verme, bağışlama yada satma fiili dolayısıyla cezalandırılmayacaktır.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunun Maddi Unsuru

Suçun maddi unsuru bakımından maddede seçimlik iki ayrı hareket öngörül­müştür. Bunlar, bir suçun işlenmesi ile elde edilen eşyayı “satın almak” veya “ka­bul etmek”tir. Bu seçimlik hareketlerden yalnızca birinin işlenmesi maddi unsur bakımından yeterlidir.

“Satın almak”tan maksat, bir edim karşılığı eşyanın mülkiyetinin elde edilmesi, yani eşyanın faile teslim edilmesidir, “kabul etmek” ise, failin satın alma dışında herhangi bir sebeple süreli- veya süresiz olarak eşya üzerindeki fiili egemenliği elde etmesi anlamına gelmektedir. Failin, bir suçun işlenmesi ile elde edilen eşyayı kabul etmekle bir yarar sağlamış olup olmaması suçun oluşumuna etki etmez. Bu itibarla “kabul etme” kavramı eski Kanunda yer alan “saklama” halini de kapsamaktadır. Eşyanın bağış yoluyla kabul edilmesi, kiraya kabul edilmesi, paranın ödünç kabul edilmesi gibi hallerde suçun maddi unsuru oluşur.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunun Manevi Unsuru

165.maddedeki suç tanımında, eski Kanunun 512.maddesinde yer alan eşyanın suçun işlenmesi suretiyle elde edildiğinin fail tarafından “bilinmesi” koşuluna yer verilmemiştir. Bu düzenlemeye göre, suç genel kastla işlenebileceği gibi, TCK.nun 21/2.maddesi uyarınca “olası kasf’la da işlenebilir. Olası kast, kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurlarının gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen fiili işlemesi halinde söz konusu olmaktadır. Olası kastın varlığı halinde faile verilecek temel ceza üçte birden yarısına kadar indirilecektir. Eşyanın suçtan elde edildiği somut olaydaki duruma göre anlaşılabiliyorsa, örneğin değeri bilinen bir malın değerin­den çok noksan veya hiç denilebilecek bir değerde satın alınmış olması halinde failin kastının varlığı kabul edilmelidir.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunda Teşebbüs

Kabul etme veya satın alma ile suç tamamlandığından, diğer bir deyişle bu suç neticesi harekete bitişik suçlardan olduğundan icraya başlama anının tespit edilebilmesi durumunda suça teşebbüs mümkündür.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunda İştirak

Suçun iştirak halinde işlenmesi mümkündür. Bu durumda iştirakin düzeyine göre TCK.nun genel hükümleri (37-40.md.) uygulanacaktır.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunda İçtima

Suçların içtimaına ilişkin genel hükümler, bu suç bakımından da uy­gulanabilir. Yeni TCK.nun 41/2.maddesinde birden fazla kişiye karşı suçun tek bir fiille işlenmesinin zincirleme suç olarak kabulünden dolayı, aynı anda değişik kişi­lere ait eşyanın alınmasının zincirleme tek suçu oluşturacağı gözetilmelidir.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunda Kovuşturma

165.maddede öngörülen suç re’sen kovuşturulur.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunda Görevli Mahkeme

Bu suçtan dolayı açılan davaya bakma görevi 5235 sayılı Kanunun ll.maddesi uyarınca Asliye Ceza Mahkemesine aittir.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunun Yaptırımı

Suçun yaptırımı, altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezasıdır. Burada seçimlik değil birlikte uygulanacak cezalar sözkonusudur. Hakim kanundaki bu soyut cezaları olayın koşullarına göre somut­laştırarak TCK.nun 61.maddesinde düzenlenen yöntemi izlemek suretiyle temel ve sonuç cezayı belirleyecektir. Ekonomik çıkar amaçlı bu suçta adli para cezası TCK.nun 52.maddesine hesaplanarak hükmolunacaktır. Maddede üst sınırı bin gün olarak gösterilen adli para cezasının alt sınırı beş gündür.

TCK m 165 Suç Eşyasının Satın Alınması Veya Kabul Edilmesi Suçunda Dava Zamanaşımı

165.maddede öngörülen hapis cezasının üst sınırı itibarıy­la dava zamanaşımı süresi aynı Kanunun 66/l-(e) bendi uyarınca 8 yıldır. Dava zamanaşımının durması veya kesilmesi nedenlerinin bulunması halinde dava za­manaşımı süresi 67.madde hükümleri çerçevesinde belirlenecektir.