TCK 188-Uyuşturucu madde ticareti suçu ve cezası nedir?

TCK 188-Uyuşturucu madde ticareti suçu

Uyuşturucu madde ticareti (TCK 188) yapma veya kanundaki ifadesiyle uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 188. maddesinde düzenlenmiştir.

TCK 188 maddesi incelendiğinde, tek bir suçun değil, konusu aynı olan birden fazla suçun aynı madde altında farklı fıkralarda düzenlendiği görülmektedir.

TCK 188/1 maddesinde uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal ve ihraç suçları düzenlenmiştir.

TCK 188/3 maddesinde uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak satılması, satışa sunulması, başkalarına verilmesi, sevk edilmesi, nakledilmesi, depolanması, satın alınması, kabul edilmesi ve bulundurulması suç sayılmıştır. Bu fiillerin başlı başına suç teşkil etmesi nedeniyle TCK 188/1 ve TCK 188/2 maddelerinden ayrı düzenlenmiştir.

TCK 188/7 maddesinde ise uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal etmek, imal etmek, satmak, satın almak, sevk etmek, nakletmek, depolamak veya ihraç etmek suç olarak öngörülmüştür. Bu suç, seçimlik hareketli bir suç olup, tek bir fiilin gerçekleşmesi halinde dahi suç ortaya çıkar.

TCK 188/1-Uyuşturucu madde imal, ithal ve ihraç etmek

Uyuşturucu madde imal etmek ne demektir ve hangi haller imal kapsamında değerlendirilir? TCK 188/1 maddesindeki yaptırıma bağlanan ilk seçimlik hareket, uyuşturucu madde imal etmektir. Uyuşturucu madde imal suçunun maddi unsurunu, uyuşturucu veya uyarıcı madde imaline yönelik icra hareketleri oluşturur. Söz konusu suçun ihmal suretiyle işlenmesi mümkün değildir. Bu nedenle uyuşturucu madde imal işleminin icra edilmesi gerekmektedir. Bahsi geçen fıkrada ve madde gerekçesinde imalin tanımı yapılmamıştır.

Uyuşturucu ve uyarıcı madde suçlarında yaptırım kapsamında olan diğer seçimlik hareket, uyuşturucu madde ithal etmektir. TCK 188 maddesine göre uyuşturucu maddenin aynı ülke içerisinde bir bölgeden diğer bir bölgeye nakledilmesi uyuşturucu madde ithali değil nakil kavramı çerçevesinde değerlendirilir. TCK’ya göre ithal, uyuşturucu maddenin yabancı bir ülkeden yasa dışı yollarla ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak Türkiye’ye getirilmesi olarak tanımlanır.

TCK 188/1 maddesindeki son seçimlik hareket uyuşturucu madde ihraç etme suçudur. İhraç etme uyuşturucu veya uyarıcı maddenin Türkiye sınırları dahilinden başka bir ülkeye ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak nakledilmesidir.

TCK 188/3-Uyuşturucu madde ticareti

Uyuşturucu madde ticareti ne anlama gelmektedir ve hangi durumlar bu kapsamda değerlendirilir? Uyuşturucu madde ticareti, TCK 188/3 maddesinde düzenlenmiştir. Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticaretinin düzenlendiği TCK 188/3 maddesinde uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satmak, satışa arz etmek, başkalarına vermek, sevk etmek, nakletmek, depolamak, satın almak, kabul etmek, bulundurmak fiilleri yaptırıma bağlanmıştır.

TCK 88/3 maddesinde yer alan fiiller seçimlik hareketli fiillerdir. Söz konusu fiiller kanun koyucunun, kişiyi cezalandırabilmek için fıkrada yer alan eylemlerden birinin gerçekleşmesini yeterli gördüğü suçlardır. Diğer eylemlerin gerçekleşip, gerçekleşmemesi önemli değildir.

TCK 188/3 maddesine göre uyuşturucu veya uyarıcı maddenin karşılıksız olarak başkalarına verilmesi durumunda başkalarına verme suçu (uyuşturucu satma suçu) oluşur. Söz konusu fıkrada belirtilen suçun oluşması için satma eyleminin Türkiye’de gerçekleşmesi gerekir. Failin satıcı olması için bir tek satış dahi yapması yeterlidir. Satma işini gerçekleştiren kişinin bu eylemi meslek haline getirmiş olması ya da alışkanlık şeklinde sürekli yapması koşulu aranmaz.

TCK 188/3 maddesinde yer alan satışa arz etme, ticari değeri olan bir malın satma iradesinin belli edilerek ortaya koyar şekilde sunulmasıdır. Satışa arz etmek, satış öncesi bir harekettir. Örneğin failin satış için pazarlık yapması, müşteri araması, kaparo alması gibi hareketler satışa arz olarak tanımlanabilir.

TCK 188/3 maddesinde düzenlenen uyuşturucu maddenin başkasına verilmesi, diğer seçimlik hareketlerden biri olan uyuşturucu veya uyarıcı madde satma fiilinin bedelsiz olarak yapılmasıdır.

TCK 188/3 maddesinde yer alan sevk etme, bir kimsenin, maliki veya zilyedi bulunduğu uyuşturucu maddeyi, kullanma dışında bir amaçla bir yerden başka bir yere, bir başkası aracılığıyla göndermesidir.

Uyuşturucu madde satın alma suçunun maddi unsuru, uyuşturucu bir maddenin mülkiyetini ya da zilyetliğini bir bedel karşılığı bir başkasından devralmaya yönelik icrai hareketlerdir. Satın alma suçunun oluşabilmesi için failin uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi yeniden satması ve ticari bir kazanç sağlaması gerekir.

Uyuşturucu maddeyi failin kullanma amacı ile kabul etmesi durumunda, TCK 191/1 maddesindeki düzenlenen, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde kabul etme suçundan soruşturma ve kovuşturma yapılır.

TCK 188/5-Örgüt faaliyeti çerçevesinde uyuşturucu madde ticareti yapmak

Örgüt faaliyeti çerçevesinde uyuşturucu madde ticareti yapmak ayrı bir suç mudur ve yaptırımı farklı mıdır? TCK 188/5 maddesinde örgüt faaliyeti çerçevesinde uyuşturucu madde ticareti yapmak suçu düzenlenmiştir. TCK 188/5 maddesinde yer alan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçunun, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi bir kat oranında ceza artırımı gerektiren nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.

TCK 188/5 maddesinin ikinci cümlesinde, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hali ağırlaştırıcı unsur olarak öngörülmüştür.

TCK 188/5 maddesindeki nitelikli hal her türlü iştirak durumu için değil, sadece müşterek faillik bakımından söz konusudur. Bu ağırlaştırıcı nedenin uygulanabilmesi için en az üç müşterek fail bulunmalıdır. Suça azmettirme ve yardım etme şeklinde iştirak edenler asgari sayının belirlenmesinde göz önünde bulundurulmaz. Müşterek faillerin sayısı üç veya daha fazla ise nitelikli hal suça azmettiren ya da yardım eden olarak iştirak eden kişiler için de uygulanır.

TCK 188/6-Cezayı hafifleten nitelikli hal

Uyuşturucu madde ticareti yapma suçunda cezayı hafifleten ya da artıran durumlar nelerdir? TCK 188/6 maddesinin gerekçesinde “Maddenin altıncı fıkrasında, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına ilişkin olarak yukarıdaki fıkralarda yer alan bütün hükümlerin, üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da uygulanacağı kabul edilmiştir.” denilmiştir. TCK 188/6 maddesinde bahsi geçen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerle kastedilen tedavi amaçlı üretilen ve reçete ile satılan ilaçlardır.

TCK 188/6 maddesinde belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddeler, maddede düzenlenen fiillere konu olması durumunda oluşan suç, 188. maddede yer alan uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri konu alan suçlar gibi cezalandırılır. Ancak verilecek cezalar TCK 188/6 maddesi gereği yarı oranında indirilebilecektir. TCK 188/6 maddesinde belirtilen bu hüküm, hukuki niteliği açısından bir hafifletici nedendir. Uygulanması hakimin takdirindedir.

TCK 188/6 maddesinde belirtilen uyuşturucu madde etkisi doğuran her türlü madde ancak resmi makamların izniyle üretilebilir. Bu maddelerin satışı yetkili hekim tarafından düzenlenecek reçeteye bağlıdır.

Uyuşturucu madde ticareti suçunda etkin pişmanlık (TCK 192)

Uyuşturucu madde ticareti suçunda etkin pişmanlık hükümleri uygulanır mı?

TCK 192/1 maddesine göre uyuşturucu madde ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, suç ortaklarını ve uyuşturucu maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri yetkili merciilere haber verirse, verilen bilgi suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu maddenin ele geçirilmesini sağlaması durumunda, etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanır.

Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi ve failin ceza almamasının şartları şunlardır:

1. Etkin pişmanlıkta bulunan kimsenin uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçunun işlenmesine katılmış olmalıdır.
2. Haber bizzat fail tarafından ilgili makamlara haber verilmelidir.
3. Fail, bilgileri suçun resmi merciiler tarafından haber alınmasından önce vermelidir.
4. Fail, diğer suç ortaklarını ya da uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri bildirmelidir.
5. Fail tarafından verilen bilginin failin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlamalıdır.

TCK 192/3 maddesine göre ise haber alındıktan sonra, gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir. TCK 192/3 maddesinde öngörülen düzenleme cezayı azaltan şahsi sebep olarak etkin pişmanlık halidir.

TCK 192/3 maddesinde yer alan bu etkin pişmanlık, uyuşturucu madde ticareti (TCK 188) ile kullanmak için uyuşturucu madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak (TCK 191) suçları ile ilgili olarak öngörülmüştür.

Ceza indiriminin şartları şunlardır:

1. Failin TCK 188maddesinde düzenlenen suçlardan herhangi birini işlemiş olması.
2. Hizmet ve yardımın bizzat fail tarafından yapılması.
3. Failin hizmet ve yardımı soruşturma ve yargılama makamlarına yapması.
4. Failin etkin pişmanlığı, suçun resmi makamlar tarafından haber alınmasından sonra, ancak mahkemece hüküm verilmeden önce göstermesi.
5. Failin suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım etmesi gerekir.

Uyuşturucu madde ticaretinde teşebbüs

Uyuşturucu madde ticaretine teşebbüs nedir? Suça teşebbüs, failin işlemek istediği suçun, icra hareketlerinin tamamlanamaması veya neticenin meydana gelmemesi nedeniyle yarıda kalmasıdır. TCK 35 maddesinde düzenlenen, teşebbüs aşamasında kalan suça tamamlanmış suça oranla daha az ceza verilir.

TCK 188/3 maddesinde yer alan tüm suçlar tehlike suçudur. Tehlike suçları sırf hareket suçları olarak tanımlanır. Satma fiilinin tamamlanması için alıcı ile satıcının iradelerinin birleşmesi yeterli değildir. Uyuşturucu maddenin zilyetliğinin alıcıya teslim edilmesi gerekecektir. Suçun icra hareketleri başlayıp, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin alıcıya tesliminden önce, elde olmayan nedenlerle engel çıkması durumunda satma fiilinin teşebbüs aşamasında kaldığı kabul edilir.

Satma suçu teşebbüs aşamasında kalmış olsa dahi TCK 188 maddesinde yer alan tamamlanmış satışa arz veya bulundurma suçlarının oluştuğu kabul edilmelidir. Örneğin uzaktan satış yöntemi ile uyuşturucu veya uyarıcı maddenin alıcının adresine postalanması halinde, alınan ihbar üzerine uyuşturucu ve uyarıcı madde alıcıya ulaşmadan, el konulması durumunda fail için uyuşturucu maddeyi satmaya teşebbüs fiili söz konusu olacaktır. Ancak kişinin bu fiilini satmaya teşebbüs olarak nitelendirirsek maddeyi satışa arz eden kişinin satan kişiden daha fazla ceza alması hali ortaya çıkacaktır.

Failin bulundurma teklifini kabul etmesi, bulundurulacak yeri hazırlaması, failin henüz uyuşturucu madde üzerinde fiili egemenliği kurmazdan önce bir engelle karşılaşması ya da maddeyi teslim alacağı sırada yakalanması durumunda fiilin teşebbüs aşamasında kaldığı kabul edilir (Yargıtay 10. Ceza Dairesi, E.2013/12902, K.2014/717, 28.01.2014).

Satışa arz fiili satma iradesini açığa vuran herhangi bir hareketin yapılması neticesinde gerçekleşir. Satışa arz etme suçunun hareketlerini kısımlara ayırmak mümkün değildir. Bu nedenle satışa arz suçu teşebbüse elverişli değildir.

Uyuşturucu madde ticareti suçunda miktar

Uyuşturucu madde ticaretinde miktar önemli mi? Hangi miktar uyuşturucu madde olarak kabul edilir?

Uyuşturucu madde zararlı bir şekilde, bir hastalığın tedavisinde tespit edilen miktarın dışında veya gelişigüzel kullanılıyorsa, keyif verici olarak alınıyorsa, o zaman söz konusu madde uyuşturucu madde sorunu kapsamında incelenir.

Yargıtay çeşitli kararlarında failin kastını tespit etmek amacıyla uyuşturucu ve uyarıcı maddenin miktarı dikkate alınır. (Yargıtay 10. Ceza Dairesi E.2006/7958, K.2007/3743, 28.03.2007). Yargıtay kararlarında genellikle bir yıllık kişisel kullanım ihtiyacına yetecek miktar esas alınmaktadır. Ayrıca ihtiyaç sınırı uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin bulunduruldukları yerlerin özellikleri de dikkate alınır. (Yargıtay 10. Ceza Dairesi E.2006/222, K.2006/8111, 15.06.2006). Örneğin kolaylıkla ulaşılabilecek bir yerde bulunduruluyorsa kişisel kullanım amacı kabul edilebilir.

Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin bulunduğu paketlerin biçim (Yargıtay 10. Ceza Dairesi E.2007/21016, K.2009/7506, 27.04.2009) ve sayısı da (Yargıtay 10. Ceza Dairesi E.2006/ 8344,  K.2006/13801, 05.12.2006) göz önünde bulundurulur. Örneğin çok sayıda plakalar halinde ya da çok sayıda küçük paketler halinde bulundurulması durumunda ticari kasıt kabul edilebilir.

Kullanmak için imal edilen madde miktarı sadece bu amaç için imal edildiğini gösterecek nitelikte ise fail TCK 188/1 maddesinde yer alan imal etmek suçundan sorumlu tutulur. İmal olunan uyuşturucu veya uyarıcı madde, miktar olarak imal edenin kişisel kullanımına yetecek kadar ise ve söz konusu madde imal edenin tasarruf alanından çıkmamışsa failin sorumluluğu TCK 191 maddesine göre olur.

Uyuşturucu madde ticareti suçunda delil

TCK 188 maddesindeki uyuşturucu madde ticareti suçunun, TCK 191 maddesindeki kullanmak maksadıyla uyuşturucu madde bulundurma suçundan ayrılması için failin uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi ticari amaçla mı yoksa kendi kullanımı için mi yanında bulundurduğu tespit edilmelidir. Failin uyuşturucu maddeyi hangi maksatla yanında bulundurduğu kişinin kendisine ait bir husus olması nedeniyle ancak bazı dış belirtilerden, olaya ait delillerden yararlanarak failin kastı tespit edilir.

Uyuşturucu madde ticareti suçunda tanık

Uyuşturucu madde ticareti suçunda tanık beyanlarının değeri nedir? CMK 217/2 maddesine göre yüklenen suç, hukuka uygun bir şekilde elde edilmiş her türlü delille ispat edilebilir. Uyuşturucu madde ticareti suçunda delillerle ilgili özel bir düzenleme mevcut değildir. Bu nedenle delil serbestisi ilkesi geçerlidir. Bu kapsamda tanık ifadeleri ve müşteki beyanları delil olarak kullanılabilir.

Suçun işlendiğinin resmi merciiler tarafından öğrenilmesinden sonra yetkili mercilere failin bilgi vermesi durumunda, faile cezasızlık nedeni uygulanamaz. Ancak uygun olursa fail TCK 192/1 hükmünden değil, TCK 192/3 maddesi hükmünden yararlanabilir. Resmi mercilerin suçun işlendiğini ne şekilde öğrendiğinin önemi yoktur. Resmi merciiler suçun işlendiğini ihbar, tanık ya da sanık açıklaması, iletişimin dinlenmesi, teknik takip veya gizli soruşturmacı kullanma gibi benzeri yollarla öğrenebilirler.

TCK 188 maddesinde yer alan uyuşturucu madde ticareti suçlarının 1., 3. ve 7. fıkralarında düzenlenen suçlarda cezanın alt sınırının miktarı nedeniyle sanık istinabe yolu ile dinlenemez ancak bu suçlarla ilgili tanık dinlenebilir.

Uyuşturucu madde ticareti suçunun cezası ne kadar?

Uyuşturucu madde ticareti cezası ne kadar? TCK 188/3 maddesinde düzenlenen uyuşturucu madde ticareti cezası on yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası olarak öngörülmüştür. TCK 188/1 maddesinde uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç etme suçunun cezası yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası olarak öngörülmüştür.

TCK 188/7 maddesinde düzenlenen uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde maddeyi ithal, imal, satma, satın alma, sevk, nakletme, depolama veya ihraç etme suçunun cezası ise sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası olarak belirlenmiştir.

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının nitelikli halleri için TCK 49 maddesinde yer alan üst sınır geçerli değildir. TCK 188/5 maddesi kapsamında suçun üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi veya suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi durumunda temel ceza tayin edildikten sonra artırım yapılacağından üst sınır aşılabilir.

Uyuşturucu madde ticareti suçunun zamanaşımı

Uyuşturucu madde ticareti suçunda, dava zamanaşımı sürelerinin hesaplanmasında “dava zamanaşımı” başlıklı TCK 66 madde dikkate alınır. TCK 66/4 hükmü gereği, dava zamanaşımı sürelerinin hesaplanmasında suçun kanunda yer alan cezasının yukarı sınırı göz önünde bulundurulur. Seçimlik cezaları gerektiren suçlarda zamanaşımı açısından hapis cezası esas alınır.

TCK 188/1 maddesinde öngörülen suçun cezası yirmi ile otuz yıl arası hapis cezasıdır. Bu kapsamda TCK 66/1-c ve TCK 188/1 birlikte incelendiğinde, suçun basit hali için belirlenen dava zamanaşımı yirmi yıldır.

TCK 188/3 maddesindeki suçun basit hali için de tespit edilecek dava zamanaşımı yirmi yıldır.