Sulh ceza hakimliği nedir? Görevleri nedir?
Sulh ceza hakimliği nedir?
Sulh ceza hakimliği nedir? Sulh ceza hakimliğinin görevleri nelerdir? 5235 sayılı Kanun‘un 10. maddesine göre Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, yürütülen soruşturmalarda hâkim tarafından verilmesi gerekli kararları almak, işleri yapmak ve bunlara karşı yapılan itirazları incelemek amacıyla sulh ceza hâkimliği kurulmuştur.
Soruşturma evresinin temel sorumlusu Cumhuriyet savcısıdır. Ancak soruşturma evresinde kişi özgürlüğüne kısıtlama getirilmesi söz konusu olduğu durumlarda hakim kararı gerekecektir. Bu bakımdan soruşturma sırasında tutuklama kararının sulh ceza hakimliğince verilmesi gerekir.
Sulh ceza hakimliklerinin kurulmasıyla beraber, sulh ceza mahkemeleri kaldırılmıştır. CMK 173/1 fıkrasında yer alan “ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesine” ibaresi “ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine” şeklinde; dördüncü fıkrasında yer alan “Mahkeme” ibaresi “Sulh ceza hâkimliği” şeklinde ve altıncı fıkrasında yer alan “ağır ceza mahkemesinin” ibaresi “sulh ceza hâkimliğinin” şeklinde değiştirilmiştir.
Sulh ceza hakimlikleri ne zaman kuruldu
Sulh ceza hakimlikleri, Türk Ceza Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair 6545 sayılı Kanun ile 18/6/2014 tarihinde kurulmuştur.
Daha önce bu görevi sorgu hakimi yerine getirdiğinden sulh ceza hakimine sorgu hakimi denilebilmektedir. Daha önce sulh ceza hakimliklerinin görevlerini sulh ceza mahkemesi yerine getirmekteydi. Sulh ceza hakimi tutuklamada olduğu gibi bazı durumlarda Cumhuriyet savcısının talebi ile soruşturma evresine dahil olabilmektedir.
Sulh ceza hakimliğinin görevleri nelerdir (CMK)
CMK’ya göre sulh ceza hakimliğinin görevleri şunlardır:
CMK 74: gözlem altına alma kararı
CMK 75: iç beden muayenesi ve vücuttan örnek alma kararı
CMK 78: moleküler genetik inceleme kararı, adli arama kararı
CMK 91/5: yakalama ve gözaltına alma kararlarına itirazın incelenmesi
CMK 100-101: tutuklama kararı ve tutuklamaya itirazın incelenmesi
CMK 109-110: adli kontrol kararı
CMK 153/2: müdafinin dosya inceleme yetkisinin kısıtlanması kararı
Sulh ceza hakiminin soruşturma yetkisi var mı
Sulh ceza hakiminin soruşturma yetkisi var mı? Cumhuriyet savcısının tek çalışması veya herhangi bir nedenle Cumhuriyet savcısına erişilememesi durumunda soruşturma işlemleri istisnai olarak sulh ceza hakimi tarafından yerine getirilir.
CMK 163. maddesine göre suç üstü hali ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısına erişilemiyorsa veya olay genişliği itibarıyla Cumhuriyet savcısının iş gücünü aşıyorsa, sulh ceza hakimliğince soruşturma işlemleri yapılabilir. Bu gibi durumlarda kolluk görevlileri sulh ceza hakimi tarafından emredilen tedbirleri alırlar.
Sulh ceza hakiminin zorunlu savcı sıfatıyla soruşturma işlemlerini yapabildiği durumlar şunlardır:
1- Suçüstü hali,
2- Gecikmesinde sakınca bulunan bir haller.
CMK’ya göre gecikmesinde sakınca bulunan hal soruşturma işlemlerinin zamanında yapılmaması halinde o işlem sonradan yapılsa bile beklenen amacı elde etme olanağının ortadan kalkması ya da azalması durumudur.
Suçüstü hali ve gecikmesinde sakınca bulunan bir hallerde savcısının iş gücünü aşıyor olması gerekir. Sulh ceza hakimliği, savcı sıfatıyla savcı sıfatıyla soruşturmasını yaptığı olayın soruşturma evresinde CMK 162. maddesine göre hakim kararı gerektiren bir iş söz konusu olduğunda karar veremez. Örneğin tutuklama tedbirinin uygulanması gereken bir durumda hakim sıfatıyla şüpheliyi sorgulayamaz, tutuklama kararı veremez. Aynı şekilde aynı olayda savcılık yapmış olan kişi hakimlik görevi yapan kişinin hakim olarak karar vermesi ret sebebidir.
Sulh ceza hakimliği kararına itiraz
Sulh ceza hakimliğine itiraz, CMK 268/3 maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, sulh ceza hakimliği kararlarına yapılan itirazların incelenmesi, o yerde birden fazla sulh ceza hakimliğinin bulunması halinde, numara olarak kendisini izleyen hakimliğe yapılır. Son numaralı hakimlik için bir numaralı hakimliğe; ağır ceza mahkemesinin bulunmadığı yerlerde tek sulh ceza hakimliği varsa, yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine yapılmalıdır. Ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerlerde tek sulh ceza hakimliği varsa, en yakın ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine aittir.
İtiraz üzerine ilk defa sulh ceza hakimliğince verilen tutuklama kararlarına itiraz edilmesi durumunda da CMK 268/3-a maddesindeki usul uygulanır. Ancak, ilk tutuklama talebini reddeden hakimlik, tutuklama kararını itiraz mercii olarak inceleyemez.
Soruşturma sonunda kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması durumunda Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı (KTOK-takipsizlik kararı) verir.
CMK 173. maddesine göre KYOK üzerine suçtan zarar gören kararın tebliğinden itibaren on beş (15) gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine itiraz edebilir.
CMK 173. maddesine göre itiraz üzerine sulh ceza hakimliği kararını vermek üzere soruşturmanın genişletilmesine gerek görürse bu durumu açıkça belirterek o yer Cumhuriyet başsavcılığından talepte bulunabilir. Sulh ceza hakimliğince soruşturma işlemlerinin tamamlanması talebinde hangi işlemlerin yapılması gerektiği de belirtecektir.
Sulh ceza hakimliği idari para cezasına itiraz nasıl yapılır
İdari para cezasına itiraz mümkün müdür? İdari para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren onbeş (15) gün içinde, sulh ceza hakimliğine itiraz edilebilir. Bu süre hak düşürücü süredir. Başvuru yapılmadığı taktirde idari yaptırım kararı kesinleşir. Mücbir sebep nedeniyle 15 günlük süre geçmişse, mücbir sebebin ortadan kalktığı tarihten itibaren yedi gün içinde karara karşı başvuruda bulunulabilir.
Ayrıca sulh ceza hakimlikleri hakkında Venedik Komisyonu raporuna buradan ulaşabilirsiniz.