Sigortalılık Sürelerinin Çakışması
Tuürk sosyal guüvenlik sisteminde aynı suüre için birden fazla sigortalılıgğa izin veren bir duüzenleme bulunmamaktadır. Buna goüre, sigortalılık suürelerinin çakışması durumunda, hangi sigortalılıgğa geçerlilik tanınacagğının belirlenmesi gerekir.
Zorunlu sigortalı olunan doünemlerde, istegğe bagğlı sigortalı olunması muümkuün bulunmamaktadır. Çakışma durumunda, zorunlu sigortalılıgğa geçerlilik tanınması gerekir.
Zorunlu sigortalılık suüreleri yoünuünden, 5510 sayılı Kanun oüncesinde, sadece 2926 sayılı Kanun’un (Tarım Bagğ-Kur) 6. maddesinde, çakışan sigortalılık durumu duüzenlenmiştir. Digğer sosyal guüvenlik kuruluşlarına tabi sigortalılık suürelerinin çakışması durumunda, hangi sigortalılıgğa uüstuünluük tanınması gerektigği içtihatlarla çoüzuülmeye çalışılmıştır. 5510 sayılı Kanun’un 53. maddesinde ise, çakışan sigortalılık durumu açıkça duüzenlenmiştir.
Her kanun, yuüruürluükte oldugğu doünemdeki uyuşmazlıklara uygulanır. Bu durumda, 5510 sayılı Kanun’un 53. maddesindeki duüzenlemenin, yuüruürluügğe girdigği 01.10.2008 tarihinden itibaren çıkacak uyuşmazlık suürelerine uygulanması gerekir. İİncelemenin, 5510 sayılı Kanun’un yuüruürluük tarihi esas alınarak yapılacak bir ayrımaa goüre yapılması yerinde olacaktır.
- 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihi öncesi dönem yönünden çakışan zorunlu sigortalılık süreleri
2926 sayılı Tarım Bagğ-Kur Kanunu’nun sigortalılık suüresinin sona ermesinin duüzenlendigği 6. maddesinde, digğer sosyal guüvenlik kuruluşları kapsamına tabi bir işte çalışmaya başlanması durumunda sigortalılıgğın sona erecegği belirtilmiştir. Bu durumda, zorunlu sigortalılık suürelerinin çakışması durumunda, digğer sosyal guüvenlik kuruluşları kapsamındaki zorunlu sigortalılıgğa geçerlilik tanınması gerekir.
Hizmet soüzleşmesine dayalı sigortalılık suüresi (506 sayılı Kanun kapsamında zorunlu sigortalılık suüresi) ile 1479 sayılı Kanun kapsamında zorunlu sigortalılık suürelerinin çakışması durumunda; Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin içtihatlarından, baskın sigortalılıgğa uüstuünluük verilmesi gerektigği anlaşılmaktadır. Buna goüre, sigortalının her iki çalışmasına goüre kazançları karşılaştırılıp, geçimini daha çok hangi çalışmasına dayalı olarak sagğlıyorsa, o sigortalılıgğa uüstuünluük tanınması gerekir. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin içtihatlarında ise, oünceden başlayan sigortalılıgğa uüstuünluük tanınması gerektigği goüruüşuü benimsenmiştir.
- 5510 sayılı Kanun dönemi yönünden çakışan zorunlu sigortalılık süreleri
5510 sayılı Kanun’un, 01.10.2008 tarihinde yuüruürluügğe giren ve sigortalılık hallerinin birleşmesini duüzenleyen 53. maddesinin birinci fıkrasına goüre, “sigortalının, 4 uüncuü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmasını gerektirecek şekilde çalışması halinde; oüncelikle aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında, -(c) bendi kapsamında çalışması yoksa- ilk oünce başlayan sigortalılık ilişkisi esas alınarak sigortalı sayılır.” duüzenlemesine yer verilmiş iken; 53 uüncuü maddenin birinci fıkrası, 6111 sayılı Kanun’un 33 uüncuü maddesi ile degğiştirilerek, “sigortalının 4 uüncuü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan sigortalılık statuüleri ile (c) bendinde yer alan sigortalılık statuüsuüne aynı anda tabi olacak şekilde kanun kapsamına girmesi halinde oüncelikle aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında, (a) ve (b) bentlerinde yer alan sigortalılık statuülerine tabi olacak şekilde kanun kapsamına girmesi halinde ise aynı maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır.” şeklinde duüzenlenmiştir.
6111 sayılı Kanun’un yuüruürluük tarihlerini duüzenleyen 125. maddesinin (b) bendinde, 33. maddenin, 25.02.2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımını takip eden ayın birinci guünuünde yuüruürluügğe girecegği belirtilmiştir.
Yine, her kanunun, yuüruürluükte oldugğu doünemdeki uyuşmazlıklara uygulanacagğı goüzetildigğinde; 5510 sayılı Kanun doüneminin de, kanunun ilk halindeki duüzenlemenin yürürlükte bulunduğu 01.10.2008 – 01.03.2011 tarihleri arası donemin ayrı, yapılan degğişikligğin yuüruürluügğe girdigği 01.03.2011 tarihinden itibaren olan doünemin ayrı olarak incelenmesi gerekir.
Buna goüre, 01.10.2008 – 01.03.2011 doüneminde, sigortalılık suürelerinin çakışması durumunda; varsa, kanunun 4. maddesinin (c) bendi kapsalındaki (statuü hukukuna tabi -memuriyete ilişkin-) sigortalılıgğa uüstuünluük tanınmalıdır. Statuü hukukuna tabi bir sigortalılıgğın bulunmaması durumunda ise, hangi sigortalılık oünce başlamış ise, o sigortalılıgğa uüstuünluük tanımak gerekir. 01.03.2011 tarihinden itibaren ise; varsa, kanunun 4. maddesinin (c) bendi kapsamındaki (statuü hukukuna tabi -memuriyete ilişkin-) sigortalılıgğa uüstuünluük tanınmalıdır. İİlgilinin statuü hukukuna tabi çalışmasının bulunmaması durumunda; varsa kanunun 4. maddesinin (a) bendi kapsamındaki (hizmet soüzleşmesine dayalı) sigortalılıgğına uüstuünluük tanınmalıdır. (Y. 10. HD 08.02.2013 tarih ve 2011/17985 – 2013/1686 sayılı kararı)