Özel İnfaz Usulleri Nelerdir?

(5275 sayılı Kanunun m. 110- Tüzüğün m.52)

Hapis cezalarının infazı kural olarak infaz kurumunda ve ara verilmeksizin yerine getirilir. Ancak bazı istisnai hallerde söz ko­nusu hapis cezası infaz kurumu yerine hükümlünün ikametinde yerine getirilebile­ceği  gibi hapis cezasının infazı bazı günlerde yerine getirilir. İşte bu şekilde infazın yerine getirilmesine özel infaz usulleri denir ve bu başlık altında özel infaz usulleri eleme konusu yapılacaktır.

Özel infaz usulleri 5275 sayılı Kanunun 110. maddesi ile Tüzüğün 52. madde- le Denetimli Serbestlik Ve Yardım Merkezleri İle Koruma Kurulları Yönetmeliği­nin 63 ve 64. maddelerinde hükme bağlanmıştır.

Söz konusu hükümler birlikte yorumlandığında özel infaz usulleri ile söz ko­nusu infazların nasıl yerine getirileceği ilgili olarak şu sonuçlara varılmıştır.

HAFTA SONLARI VEYA GECELERİ İNFAZ

Hükmü veren mahkeme veya hükümlü başka bir yerde bulunuyorsa o yerde bulunan aynı derecedeki mahkeme, altı ay veya daha az süreli hapis cezasının;

• Her hafta cuma günleri saat 19.00’da girmek ve pazar günleri aynı saatte olmak suretiyle, hafta sonları,
• Her gün saat 19.00’da girmek ve ertesi gün saat 07.00’de çıkmak suretiyle, geceleri,

ceza infaz kurumlarında çektirilmesine karar verebilir, (m. 110/1).

Hafta sonları infaz usulünde, hükümlü, her hafta Cuma günleri saat 19.00’da uma girmek ve pazar günleri de aynı saatte kurumdan çıkmak suretiyle cezası hafta sonları infaz edilir.

Geceleri infaz da ise; hükümlü, her gün saat 19.00’da kurumuna girmek ve ertesi gün de saat 07.00 de kurumundan çıkmak suretiyle cezası geceleri infaz edilir.

Bu şekilde infazı yerine getirilen hükümlüler, infaz kurumlarında diğerlerinden ayrı yerlerde barındırılır.

Hapis cezasının bu şekilde çektirilmesine karar verilen hükümlüler hakkında koşullu salıverme hükümleri uygulanamaz. Başka bir ifade ile hafta sonu veya geri cezası infaz edilen hükümlüler, şartla tahliye hükümlerinden yararlanamaz.

Altı ay veya daha az süreli hapis cezasını hafta sonu veya geceleri infaz eden tümlü, hafta sonları veya geceleri infaz kurumu dışına çıkan hükümlü, belirlenen saatte (19.00’da) infaz kurumuna gelmemesi (belirli saatte infaz kurumuna girme yükümlülüğüne aykırı davranması) halinde, durum, kurum tarafından Cumhuriyet Başsavcılığına bildirilir.

Özel infaz usulünün gereklerine geçerli bir mazeret olmaksızın uyulmamahalinde, cezanın baştan itibaren kurumda çektirilmesine karar verilir. Söz konusu ar hükmü veren mahkeme veya hükümlü başka bir yerde bulunuyorsa o yerde bulunan aynı derecedeki mahkeme tarafından verilir. Bu karara karsı itiraz edilebilir.

KONUTTA İNFAZ

Kadın veya altmışbeş yaşını bitirmiş hükümlülerin mahkum oldukları altı ay veya daha az süreli hapis cezasının konutta çektirilmesine hükmü veren mahkeme veya hükümlü başka bir yerde bulunuyorsa o yerde bulunan aynı derecedeki mahkemece karar verilebilir (m. 110/2).

Yetmiş yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları bir yıl hapis ceza­sının, konutunda çektirilmesine hükmü veren mahkeme veya hükümlü başka bir yerde bulunuyorsa o yerde bulunan aynı derecedeki mahkemece karar verilebilir

Yetmişbeş yaşını bitirmiş olup da üç yıl ve daha az süreli hapis ceza­sına mahkûm olanların, bu cezalarının ceza infaz kurumlarında çektirilmesi sağ­lık durumları itibarıyla elverişli olmadığı, tam teşekküllü devlet veya üniversite hastanelerince verilecek raporla tespit edilenler hakkında cezanın konutlarında çektirilmesine hükmü veren mahkemece veya hükümlü başka bir yerde bulunuyor­sa o yerde bulunan aynı derecedeki mahkemece karar verilebilir. Ancak, mahkumi­yete konu suç nedeniyle, herhangi bir zarar doğmuşsa, bu zararın aynen iade, suç­lan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi şartı da ayrıca aranır. Bunlar hakkında beşinci fıkra hükümleri uygulanmaz, (m. 110/3) Başka bir ifade ile bu şahıslar koşullu salıverme hükümlerinden yararlanabilirler.

Cezanın konutta infazı ile ilgili işlemler (Yön. m. 63-64): 5275 sayılı Kanunun 110 uncu maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında düzenlenen hapis ce­zasının konutta infaz edilmesi şeklindeki özel infaz usullerine ilişkin ilam, mahke­mece Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. Cumhuriyet başsavcılığınca ilam dene­timli serbestlik genel defterine kaydedildikten sonra denetimli serbestlik ve yardım merkezi şube müdürlüğü veya büroya gönderilir. Cezalar bu birimler tarafından in­faz edilir.

Konutta infaz hükümlünün mahkemeye beyan etmiş olduğu yerleşim yerinde yapılır.

Şube müdürlüğü veya büro ilamı denetimli serbestlik defterine kaydettikten sonra hükümlüye on gün içinde şube müdürlüğü veya büroya başvurması hususun­da bildirim yapar.

Hükümlünün, haklı, geçerli ve gerektiğinde belgelendirilebilen mazereti ol­maksızın; on gün içinde gelmemesi hâlinde, şube müdürlüğü veya büro ilgili def­lerdeki kaydı kapatarak durumu Cumhuriyet başsavcılığı aracılığı ile mahkemeye bildirir.

Hükümlünün bu süre içinde başvurması hâlinde ise şube müdürlüğü veya bü­ro kararın yerine getirilmesi için bir denetim planı hazırlar. Bu planda; mahkeme kararında belirtilen konutun adresi, infazın başlama ve bitiş tarihi, denetimli ser­bestlik görevlilerinin hangi aralıklarla hükümlünün aile ve sosyal çevresi ile görü­şeceği ve diğer hususlara dair bilgiler yer alır.

Şube müdürlüğü veya büroca hazırlanan denetim planı hükümlüye ve kolluğa bildirilir.

Hükümlünün denetim planına uyup uymadığı şube müdürlüğü veya büro tara­fından her zaman denetlenir.

Hükümlünün mahkeme kararında belirtilen, konutta cezasının yerine getirilmesinin denetimi, öncelikle şube müdürlüğü veya büro tarafından ancak, ulaşım güçlüğü veya güvenlik gibi nedenlerin bulunması hâlinde kolluk tarafından yapılır.

Denetim planına uyulmadığının kolluk tarafından bildirilmesi ya da şube müdürlüğü veya büro taralından tespit edilmesi hâlinde durum mahkemeye iletilmek üzere Cumhuriyet başsavcılığına bildirilerek kolluktan evrak istenir ve kayıt kapatılır.

Hükmün haklı, geçerli ve gerektiğinde belgelendirilebilen mazeretine dayanarak, konuttan geçici süreli ayrılmaya ilişkin talebi şube müdürlüğü veya büroya yazılı olarak iletilir. Şube müdürlüğü veya büro, talebin haklılığı konusunda bir karar vermek üzere evrakı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir.

Sağlık, yangın, deprem gibi konutu terk etmenin zorunlu olduğu durumlarda, şube müdürlüğü veya büroya bilgi verilir ve durum tutanakla tespit edilerek zorun­lu halin takibi ve hükmün infazının devam edilmesi sağlanır.

Hükümlünün konutunu değiştirmek istediğine dair talebi, şube müdürlüğü ve­ya büroya yazılı olarak iletilir. Talep şube müdürlüğü veya büro tarafından Cumhu­riyet başsavcılığına bildirilerek mahkemesinden bu konuda bir karar istenir.

Yukarıda belirtilen istisnalar dışında, konut ve eklentinin dışına çıkılması ha­pis cezasının konutta infazının ihlali sayılır. Denetleme planına uyulmadığının kol­luk tarafından bildirilmesi ya da şube müdürlüğü veya büro tarafından tespit edil­mesi hâlinde, hükümlü denetleme planına uyması yönünde şube müdürlüğü veya büroca uyarılır. Uyarıya rağmen denetleme planına uyulmaması halinde, kayıt ka­patılarak evrak mahkemeye iletilmek üzere Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. Ayrıca durum kolluğa bildirilir.

Cezanın konutta infazı tamamlandıktan sonra, kolluktan evrakın iadesi istenir, kayıt kapatılır ve evrak mahkemeye iletilmek üzere Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir.

Cezanın bu şekilde çektirilmesine karar verilen hükümlüler hakkında koşullu salıverilme (şartla tahliye) hükümlüye uygulanmaz.

Özel İnfaz Usulüne Göre Kararı Vermekle Yetkili Mahkeme

Hapis cezasının hafta sonları veya geceleri infazı kararı ile konutta infaz kara rı, hükmü veren mahkeme veya hükümlü başka bir yerde bulunuyorsa o yerde bulunan aynı derecedeki mahkeme tarafından verilir.

Özel İnfaz Usulüne Göre İnfaz Kararını Verme Zamanı

Cezanın özel infaz usulüne göre çektirilmesi kararı, infaza başlandıktan sonra da verilebilir, (m. 110/4)

Koşullu Salıverme Hükümlerinin Uygulanamaması Kuralı

Cezanın özel infaz usulüne göre çektirilmesine karar verilenler hakkında koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz, (m. 110/5). Ancak yetmişbeş yaşını bitirmiş olup da üç yıl ve daha az süreli hapis cezasına mahkûm olanlara ait cezasının konutlarında çektirilmesine karar verilse dahi koşullu salıverme hükümlerinden yararlanabilir (m. 110/3f. 3. cümle)

Özel İnfaz Usulünün Gereklerine Uymamanın Sonucu

Bu infaz usulünün gereklerine geçerli bir mazeret olmaksızın uyulmaması halinde, cezanın baştan itibaren infaz kurumunda çektirilmesine karar verilir (m. 110/6). Örneğin 6 ay hapis cezasına hükümlü, özel infaz usulleri uyarınca infaza başladığı tarihten 2 ay sonra yükümlülüklere uymaması halinde, hükmü veren mahkeme veya hükümlü başka bir yerde bulunuyorsa o yerde bulunan aynı derece deki mahkeme tarafından 6 aylık hapis cezasının tamamının infaz kurumunda infaz edilmesine karar verilir. Bu halde 2 aylık sürenin mahsubu ile kalan 4 aylık hapı cezasının infaz kurumunda infaz edilmesine karar verilemez.

Yargı Yolu

Bu madde hükümlerine göre verilen kararlara itiraz yolu açıktır.(m. 110/7)