Ölüme Bağlı Tasarruflarda Tasarruf Ehliyeti Nasıldır?

İlgili Yasa

1. Ehliyet
2. Vasiyette

TÜRK MEDENİ YASASI MADDE 502.- Vasiyet yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve 15 yaşını doldurmuş olmak gerekir.

1. Miras sözleşmesinde

MADDE 503.- Miras sözleşmesi yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve ergin olmak, kısıtlı bulunmamak gerekir.

1. İrade sakatlığı

MADDE 504.- Mirasbırakanın yanılma, aldatma, korkutma veya zor­lama etkisi altında yaptığı ölüme bağlı tasarruf geçersizdir. Ancak, mirasbırakan yanıldığını veya aldatıldığını öğrendiği ya da korkutma veya zorlamanın etkisinden kurtulduğu günden başlayarak bir yıl içinde tasarruftan dönmediği takdirde tasarruf geçerli sayılır.

Ölüme bağlı tasarrufta kişinin veya şeyin belirtilmesinde açık yanılma halinde mirasbırakanın gerçek arzusu kesin olarak tespit edilebilirse, tasarruf bu arzuya göre düzeltilir.

Açıklama

Yeni Türk Medeni Yasası 502. maddesiyle başlayan ölüme bağlı tasarruf­ların birinci ayırımı olarak tasarruf ehliyetini kurallara bağlamıştır. Buna göre, vasiyet yapabilmek için; ayırt etme gücüne (eski deyimiyle farik ve mümeyyiz) sahip olmak ve 15 yaşını doldurmuş bulunmak gerekecektir.

Miras sözleşmesi yapabilmek için de; ayırt etme gücüne sahip olmak ve 18 yaşını bitirmek yani ergin (reşit) olmak, kısıtlı bulunmamak zorunlu olacaktır.

Yasa koyucu, vasiyette bulunma yaşını daha küçük tutmuş, miras sözleşme yapma yaşım ise (reşit) ergin olmakla sınırlı tutmuştur. Yani 18 yaşım bitirmeyen ayırt etme gücüne sahip olsa da, kısıtlı bulunmasa da miras sözleşmesi yapama­yacaktır. Halbuki bu kişi 15 yaşını doldurmuşsa, vasiyet yapabilecektir.

Bundan başka, yasa koyucu irade sakatlığı nedeniyle yapılan ölüme bağlı tasarrufların geçersiz olacağını da hükme bağlamıştır. Yeni Türk Medeni Yasası­nın 504. maddesinde açıklandığı üzere;

Mirasbırakanın;

1. Yanılma,
2. Aldatma,
3. Korkutma,
4. Zorlama

etkisi altında yaptığı ölüme bağlı tasarruflar geçersiz olacaktır. Ancak bu­nun istisnası, mirasbırakan;

1. Yanıldığım,
2. Aldatıldığını öğrendiği günden yahut,
3. Korkutma,
4. Zorlamanın

etkisinden kurtulduğu günden itibaren (1) yıl içinde tasarrufundan dön­mezse, artık tasarruf geçerli sayılacaktır. Burada Yasa koyucu, mirasbırakana 1 yıllık tasarruftan dönme süresi tanımıştır. Tasarrufunun geçersizlik koşullarım öğrenmesine rağmen bu hakkını kullanmayan mirasbırakan ve onun mirasçıları artık tasarrufun geçersizliğinden söz edemeyeceklerdir.

Ayrıca, yapılan ölüme bağlı tasarrufta kişinin veya tasarruf konusu şeyin açıklanmasında aşikar yanılma durumunda mirasbırakanın gerçek arzusu kesin belirlenebilirse, ölüme bağlı bu tasarruf da bu belirlenen arzuya göre yeniden dü­zenlenecektir.