Kolluk Nedir? Görevleri Nelerdir?
Hukuk sistemimizde kolluk hizmet branşı bakımından adli, idari ve siyasi olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Bizim burada inceleme konumuz ise adli kolluktur.
CMK m. 164/1’de adli kolluk görevlileri; polis, jandarma, gümrük muhafaza görevlileri ve sahil güvenlik görevlileri olarak kabul edilmiştir. Ayrıca CMK m. 165’e göre, “Gerektiğinde veya Cumhuriyet savcısının talebi halinde, diğer kolluk birimleri de adlî kolluk görevini yerine getirmekle yükümlüdür. Bu durumda, kolluk görevlileri hakkında, adlî görevleri dolayısıyla bu Kanun hükümleri uygulanır. ”
Adlî kolluk, adlî görevlerin haricindeki hizmetlerde, üstlerinin emrindedir. Ayrıca Adli Kolluk Yönetmeliği’nin 5/2. maddesine göre, “Adlî kolluk, bağlı bulunduğu kolluk teşkilâtının bir parçası olup, öncelikli görevi, karşılaştığı suçun işlenmesini önlemektir. ”
Cumhuriyet başsavcılığı, adlî görevlere ilişkin emir ve talimatlarını öncelikle adlî kolluk sorumlularına veya adlî kolluk görevi ifa eden diğer birim âmirlerine verir (Yön. m. 5/1). Adlî kolluk görevlileri, Cumhuriyet savcısının adlî görevlere ilişkin emirlerini yerine getirir (CMK m. 164/2). Adli kolluk görevlilerine, adli görevi bulunmayan üstleri tarafından, yürütülen soruşturma ile ilgili emir ve talimat verilemez.
Soruşturma işlemleri, Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda öncelikle adlî kolluğa yaptırılır. Adlî kolluk görevlileri Cumhuriyet savcısının adlî görevlere ilişkin emirlerini gecikmeksizin yerine getirir.
Adlî kolluk görevlileri, kendilerine yapılan bir suça ilişkin ihbar veya şikâyetleri; el koydukları olayları, yakalanan kişiler ile uygulanan tedbirleri derhâl Cumhuriyet başsavcılığına ve en üst dereceli kolluk amirine bildirir ve ilgili Cumhuriyet savcısının emri doğrultusunda işin aydınlatılması için gerekli soruşturma işlemlerine başlar.
CEZA MUHAKEMESİ KANUNU’NA 6713 SAYILI KANUN İLE EKLENEN EK 1. MADDE İLE KOLLUK GÖREVLİLERİ HAKKINDAKİ ÖLDÜRME, KASTEN YARALAMA, İŞKENCE, ZOR KULLANMA YETKİSİNE İLİŞKİN SINIRIN AŞILMASI VE SUÇ İŞLEMEK AMACIYLA ÖRGÜT KURMA SUÇLARI İLE ÖRGÜT FAALİYETİ ÇERÇEVESİNDE İŞLENEN SUÇLARLA İLGİLİ İDDİALARA İLİŞKİN SORUŞTURMALARIN CUMHURİYET SAVCILARINCA BİZZAT VE ÖNCELİKLE YAPILACAĞI, BU SUÇLARDAN DOLAYI KOLLUK GÖREVLİLERİ HAKKINDA AÇILAN DAVALARIN, ACELE İŞLERDEN SAYILACAĞI, BU TÜR DAVALARIN KANUN YOLU İNCELEMESİ DE ÖNCELİKLİ OLARAK YAPILACAĞI DÜZENLENMİŞTİR.