Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları Nelerdir?

4857 sayılı kanuna göre çalışanlara belirli şartlarla kıdem tazminatı ödenmektedir. Buna göre;
Aynı işverene bağlı çalışma süresinin en az 1 yıl olması ve iş sözleşmesinin;
a- İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle,
b- İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya işyerinde işin durması benzeri nedenlerle,
c-Askerlik görevi nedeni ile,
d- Emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile,
e-Kadın işçinin evlenmesi nedeni ile,
f- İşçinin ölümü nedeni ile feshi halinde çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödenmektedir.

Eğer hizmet akdi yukarıda belirtilen haller dışında, işçinin kendi isteği ile sona erdirilmiş veya ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller nedeniyle işveren tarafından sona erdirilmişse, işçinin kıdem tazminatı hakkı doğmaz.

İstifa eden işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı?

Kanun gereği istifa eden isçi kıdem tazminatına hak kazanamamaktadır. Ancak yukarıda da belirtildiği üzere askerlik görevi, emeklilik hakkının elde edilmesi, sağlık problemlerinin işin yapılmasına sürekli bir biçimde engel oluşturduğunun belgelenmesi, işveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranışlarda bulunması nedenleri ile işçi tarafından fesihte bulunulmuşsa, çalışma süresinin en az 1 yıl olması koşulu ile kıdem tazminatı hakkı alınabilmektedir.

Evlenen Kadın Kıdem Tazminatına Hak Kazanır mı?

Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde evlilik sebebiyle kıdem tazminatına hak kazanabilecek şekilde feshedebileceği hükme bağlanmıştır. Kadın işçinin evlilik sebebiyle fesih hakkı, evlilik tarihinden itibaren başlar.
Bu hak, sadece kadınlara tanınmış olup, resmi evlilik işleminin tamamlanmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmalıdır. Erkek işçilerin bu haktan faydalanması mümkün değildir.

Kadın işçinin yasanın tanıdığı fesih hakkını kullanması halinde, kıdem tazminatı talep hakkı doğar. Feshin işverence kabul edilmesi gerekmez. Aynı zamanda işçinin işverene ihbar öneli tanıması zorunluluğu da bulunmamaktadır.

İşçi yakınları tazminata hak kazanır mı?

Gaiplik gibi durumlarda kıdem tazminatına hak kazanır. İhbar tazminatında ise hak kazanımı olmaz. İşçinin sözleşmesinin fesih tarihinden itibaren geriye doğru haklarından tüm çalışma süresince kullanılmayan yıllık izin süresine göre hesaplanacak yıllık izin alacağına hak kazanılır. Ayrıca ödenmeyen alacaklar varsa feshe bağlı olmasa da talep edilmelidir.

Ölümle birlikte gerçekleşen fesihte, fesih hakkından değil tazminat talep hakkından bahsedilebilir. İşçinin ölümü ile iş ilişkisinin sona ermesi halinde, farklı kamu kurumlarında geçen sürelerin kıdem tazminatı hesabında birleştirilip toplamı istenebilir. Dava hakkı işçinin mirasçılarına aittir.

İşyeri Devri Halinde Kıdem Tazminatı Alacaklarının Durumu

İşyerinin devri gerek devredene gerekse de devralana işçiler yönünden haklı fesih nedeni değildir. Her iki işverenden sadece devir sebebiyle işçilerin sözleşmelerini feshedemez. Aynı şekilde işyerinin devri, işçiye de haklı fesih nedeni sağlamaz.

İşyeri devri halinde kıdem tazminatı bakımından devreden işveren kendi dönemi ve devir tarihindeki son ücreti ile sınırlı olmak üzere sorumludur. Kıdem tazminatı yönünden devreden işveren yönünden de 10 yıllık zamanaşımı söz konusudur. Zamanaşımı, devralan işveren yanında iş sözleşmesinin sona ermesi ile işlemeye başlar. Devreden işveren devir tarihine kadar çalıştırdığı süre ve devir anında ödenen ücret üzerinden sorumlu olur.

Zamanaşımı

İş Kanunu’na göre, hizmet akdine dayanarak çalışan işçilerin ücretleri 5 yıllık zamanaşımı süresine dahildir. (Sözleşmeden doğan bir borcun ifa edilmemesi sebebiyle istenen) tazminat talepleri ise 10 yıllık zamanaşımı süresine dahildir. Ücretlerdeki zaman aşımı, ücreti hak ettiğiniz tarihten itibaren başlamaktadır. İhbar ve kıdem tazminatı alacaklarının ödenecek hale geldiği ve 10 yıllık zamanaşımı süresinin işlemeye başladığı tarih, iş sözleşmesinin fesih tarihidir. Zamanaşımının durması veya kesilmesi mümkündür.