Kamulaştırılan taşınmazın geri alınması davası nasıl açılır?

2942 sayılı Yasanın 23 üncü maddesinde; Kamulaştırılan taşınmazın, mal sahibi tarafından geri alınması koşullan öngörülmüştür. Buna göre;

Taşınmazın kamulaştırma bedelinin kesinleştiği günden itibaren (5) yıl içinde Kamulaştırmayı yapan idarece, Kamulaştırma ve devir amacına uygun bir işlem veya tesisat yapılmaz veya Kamu yararına yönelik bir ihtiyaca aynlmıyarak, olduğu gibi bırakıldığı takdirde taşınmaz sahibi (ölmüşse) mirasçıları, Kamulaştırma bedelini (aldıkları günden itibaren işlemiş yasal faizi ile) ödemek suretiyle taşınmazı geri alabilecektir. Bunun gibi Yasanın 22 nci maddesinde belirtildiği gibi Kamulaştıran idarece taşınmaz ihtiyaçlı Kamu Kurum veya Kuruluşuna devretmiş ve bu Kurum veya Kuruluş da taşınmazı Kamulaştırma amaç ve Kamu yararına ayırmadığı takdirde yine taşınmaz sahibi veya onun ölümü ile mirasçıları, Kamulaştırma bedeli ile işlemiş faizini bu Kurum veya Kuruluşa ödeyerek taşınmazı geri isteyebilecektir.

Ancak; Yasa; bu hakkın (5) yılın bitim gününden yani haklan doğduğu günden itibaren (1) yıl içinde kullanılmasını hüküm altına almıştır. Bir yıl içinde kullanılmayan geri alma hakkı düşecektir. Zira, bu süre hak düşüren süredir.

Aynı amacın gerçekleşmesi için birden fazla taşınmazın Kamulaştırılması hallerinde de aynı hükümler uygulanacaktır.

Taşınmaz sahibinin geri alma hakkı Özel Yasalarla kısıtlanmış olması halinde, bu hak kuUamlamıyacaktır. Bundan başka 1184 Sayılı Arsa Ofisi Yasası uyarınca yapılan Kamulaştırmalarda da, (3/2 inci maddesindeki koşullar gerçekleştiği takdirde) geri alma hakkından söz edilemeyecektir.

Kamulaştırılan taşınmazın geri alınması davası Görevli Mahkeme

Asliye Hukuk Mahkemesi’dir.

Kamulaştırılan taşınmazın geri alınması davası Yetkili Mahkeme

Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkili mahkeme’dir.

Kamulaştırılan taşınmazın geri alınması davası Davacı

1. Kamulaştırılan taşınmazın sahibi veya sahipleri.
2. Taşınmazın sahibi ölmüş mirasçıları,

Kamulaştırılan taşınmazın geri alınması davası Davalı

1. Kamulaştırılan Kamu, Kurum veya Kuruluşu (yani idare) veya;
2. Kamulaştıran idarenin 2942 sayılı Yasanın 22 nci maddesi uyarınca taşınmazı devrettiği Kamu Kurum veya Kuruluşu (yani idare)

Kamulaştırılan taşınmazın geri alınması davası Dava Açma Koşulları

1. Taşınmazın Kamulaştırma bedeli kesinleşmeli,
2. Kamulaştırma bedelinin kesinleştiği günden itibaren 5 yıl geçmiş bulunmalı,
3. Bu beş yıl içinde Kamulaştırılan taşınmazın idarece Kamulaştırma amacına uygun bir işlem ve tesis yapılmamış olmalı,
4. 22 nci madde uyarınca, Kamulaştıran. idarenirî, devrettiği idarece de, Kamulaştırma amacına uygun bir işlem ve tesis yapılmalı, (örneğin; okul yapmak üzere Kamulaştırılan taşınmazın sinema binası olarak kullanılması),
5. Kamulaştırılan bu taşınmaz üzerinde hiçbir işlem yapılmayarak, taşınmaz olduğu gibi bırakılmalı,
6. Taşınmazın Kamulaştırma Bedeli, alındığı günden itibaren geri alma gününe kadar işlemiş yasal faizi ile birlikte Kamulaştıran ,idareye ödenmeli,
7. Yukarda açıklanan koşulların gerçekleşmesine rağmen taşınmaz Kamulaştıran veya devredilen idarece, sahibine geri verilmemiş olmalı,
8. Özel Yasalarda Kamulaştırılan taşınmazın geri verilemeyeceği hakkında hükümler bulunmamalı,
9. 1164 sayılı Yasanın 3/2 nci maddesinde belirtilen hallerde taşınmaz Kamulaştırılmamalı,

Kamulaştırılan taşınmazın geri alınması davası Gözönünde Tutulacak Hususlar

1. Dava; basit yargılama usulüne bağlıdır. Adli ara vermede de görülür,
2. Kamulaştırma belgeleri incelenecek, Kamulaştırma bedelinin kesinleşme günü saptanacaktır,
3. Kamulaştırma bedelinin taşınmaz sahibi tarafından alındığı gün de tespit olunacaktır.
4. Taşınmaz sahibinin Kamulaştırma bedelini aldığı günden itibaren istek gününe kadar süre içinde yasal faiz hesaplanacaktır,
5. Kamulaştıran idare’nin taşınmazı, kamulaştırma karar ve amacına uygun olarak kullanıp kullanmadığı, taşınmaz üzerinde işlem ve tesis yapılıp yapılmadığı araştırılacaktır. Kamulaştırma karar ve amacına uygun kullanım yoksa, taşınmazın geri verilmesini istemek hakkı’mn doğduğuna karar verilecektir.
6. Gözönünde tutulacak en önemli husus, taşınmaz sahibinin geri alma hakkının doğup doğmadığının tespit olunmasıdır. (Örneğin; Kamulaştıran idareye, taşınmaz sahibi başvuruda bulunmasına rağmen, idarenin taşinmazı vermemiş olması gibi),
7. Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi gününden itibaren (5) yıl geçmiş ve bu süre içinde kamulaştırma amacına uygun bir işlem veya tesis’in yapılmadığı araştırılacaktır,
8. Taşınmaz sahibi’nin geri alma hakkı doğduğu günden itibaren (1) yıl içinde, idareye başvuruda bulunmuş olup olmadığı ve idarecede olumsuz yanıt verilmiş bulunduğunun da tespiti gerekecektir. Dava hakkmm bu süre içinde kullanılması Kullanılmadığı takdirde dava reddolunacaktır,
9. Aynı amacın gerçekleşmesi için birden fazla taşınmaz birlikte kamulaştırılmış ise, bu taşınmazların durumları bir bütün oluşturduğu kabul edilerek çözüme bağlanacaktır.

lO.Taşınmaz sahibi kamulaştırma bedeli ile yukarıda açıklandığı üzere işlemiş faizini de ödemeye hazır olduğunu.bildirecektir. Zira; faiz ve bedel toplamı ödenmeden taşinmaz geri alınamaz,

11. Taşınmazın, geri verilemeyeceğine dair Özel Yasalarda hükümler bulunduğu takdirde bu hükümler gözönünde tutulup dava dinlenmeyecektir,

12.1164 sayılı Yasanın 3/2 nci maddesi uyarınca yapılan Kamulaştırmalarda da, geri alma hakkından sözedilemeyecektir.

13.Dava her türlü delille ispatlanabilir.

14.Vazgeçilen veya geri alınmasına karar verilen taşınmaz üzerindeki bina, sabit tesisler ve ekili, dikili şeyler (ağaç, sebze bahçesi gibi) yıkılmış, sökülmüş veya harap olmuşsa, aşınmaz sahibi, bunlarrn; taşımnazı geri isterken kamulaştırma günündeki değerine göre, farkının ödeyeceği Kamulaştırma bedelinden düşülmesini isteyebilecektir. Ancak, bu halde, mahkemece, yıkılan söküleruşeylerin kamulaştırma günündeki değerleri de araştırılacaktır,

15.Mahkemece, taşınmaz başında keşif yapılmasına karar verilecek, taşınmazın dava günündeki nitelikleri ve amacına uygun kullanılıp kullanılmadığı da saptanacaktır.

16.24 üncü maddeye göre Kamulaştırma bedelinden düşülebilecek hasar (yıkılan, sökülen, harap olan şeyler için) ayrı bfr dava biçiminde de istenebilir. Bu takdirde genel kurallar uyarınca işlem yapılacaktır. Dava Asliye Hukuk Mahkemesinde görülecektir. Zira Yasanın 37 nci maddesinde bu yolda emredici kural bulunmaktadır,

17.2942 sayılı Yasanın 23 üncü maddesindeki koşullar doğduğu takdirde dava haklı bulunacak Kamulaştırılan taşınmazın Kamulaştıran idare üzerindeki tapusunun iptali ile taşınmaz sahibine o ölmüşse mirasçıları adına tapuya tesciline karar verilecektir.

18.Maktu vekâlet ücreti maktu harç takdir olunacak masraflar Kamulaştıran idareden alınacaktır.

Kamulaştırılan taşınmazın geri alınması davası Dava Açma Süresi

Taşınmazın geri alma hakkının doğduğu günden itibaren (1) yıl içinde dava açılmalıdır. Bu süre içmde dava açılmadığı veya geri alma hakkı kullanılmadığı takdirde dava hakkı düşecektir. Bu süre hak düşüren süredir.