İNFAZ NEDİR?

Kesinleşmiş mahkeme kararlarıyla ceza ve güvenlik tedbirlerinin yerine getirilmesine, uygulanmasına infaz denir. İnfaz verilen cezanın yerine getirilmesi iken asıl olarak ceza mahkemeleri tarafından verilen kesinleşmiş kararlar neticesinde mahkûmun cezaevinde ve denetimli serbestlik şartları altında ne kadar süre ile geçirmesidir.

İnfazda temel ilke; Ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazına ilişkin kurallar hükümlülerin ırk, dil, din, mezhep, milliyet, renk, cinsiyet, doğum, felsefî inanç, millî veya sosyal köken ve siyasî veya diğer fikir yahut düşünceleri ile ekonomik güçleri ve diğer toplumsal konumları yönünden ayırım yapılmaksızın ve hiçbir kimseye ayrıcalık tanınmaksızın uygulanır.

Ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazında zalimane, insanlık dışı, aşağılayıcı ve onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz.

İnfaz hukukunda uygulanan temel kanun 5272 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanundur. Bununla birlikte infaz hukuku ülkemizde sürekli olarak değişen, yenilenen bir alan olduğundan pek çok kanun, yönetmelik, KHK ve genelgeler uygulanmaktadır.

İNFAZ NASIL UYGULANIR?

TCK’nda yer alan düzenlemeye göre sanık hakkında verilebilecek hapis cezalarının türleri; ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, müebbet hapis cezası veya süreli hapis cezasıdır. Süreli hapis cezaları 1 yıl ve altındaysa kısa süreli hapis cezası; 1 yılın üzerinde ise uzun süreli hapis cezasıdır.

Sanık hakkında yargılama sonucunda verilen ve yukarıda türlerini belirtmiş olduğumuz hapis cezasının tümü kapalı ceza infaz kurumunda geçmemektedir. Hukukumuzda hükümlüyü sosyal hayata adapte edebilmek adına kademeli olarak infaz uygulanmaktadır. Buna göre; hükümlü kendisine verilen hapis cezasının bir kısmını kapalı ceza infaz kurumunda, bir kısmını açık ceza infaz kurumunda ve bir kısmını ise denetimli serbestlik veya şartlı tahliye koşulları altında geçirerek verilen hapis cezasının infaz edilmiş olacaktır.

İNFAZ NASIL HESAPLANIR?

İnfaz kişinin yaşı, cinsiyeti, özel durumunun olup olmaması, suç tarihi ve konusu, ceza miktarı, tutukluluk süresi, mükerrer suç olup olmadığına göre yürürlükteki kanunlara göre belirlenmektedir.

Kural olarak bir kişinin infazı koşullu salıverme süresinin ve denetimli serbestlik süresinin mevcut cezadan düşürülerek hesaplanması ile bulunur. Koşullu salıverme ve denetimli serbestlik şartları mevcut infaz kanunu ve kanun değişikliklerine göre bazı suç tipleri için farklılık göstermektedir. Bu durumda denetimli serbestlik ve koşullu salıverme hükümleri ayrı ayrı ele alınarak infazın nasıl hesaplandığı gösterilebilir.

DENETİMLİ SERBESTLİK KOŞULLARINA GÖRE İNFAZ

Hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amacıyla, açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan ve koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi hâlli hükümlülerin talebi hâlinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.

Denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle cezasının infazına karar verilen hükümlünün, koşullu salıverilme tarihine kadar;

a) Kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması,

b) Bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması,

c) Belirlenen yer veya bölgelere gitmemesi,

d) Belirlenen programlara katılması yükümlülüklerinden bir veya birden fazlasına tabi

tutulmasına, denetimli serbestlik müdürlüğünce karar verilir.

Adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle, cezası hapse çevrilen hükümlüler hakkında denetimli serbestlik hükümleri uygulanmaz ve cezanın tamamı açık cezaevinde geçilir.

Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan ve koşullu salıverilmesine iki yıl veya daha az süre kalan kadın hükümlüler ile maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen ve koşullu salıverilmesine üç yıl veya daha az süre kalan hükümlüler denetimli serbestlik koşullarından yararlanır.

KOŞULLU SALIVERME HÜKÜMLERİNE GÖRE İNFAZ

Koşullu salıverilmeden yararlanabilmek için mahkûmun kurumdaki infaz süresini iyi hâlli olarak geçirmesi gerekir.

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar otuz yılını, müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar yirmi dört yılını, diğer süreli hapis cezalarına mahkûm edilmiş olanlar cezalarının yarısını infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler. Ancak;

a) Kasten öldürme suçlarından (madde 81, 82 ve 83) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

b) Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan (madde 87, fıkra iki, bent d) süreli

hapis cezasına mahkûm olanlar,

c) İşkence suçundan (madde 94 ve 95) ve eziyet suçundan (madde 96) süreli hapis cezasına

mahkûm olanlar,

d) Cinsel saldırı (madde 102, ikinci fıkra hariç), reşit olmayanla cinsel ilişki (madde 104,

ikinci ve üçüncü fıkra hariç) ve cinsel taciz (madde 105) suçlarından süreli hapis cezasına

mahkûm olanlar,

e) Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan (madde 102, 103, 104 ve 105) hapis

cezasına mahkûm olan çocuklar,

f) Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137

ve 138) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

g) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (madde 188) hapis cezasına

mahkûm olan çocuklar,

h) Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından (madde 326 ilâ 339) süreli hapis

cezasına mahkûm olanlar,

ı) Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde

işlenen suçlardan mahkum olanlar,

i) Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olan çocuklar,

j) 1/1/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olanlar cezalarının üçte ikisini infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.

Koşullu salıverilme için infaz kurumunda geçirilmesi gereken süre;

a) Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis

cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde otuz altı,

b) Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde otuz,

c) Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en

fazla otuz altı,

d) Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla otuz,

e) Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla yirmi sekiz yıldır.

HÜKÜM VERİLDİKTEN SONRA İNFAZ AŞAMASINI KİM YÜRÜTÜR?

Mahkeme, kesinleşen ve yerine getirilmesini onayladığı ceza ve güvenlik tedbirine ilişkin hükmü Cumhuriyet başsavcılığına gönderir. Kesinleşen mahkûmiyet kararlarının infazı Cumhuriyet savcısı tarafından izlenir ve denetlenir. Cezaevi idaresi Cumhuriyet savcının talep etmiş olduğu her türlü bilgi ve görevi yerine getirmekle yükümlüdür.

Cezanın infazı sürecinde cezaevi idaresi, savcılık gibi kurumlar tarafından hükümlü hakkında verilen, uygulanan kararlara karşı İnfaz hâkimliğine itiraz veya şikâyet başvuru yoluna gidilebilir.

Detaylı bilgi almak ve danışmanlık hizmetleri için iletişim bölümündeki bilgilerden Kayseri avukatlık büromuz Polat Hukuk Bürosu’na ulaşabilirsiniz.