İcra Ve İflas Hukukunda Şikâyet
İİİİK’nın 16, 17 ve 18. maddelerinde şikaâyet usuluü duüzenlenmiştir. İİİİK’nın 18. maddesinde, duruşma yapılmasının takdiri mahkemeye bırakılmıştır. Bazı icra mahkemelerinin duruşma açılmasına gerek bulunan şikaâyetlerde de evrak uüzerinden karar verdigği goüruülmekte ve bu konu bozma sebebi olmakta, bu durum da işin uzamasına sebebiyet vermektedir. OÜ rnegğin kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takipte zamanaşımı itirazında duruşma açılmadan karar verilmişse, temyize gelen alacaklı borçlunun menfi tespit davası açtıgğını veya zamanaşımını kesen başka bir işlem oldugğunu ileri suürebilmekte ve bu hususun incelenmesi gerektigğinden bozma sebebi yapılmaktadır.
Şikaâyet icra ve iflas dairelerinin işlemlerine karşı başvurulan kendisine has bir yoldur. Dava degğildir. Bu nedenle davacı ve davalı degğil şikaâyet eden ve şikaâyet olunan terimleri kullanılmaktadır.
Şikaâyet eden (şikaâyetçi) genelde takibin taraflarıdır. Ancak hukuki yararı olan herkes şikaâyet yoluna başvurabilir. ÜÜ çuüncuü kişiler başka bir yol ile hakkını elde edebiliyorsa, şikaâyette hukuki yararı olmadıgğından şikaâyet incelenmeksizin reddedilmelidir.
OÜ rnegğin başka bir dosyanın alacaklısı, haczin geçersiz oldugğunu, alacagğın muvazaalı oldugğunu ileri suürerek haczin iptalini isteyemez. Ancak sıra cetveli yapılınca, sıra cetveline itiraz ve şikaâyet hakkı vardır. ÜÜ çuüncuü kişiler kendi malının haczedildigğini şikaâyet yolu ile ileri suüruüp haczin iptalini isteyemezler. Ancak istihkak iddiasında bulunabilirler veya dogğrudan icra mahkemesinde istihkak davası açabilirler.(İİİİK’nın 97. maddesi)
12.Hukuk Dairesi’nin içtihatlarına goüre icra mahkemesince şikaâyet yolu ile kaldırılmadıkça, icra muüduüruü kendiligğinden kararından ruücu edemez.
Şikaâyet bir dava olmadıgğı için şikaâyet talebine karşı tarafın hiç goüsterilmemiş olması veya yanlış goüsterilmesi şikaâyetin reddini gerektirmez. HMK’nın 114 ve 115. maddeleri uyarınca dava şartı gibi goüruüluüp taraf teşkili için kesin suüre verilemez ve kesin suüreye uyulmadıgğından dolayı dava usulden reddedilemez. Ancak gider avansı duruşma açılan şikaâyetlerde dava şartı olarak goüruülmektedir.
Aynı şekilde takip dosyasından anlaşılabilen hususların dava dilekçesinde bulunmaması bir eksiklik sayılamaz. İİİİK’nın 18. maddesi geregğince şikaâyet olunanın duruşmaya gelmemesi HMK’nın 150. maddesine goüre dosyanın işlemden kaldırılmasını, nihayetinde açılmamış sayılmasına karar verilmesini gerektirmez.
Şikaâyetin kabuluü halinde karşı taraf ancak şikaâyet konusu işlemin yapılmasına sebebiyet vermiş ise şikaâyet giderlerinden sorumlu olması gerekir.
Şikaâyetin suüreye tabi olmasının iki istisnası vardır. Bunlar bir hakkın yerine getirilmemesi veya sebepsiz suüruüncemede bırakılması (İİİİK’nın 16. maddesi) ve kamu duüzenine aykırılıktır. Kamu duüzenine hangi işlemlerin aykırı olacagğı konusunda bir ilke koymak çok zordur. İİcra hukukunda sınırlı olarak başvurulan kamu yararı amacı ile konulan emredici huükuümlere aykırı işlemler suüreye tabi degğildir. (OÜ rnegğin taraf ve takip ehliyeti olmadıgğı halde takibin yapılması, takibe konu senedi duüzenleyenin duüzenleme tarihinde ehliyetsiz olması, ilama aykırı takip yapılması gibi işlemler kamu duüzenine aykırı sayılır)
Şikaâyetin suüresinde olmasına ragğmen sehven icra dairesine yapılmış olması suüreyi kesmez. İİcra mahkemesine başvuru tarihine goüre suüresinde olup olmadıgğı belirlenir.
Şikaâyette yetkili icra mahkemesi şikaâyet konusu işlemi yapan icra dairesinin bagğlı oldugğu icra mahkemesidir. İİcra mahkemesinin yetkisi kesindir. İİcra mahkemesi yetkili olup olmadıgğını kendiligğinden incelemek zorundadır.
Haciz başka bir icra dairesine talimat yazılarak yapılmış ise o haciz ile ilgili şikaâyetlerde talimatı yerine getiren icra dairesinin bagğlı oldugğu icra mahkemesi yetkilidir. (İİİİK’nın 79. maddesi)
Aynı şekilde istinabe yolu ile yapılan satışlarda artırma ve ihaleye ilişkin şikaâyetlerde ihaleyi yapan icra dairesinin bagğlı oldugğu icra mahkemesi yetkilidir. (İİİİK’nın
- maddesi)
Şikaâyet sonucunda red veya kabul kararı verilir. 12.Hukuk Dairesi’nin içtihatlarına goüre şikaâyet muünhasıran icra muüduüruünuün kusurundan kaynaklanıyorsa şikaâyetin iptali halinde takibin digğer tarafı aleyhinde yargılama gideri ve vekaâlet uücretine huükmedilemez.
İİİİK’nın 18 ve devamı maddelerinde şikaâyetin kabuluü veya reddi halinde icra ve inkaâr tazminatına huükmedilmesi konusunda bir huükuüm bulunmadıgğı için tazminata da huükmedilemez.
Şikaâyet konusu işlemin iptali dışında icra mahkemesi icra memurunun yerine geçerek dogğru olan işlemi yapamaz. Ancak şikaâyet konusu işlemi duüzeltebilir, oürnegğin icra memurunun dosya kapak hesabına yoünelik şikaâyette, dogğru miktar tespit edilir ve buna goüre şikaâyet konusu işlem duüzeltilebilir. İİcra memuru sebepsiz yere işlemi yapmıyor veya geciktiriyorsa icra mahkemesi o icra memuruna işlemi yapmasını emreder. OÜ rnegğin takip talebini almayan icra memuruna talebi alıp oüdeme emri goündermesini veya talebe ragğmen haciz yapmayan memura haciz yapmasını emreder.
İİcra muüduüruünuün, icra mahkemesi kararı geregğince işlem yapması için kararın kesinleşmesine gerek yoktur.
İİcra mahkemesi şikaâyetin konusuna goüre şikaâyeti incelerken işin niteligğine goüre tanık ve bilirkişi deliline başvurabilir. Haâkim şikaâyet konusu işlemin yapıldıgğı icra dosyasını getirtmeli ve incelemelidir. Şikaâyet, kendiligğinden icrayı durdurmaz. Şikaâyeti inceleyen icra mahkemesi şikaâyet sonuçlanıncaya kadar icrayı durdurmasına gerek goüruürse talep uüzerine veya kendiligğinden icranın durdurulmasına karar verebilir.(İİİİK’nın 22. maddesi) İİcra memurunun yeniden yaptıgğı işleme karşı ilgililer yeniden şikaâyet yoluna başvurabilirler.