Hakimin Hukuki Sorumluluğu Davası Nasıl Açılır?
(6100 sayılı HMK. Madde 46, 47, 48, 49)
Görev ve Yetki
1-İlk derece ve bölge adliye mahkemesi hâkimlerinin fiil ve kararlarından dolayı Yargıtay ilgili Hukuk Dairesi,
2-Yargıtay Başkan ve üyeleri ile kanunen onlarla aynı konumda olanların fiil ve kararlarından dolayı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu,
Davacı
Hâkimlerin hâkimlik görevini yaparken yargısal faaliyetleri dolayı zarar gören kişi,
Davalı
Maliye Hâzinesi
Açıklamalar
Hâkimlerin hangi hallerde hukuki sorumluluğunun bulunduğu ve hâkimlere karşı açılacak tazminat davasının özellikleri 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 46-49. maddelerinde gösterilmiştir. Bu hükümler bütün hukuk mahkemeleri hâkimleri, icra hâkimleri ve ceza hâkimleri, Yargıtay başkan ve üyeleri hakkında uygulanır.
6100 sayılı HMK. m. 46^49 hükümleri, hâkimlerin hâkimlik görevini yaparken yargısal faaliyetlerden dolayı vermiş oldukları zararlar nedeniyle Devlet aleyhine tazminat davası açılabilecektir. Hâkimlerin idari faaliyetlerinden doğan zarar için ise HMK. m. 46-49 madde hükümleri uygulanmayacaktır.
Hâkimlerin yargılama faaliyetinden dolayı aşağıdaki sebeplere dayanılarak Devlet aleyhine tazminat davası açılabilir (6100 s. HMK. m. 46/1).
- Kayırma veya taraf tutma yahut taraflardan birine olan kin veya düşmanlık sebebiyle hukuka aykırı bir hüküm veya karar verilmiş olması.
- Sağlanan veya vaat edilen bir menfaat sebebiyle kanuna aykırı bir hüküm veya karar verilmiş olması.
- Farklı bir anlam yüklenemeyecek kadar açık ve kesin bir kanun hükmüne aykırı karar veya hüküm verilmiş olması.
ç) Duruşma tutanağında mevcut olmayan bir sebebe dayanılarak hüküm verilmiş olması.
- Duruşma tutanakları ile hüküm veya kararların değiştirilmiş yahut tahrif edilmiş veya söylenmeyen bir sözün hüküm ya da karara etkili olacak şekilde söylenmiş gibi gösterilmiş ve buna dayanılarak hüküm verilmiş olması.
- Hakkın yerine getirilmesinden kaçınılmış olması.
Tazminat davasının açılması, hâkime karşı bir ceza soruşturmasının yapılması yahut mahkûmiyet şartına bağlanamaz. (6100 s. HMK. m. 46/2)
Devlet, ödediği tazminat nedeniyle, sorumlu hâkime ödeme tarihinden itibaren bir yıl içinde rücu eder. (6100 s. HMK. m. 46/3).
Davaların Açılacağı Mahkeme
Devlet aleyhine açılan tazminat davası, ilk derece ve bölge adliye mahkemesi hâkimlerinin fiil ve kararlarından dolayı, Yargıtay ilgili hukuk dairesinde; Yargıtay Başkan ve üyeleri ile kanunen onlarla aynı konumda olanların fiil ve kararlarından dolayı Yargıtay Hukuk Genel Kurulunda açılır ve ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülür. Yargıtay ilgili hukuk dairesinin tazminat davası sonucunda vermiş olduğu kararlara ilişkin temyiz incelemesi Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca; bu Kurulun ilk derece mahkemesi sıfatıyla tazminat davası sonucunda vermiş olduğu kararlara ilişkin temyiz incelemesi ise Yargıtay Büyük Genel Kurulunca yapılır (6100 s. HMK. m. 47/1).
Devletin sorumlu hâkime karşı açacağı rücu davası, tazminat davasını karara bağlamış olan mahkemede görülür (6100 s. HMK. m. 47/2).
Dava Dilekçesi ve Davanın İhbarı
Tazminat davası dilekçesinde hangi sorumluluk sebebine dayanıldığı ve delilleri açıkça belirtilir; varsa belgeler de eklenir (6100 s. HMK. m. 48/1).
Mahkeme, açılan tazminat davasını, ilgili hâkime resen ihbar eder. (6100 s. HMK. m. 48/2)
Davanın Reddi Halinde Verilecek Ceza
Dava esastan reddedilirse davacı, beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına mahkûm edilir (6100 s. HMK. m. 49/1).
Hakimin Hukuki Sorumluluğu Davası Dilekçe Örneği
YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ BAŞKANLIĞINA
ANKARA
DAVACI :……………………………… (T.C. Kimlik no:……………………. )
Adresi :…………………………………..
VEKİLİ : Av.
Adresi :……………………………………..
DAVALI : Maliye Hâzinesi
KONU : Hâkimin sorumluluğu hukuki sebebine dayalı tazminat
istemimizdir.
AÇIKLAMALAR :1- … Sendikası’na üye … sayıdaki işçi adına … İş Mahkemesinin …/… -…/… esas ve karar sayılı dosyalarında yemek ve koruyucu malzeme
alacağı için açtığımız seri davalarda davalı … Genel Müdürlüğünün kabulü ile dava sonuçlanmış ancak davacılar yararına vekâlet ücretine hükmedilmemiştir. Oysa davanın açılmasına davalı kurum sebebiyet vermiştir. Dava açılmadan önce her bir işçi adına davalı kuruma başvuruda bulunulduğu ve istemlerin kurumca reddedildiği dosyaya sunulan ihtarname örnekleriyle açıkça belgelendiği halde davacılar yararına vekâlet ücretine hükmedilmemiş olması HMK. 312. maddesinde yer alan “Feragat veya kabul beyanında bulunan taraf, davada aleyhine hüküm verilmiş gibi yargılama giderlerini ödemeye mahkûm edilir. Feragat ve kabul, talep sonucunun sadece bir kısmına ilişkin ise yargılama giderlerine mahkûmiyet, ona göre belirlenir.” hükmüne açıkça aykırılık teşkil etmektedir. Davalı hâkim ısrarlı taleplerimize ve son derece açık olan dosya münderecatına rağmen taleplerimizi kabul etmemekle HMK. 46 ve devamı maddelerde yer alan hâkimin sorumluluğuna ilişkin hükümlere aykırı davranmış bulunmaktadır.
2-HMK. m. 46. maddesinin c. fıkrasında “Farklı bir anlam yüklenemeyecek kadar açık ve kesin bir kanun hükmüne aykırı karar veya hüküm verilmiş olması,” hâkimin sorumluluğunu gerektiren bir hal olarak sayılmıştır. Davalı hâkim………………………………………………………………….. , ekli dosyalara konu davalarda
HMK m. 312 hükmüne açıkça aykırı karar vermiş olmakla sözünü ettiğimiz hükmü ihlal etmiştir ve bu nedenle söz konusu dosyalardaki toplam … TL. vekâlet ücreti alacağından mahrum kalmamızı sağlamakla zarara uğramamıza sebebiyet vermiştir. Yukarıda zikrettiğimiz usul hükmü gereği uğradığımız zararın davalı tarafından karşılanmasını sağla
mak üzere mahkemenize başvurmak zorunluluğu doğmuştur.
DELİLLER: … İş Mahkemesinin …/… esas …/… Karar ve … İş Mahkemesi’nin …/… esas …/… Karar sayılı dosyaları ve diğer deliller.
HUKUKİ SEBEPLER: 6100 s. HMK. m. 46,312 ve ilgili mevzuat.
SONUÇ VE İSTEM: Yukarıda açıklanan nedenlerle davamızın kabulü ile;
1-Davalının tarihinden itibaren işleyecek yasal faizle birlikte … TL. tazminata mahkum edilmesine,
2-Yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine, Karar verilmesini vekâleten arz ederiz…./…/…
Davacı Vekili
Av……………….
EKLER:
Ek-1 … İş Mahkemesi’nin …/… esas …/… Karar sayılı dosyası
Ek-2 … İş Mahkemesi’nin …/… esas …/… Karar sayılı dosyası
Ek-3 Onanmış Vekâletname