Hacze İştirak Nedir?

Borçluya karşı takip yapılmış ve borçlunun haczedilen malları alacağı karşılıyorsa bu durumda hacze iştirak sorunu çıkmayacaktır. Ancak, borçluya karşı birden fazla alacaklının talebi söz konusu ise ve özellikle bu alacaklılar borçluya karşı takibe başlamışlar ve borçlunun haczedilen malları tüm takip yapan alacaklıların alacaklarını karşılamıyorsa ve hacze iştirakin de şartları oluşmuşsa, hacze iştirak prosedürünün işletilmesi gerekir. Hacze iştirak etmek isteyen alacaklı, ancak ilk haciz üzerine satılan malın bedeli icra veznesine girinceye kadar bu talepte bulunabilir; bu tarihten sonra hacze iştirak mümkün değildir (İİK m. 100/I, 101/I). Süre şartı hem adî, hem de imtiyazlı iştirakte geçerlidir.

Adî İştirak

İcra İflâs Kanunun 100. maddesindeki şartları taşıyan alacaklı, ilk haciz üzerine satılan malın tutarı icra veznesine girene kadar ilk konulan hacze iştirak edebilir. Hacze adî iştirakte kanun koyucu, bir takım şartlar aramıştır. Bu şartların oluşmaması durumunda, daha sonra haciz koyduranın, ilk hacze iştiraki mümkün olmaz, ancak ilk hacizden artan  paradan alacağını alabilir (İİK m. 100/son).

Hacze Adî İştirakin Şartları

Takip Yapmış Olma

İlk hacze iştirak etmek isteyen alacaklının, borçluya karşı icra takibi yapmış olması ve bu takibin kesinleşerek kendisine haciz isteme yetkisinin gelmiş olması gerekir.

Öncelik

Hacze iştirak etmek isteyen alacaklının, haciz isteme tarihi daha sonra gerçekleşmiş olsa da, alacağının ilk haciz koyduran alacaklının alacağına göre önceliğinin olması gerekir. Yani iştirak eden alacaklının alacağının, aşağıda belirtilen tarihlerden önce doğmuş olması gerekir:
İlk haciz sahibinin takibi ilâmsız takip ise, iştirak eden alacaklının alacağı ilk haciz sahibinin takip talebinden önce doğmuş olmalıdır. İlk haciz sahibinin takibi ilâmlı takip ise, iştirak eden alacaklının alacağı ilâmın verildiği davanın açıldığı tarihten önce doğmuş olmalıdır (İİK m. 101/I, b. 1).

Belge ile İspat

Yukarıda belirtilen öncelik şartının kanunda sınırlı olarak sayılan belgelerden biri ile ispat edilmiş olması gerekir. Burada belirtilen belgeler dışında bir belgeye sahip olan alacaklının ilk hacze iştiraki mümkün değildir. Bu belgeler:
Yukarıda belirtilen takip veya davadan önce yapılmış icra takibi üzerine alınmış bir aciz belgesi. Aciz belgesinin takip ve davadan önce alınmış olması şart değildir. Önemli olan belgenin alındığı icra takibinin, ilk haczi koyduran alacaklının dava veya takibinden önce olmasıdır.
Yukarıda belirtilen takip veya dava tarihinden önce açılmış bir dava sonucu alınmış ilâm. Burada da davanın takipten önce açılmış olması yeterlidir. Yukarıda belirtilen takip veya dava tarihinden önceki tarihli resmî veya tarih ve imzası tasdikli bir senet Yukarıda belirtilen dava veya takip tarihinden önceki tarihte resmî dairelerin veya yetkili makamların yetkileri dâhilinde ve usûlüne göre verdikleri makbuz veya belgeler.

Adî İştirak Usûlü

Hacze iştirak etmek isteyen alacaklı, iştirak etmek istediği ilk haczin konulduğu icra dairesine başvurarak bu yöndeki talebini iletir. İcra müdürü, bu talep üzerine hacze adî iştirak şartlarının bulunup bulunmadığını inceler ve bu konuda kararını verir. İcra müdürü, hacze iştirakin şartlarının mevcut olduğunu görüp iştirak talebini kabul ederse, haczedilen mal veya mallar tüm alacaklıların alacaklarını karşılamaya yetiyorsa, sadece hacze iştiraki ilk haciz tutanağının altına işler (İİK m. 104/I). İcra müdürü haczedilen malların bedelinin iştirakle birlikte tüm alacaklıların alacağını karşılamayacağını anlarsa, tüm alacaklıların alacağını karşılayacak kadar ilave hacizler yapar. İlâve haciz için, alacaklı veya alacaklıların talebi gerekir (İİK m. 100/II). İlave haciz yapılmışsa bunun da 104. maddeye göre tutanağa işlenip ilgi kişi veya yerlere bildirilmesi gerekir. Amme alacaklarından dolayı hacze iştirak 6183 sayılı Kanun’un 21. ve 69. maddesinde düzenlenmiştir.

İmtiyazlı İştirak

Bazı kimselerin borçluya karşı yapacakları takipte korunmalarını sağlamak için, kendileri takip yapamasa da, başka bir alacaklının koydurduğu hacze takip yapmadan da iştirak edebileceği kabul edilmiştir. Bu sebeple, bu tür iştirake, adî veya takipli iştirakin karşılığı olarak, imtiyazlı veya takipsiz iştirak denilmektedir.

İmtiyazlı İştirakin Şartları

Hacze imtiyazlı olarak iştirak eden alacaklılar kanunda belirtilmiştir. Bu kimseler dışında birinin, hacze imtiyazlı iştiraki söz konusu olamaz.
Bunlar, borçlunun eşi, borçlunun çocukları, borçlunun veli, vasi veya kayyımı olduğu kişiler, ölünceye kadar bakma alacaklısı, alacağının temini için ölünceye kadar bakma borçlusu aleyhine konulan hacze iştirak edebilir, nafaka verilmesine ilişkin ilâma dayanan nafaka alacaklısı da konulan hacze iştirak edebilir (İİK m. 101/I).

İlk üç durumda alacakların evlilik, velayet veya vesayet ilişkisinden doğması gerekir. Ayrıca alacaklılar, bu haklarını, ilişkinin (yani evlilik, velayet, vesayet) devamı sırasında veya bu ilişkinin bitmesinden itibaren bir sene içinde kullanabilirler.

İmtiyazlı iştirakte, başka bir alacaklının koydurduğu hacze doğrudan doğruya iştirak edilebilir. Yani bunun için, hacze iştirak eden alacaklının önce bir takip yapıp bunun da kesinleşmesini beklemesine gerek yoktur.

İmtiyazlı İştirak Usûlü

İmtiyazlı iştirake hakkı olan alacaklı bu talebini ilk haczin konulduğu icra dairesine iletir. İcra dairesi bunu haczi koyduran diğer alacaklı veya alacaklılara ayrıca borçluya bildirir ve itiraz etmeleri için yedi günlük süre verir. Bu kimselerden birinin itirazı söz konusu olursa, imtiyazlı iştirak talebi geçici olarak kabul edilir ve imtiyazlı iştirak talebinde bulunan kişiye mahkemede yedi gün içinde dava açması gerektiği bildirilir. Bu süre içinde dava açılmazsa, hacze iştirak hakkı düşer (İİK m. 101/II). Ancak bu durumun nafaka alacaklılarına uygulanması mümkün değildir. Zira o daha önce bu konuda bir ilâm elde etmiştir.