Fiyatları Etkileme Suçunun Cezası Nedir?
MADDE 237- (1) İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde ve bu maksatla yalan haber veya havadis yayan veya sair hileli yollara başvuran kimseye üç aydan iki yıla kadar hapis ve adli para cezası verilir.
- Fiil sonucu besin veya malların değerleri veya işçi ücretleri artıp eksikliği takdirde ceza üçte biri oranında artırılır.
- Fail, ruhsatı simsar veya borsa tellalı ise ceza ayrıca sekizde bir oranında artırılır.
Fiyatları Etkileme Suçunun Koruduğu Hukuki Değer
Madde, esasta işçi ücretlerinin veya besinler veya başka malların değerlerinin artıp eksilmesini sağlamak maksadıyla yalan haber veya havadis yayınlanmasını veya aynı maksatla diğer bir takım hileli yollara başvurulmasını cezalandırmaktadır. Böylece maddenin esasta korumak istediği hukukî değer, serbest rekabet koşullan çerçevesinde fiyatların belirlenmesini ihlâl edici hareketleri engellemektir.
Suçun faili herhangi bir kimse olabilir. Failin, ruhsatlı simsar veya borsa tellalı olması durumunda ceza maddenin 3. fıkrası uyarınca arttırılır.
İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğması ile bu durumdan etkilenecek ve zarara uğrayacak herkes, bir başka ifadeyle toplum, suçun mağdurudur.
Fiyatları Etkileme Suçunun Konusu
Suçun konusu, işçi ücretleri veya besin veya mallardır. Burada artıp eksilmesinden söz edilen değerler, işçi ücretlerinin veya besin veya malların genel pazarlarda, ticaret borsalarında ya da menkul kıymetler borsalarında belirlenen fiyatlardır. Bu nedenle genel pazarlarda, ticaret borsalarında ya da menkul kıymetler borsalarında işlem görmeyen ücret, gıda maddesi ya da malların fiyatlarına etki edilmesi kamu ekonomisi için önemli olmadığından bu maddenin kapsamına girmez.
Fiyatları Etkileme Suçunun Hareket ve Neticesi
- FIKRA
Birinci fıkrada yer alan suçun maddî öğesi (hareket) yalan haber veya havadis yayınlamak ve başka hileli yollara başvurmaktır. Bu fıkrada öngörülen suç, sırf hareket suçudur. Tamam olmaları bakımında belli bir sonucun gerçekleşmesi gerekmeyen bu tür suçlar, “şekli suç” olarak da anılır.
Yalan haber veya havadisin (olay- olgunun) tamamıyla gerçek dışı olması gerekmez. Bir iş adamına ait şirketlerden birinin ekonomik durumunun sarsılması üzerine, onun diğer şirketlerinin de iflasla karşı karşıya olduğunu (gerçeğe aykırı olarak) belirtmek, kısmen de olsa yalan haber veya havadis yaymaktır. Kısmen yalan olan olay (havadis) da, yalan sayılır. Yeter ki havadisin kısmen yalan olarak yayılması nedeniyle, işçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi tehlikesi bulunsun ya da bu sonuç doğsun.
Fail, yalan haber veya havadisleri, işçi ücretlerinin, besin veya malların değerlerinin yapay olarak düşmesini veya artmasını sağlamak maksadıyla yaymış bulunmalıdır. Hileli yollara da aynı maksatla başvurulmuş olmalıdır.
- FIKRA
Maddenin ikinci fıkrasında, failin elde etmek istediği neticenin meydana gelmesi hâlinde cezanın artırılacağı açıklanmakta ve hareketle beraber (kast olunan zarar) neticesinin meydana gelmesi, bir netice sebebiyle ağırlaşmış hâl sayılmaktadır.
- fıkrada öngörülen suç bir zarar suçudur. Failin, işçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde ve bu maksatla yalan haber veya havadis yayması veya sair hileli yollara başvurması nedeniyle kast olunan zarar sonucu doğduğu yani, besin veya malların değerleri veya işçi ücretleri artıp eksildiği takdirde ceza arttırılarak hükmolunur.
Bu fıkrada öngörülen suç, failin fiili gerçekleştirmesi nedeniyle işçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunun doğduğu anda oluşur. Failin kast ettiği zarar sonucunun doğmaması durumunda teşebbüs hükümlerine göre değil, maddenin 1. fıkrası uyarınca hüküm kurulur. Ceza 2. fıkra gereğince arttırılmaz.
- FIKRA
Maddenin son fıkrasında ise, failin ruhsatlı simsar veya borsa tellalı olması, yani sıfatı, hakkında hükmedilecek cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli öğe sayılmıştır.
Bu fıkra uyarınca failin ruhsatlı simsar veya borsa tellalı olması halinde yani sıfatı, hakkında hükmedilecek ceza arttırılarak belirlenecektir. Sıfata ilişkin bir nitelikli haldir.
Fiyatları Etkileme Suçunun Manevi Öğesi
Maddede öngörülen suç, failin, işçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurmak amacı ve Özel kastı ile yalan haber veya havadis yayması veya sair hileli yollara başvurması ile oluşur.
Fail, yaptığı hareketin işçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabileceğini bilmeli ve bu amaçla isteyerek eylemini gerçekleştirmelidir.
Bir kimsenin suçun konularından biri üzerinde zarar sonucu doğurmayı amaçlamadan yalan ya da kısmen doğru haber yayması, kamuya açık konuşma yapması veya doğru bildiği, üzerinde şüpheli durumların bulunduğu bir olguyu dile getirmesi suç oluşturmaz. Örneğin, salatalıklara ya da piliçlere hormon verildiği bunların sağlığa zararlı olduğu konusunda açıklama yapma eyleminin, bu olguların kamunun tartışılan ve üzerinde şüphe bulunan konuları olması nedeniyle suç oluşturmaması gibi.
Fiyatları Etkileme Suçunun Yaptırımı
Maddenin 1. fıkrasında öngörülen suçu işleyen faile üç aydan iki yıla kadar hapis ve adli para cezası verilir.
Fiil sonucu besin veya malların değerleri veya işçi ücretleri artıp eksildiği takdirde ceza üçte biri oranında artırılır.
Fail, ruhsatlı simsar veya borsa tellalı ise ceza ayrıca sekizde bir oranında artırılır.
Fiyatları Etkileme Suçunda Kovuşturma Ve Görevli Mahkeme
Suçun kovuşturulması şikayet koşuluna bağlı değildir. Soruşturma ve kovuşturma işlemleri doğrudan doğruya C. Savcılığı tarafından yapılır.
Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunun 10. maddesi uyarınca yargılamayı yapmakla görevli mahkeme sulh ceza mahkemesidir.