Fiyatları Etkileme Suçu ve Cezası
MADDE 237.- (1) İşçi ücretlerinin veya besin veya malların değerlerinin artıp eksilmesi sonucunu doğurabilecek bir şekilde ve bu maksatla yalan haber veya havadis yayan veya sair hileli yollara başvuran kimseye üç aydan iki yıla kadar hapis ve adli para cezası verilir.
- Fiil sonucu besin veya malların değerleri veya işçi ücretleri artıp eksildiği takdirde ceza üçte biri oranında artırılır.
- Fail, ruhsatlı simsar veya borsa tellalı ise ceza ayrıca sekizde bir oranında artırılır.
Fiyatları Etkileme Suçu Açıklama
“Fiyatları etkileme” kenar başlıklı 237.madde, 765 sayılı ETCK’nun 358. ve 359. maddelerinin karşılığıdır.
Fiyatları Etkileme Suçu Suçla Korunan Hukuksal Değer
Bu suçla korunmak istenilen hukuksal yarar, serbest rekabet koşulları çerçevesinde fiyatların belirlenmesini ihlal edici hareketleri engellemektir.
Fiyatları Etkileme Suçu Suçun Konusu
Bu suçun maddi konusu, işçi ücretleri veya besinler veya başka malların değer- leridir.madde hükmüyle, esasta işçi ücretlerinin veya besinler veya başka malların değerlerinin artıp eksilmesini sağlamak masadıyla yalan haber veya havadis yayınlanması veya aynı maksatla diğer bir takım hileli yollara başvurulması cezalandırılmaktadır. Burada artıp eksilmesinden söz edilen değerler, işçi ücretlerinin veya besinlerin veya başka malların genel pazarlarda, ticaret borsalarında belirlenen fiyatlardır. Bu nedenle genel pazarlarda ve ticaret borsalannda işlem görmeyen ücret, gıda maddesi ya da başka malların fiyatlarına etki edilmesi kamu ekonomisi için önemli olmadığından bu madde kapsamına girmez.
ETCK’nun 358.maddesinden farklı olarak YTCK’nun 237.maddesinde menkul kıymetler borsasında işlem gören kıymetli evrakın fiyatlarını etkilemek, bu suçun konusuna dahil edilmemiştir. Gerekçede de açıklandığı üzere, borsalarda kabul edilen belge ve senetler hakkında sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek yalan, yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz bilgi verme, haber yayma, yorum yapma gibi fiiller 28.7.1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun “cezai sorumluluk” başlıklı 47nci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde cezalandırıldığı için kıymetli evrakın fiyatlarını etkileme konusunda ayrıca bir hükme yer verilmemiştir.
Fiyatları Etkileme Suçu Suçun Faili Ve Mağduru
Bu suçun faili herhangi bir kimse olabilir. Failin ruhsatlı simsar veya borsa tellalı olması maddenin 3.fıkrasında, cezanın artırılmasını gerektiren sıfata ilişkin nitelikli bir-hal sayılmıştır.
Fiyatları Etkileme Suçu Teşebbüs
Maddenin 1.fıkrasındaki suç, sırf hareket suçu (şekli suç) ve bir tehlike suçu niteliğinde olduğundan kanaatimizce bu suça teşebbüs mümkün değildir. Zira suçun oluşması için zarar sonucunun doğması aranmamış, zarar olasılığının ortaya çıkması yeterli sayılmamıştır.
Fiyatları Etkileme Suçu İştirak
Bu suç iştirak bakımından bir özellik göstermez. Bu suça iştirakin her hali (faillik, azmettirme, yardım etme) mümkündür.
Fiyatları Etkileme Suçu İçtima
Özel bir içtima kuralı getirilmediğinden, suçların içtimaına ilişkin sorunların genel hükümler (42-44.md.) çerçevesinde çözümlenmesi gerekir. Suçun, zincirleme suç biçiminde işlenmesi mümkündür.
Fiyatları Etkileme Suçu Kovuşturma
Bu suçun soruşturma ve kovuşturması re’sen yapılır.
Fiyatları Etkileme Suçu Görevli Mahkeme
5235 sayılı Kanunun lO.maddesi uyarınca bu suç dolayısıyla açılan davalara bakma görevi sulh ceza mahkemesine aittir.
Fiyatları Etkileme Suçu Suçun Yaptırımı
Maddenin l.fıkrası uyarınca suçun yaptırımı, üç aydan iki yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır. Fiil sonucu besin veya malların değerleri veya işçi ücretleri artıp eksildiği takdirde bu ceza 2.fıkra uyarınca üçte biri oranında artırılacaktır. Eğer suçun faili, ruhsatlı simsar veya borsa tellalı ise bu ceza ayrıca sekizde bir oranında artırıma tabi tutulacaktır.
Maddenin 3.fıkrasında ise, failin ruhsatlı simsar veya borsa tellalı olması, yani sıfatı hakkında hükmedilecek cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli unsur sayılmıştır. Bu durumda ceza ayrıca sekizde bir oranında artırılacaktır. “Ruhsatlı simsar”, sebze ve meyve hallerinde komisyonculuk yapan kişileri ifade eder. Bu kişiler belediyelerin gösterdiği kapalı mahallerde, müstahsilden gelen malların tüketiciye veya tüccara satılmasına aracılık ederek komisyon geliri elde eden ticaret erbabıdır. Ancak, 237/3.fıkrada sözü edilen simsarlar, komisyonculuk yapmalarına yetkili makamlar tarafından izin (ruhsat) verilen kişilerdir. Ruhsatsız simsarlar hakkında sadece 237/l.fıkra hükmü uygulanır, 3.fıkradaki artırım uygulanmaz. “Borsa tellalı” ise, ticaret borsalarında komisyonculuk yapanları ifade eder. 2499 sayılı SPK’da öngörülen ve menkul kıymetler borsalarında faaliyet gösteren kişiler bu hükmün kapsamı dışındadır.
Bu suçla ilgili olarak daha az ceza verilmesini gerektiren özel bir hüküm öngörülmemiştir.
Fiyatları Etkileme Suçu Dava Zamanaşımı
YTCK’nun 66/1-e bendi uyarınca, bu suçun dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır.