Eşya Müsaderesi Nedir? Nasıl Yapılır?

Mahkûmiyetin sonucu olarak, bir eşyanın veya kazancın mülkiyetinin devlete geçmesi de­mektir. Kanun’un 54. maddesinde düzenlen­mekte hükmün birinci fıkrası uyarınca, “İyiniyetli üçüncü kişilere ait olmamak koşuluyla, kasıtlı bir suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlen­mesine tahsis edilen ya da suçtan meydana ge­len eşyanın müsaderesine hükmolunur. Suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlanan eşya, kamu güvenliği, kamu sağlığı veya genel ahlak açısından tehlikeli olması durumunda müsadere edilir. Eşyanın üzerinde iyiniyetli üçüncü kişiler lehine tesis edilmiş sınırlı ayni hakkın bulunma­sı hâlinde müsadere kararı, bu hak saklı kalmak şartıyla verilir. ”

O hâlde eşya müsaderesinin şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

Suç, kasıtlı bir suç olmalıdır.

Müsadere edilecek eşya, iyiniyetli kişile­re ait olmamalıdır.

Müsadere konusu eşyanın, ortadan kal­dırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkânsız kılınması halinde; bu eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesi­ne karar verilir.

Suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesinin işlenen suça nazaran daha ağır sonuçlar doğuracağı ve bu nedenle hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığın­da, müsaderesine hükmedilmeyebilir. Bu, “orantılılık kuralı” nın bir sonucudur. Yine bu ilkenin bir sonucu olarak, bir şe­yin sadece bazı kısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksi­zin bu kısmı ayırmak olanaklı ise, sade­ce bu kısmın müsaderesine karar verilir. Ayrıca eşyanın delil olarak dosyada sak­lanması gerektiğinde de müsaderesine karar verilemez.

Müsadere hususunda mahkemenin mutlaka duruşmalı olarak karar vermesi gerekir. Dosya üzerinden mahkeme bu kararı veremez.

Öte yandan, müsadere bir güvenlik tedbiri olduğundan, suçun işlenmiş olması gerektiği zo­runlu olmakla birlikte, failin her zaman için ceza­ya mahkûm edilmiş olması gerekmez. Bu bağ­lamda örneğin akıl hastasının suçta kullandığı eşya da müsadere edilebilir.

Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşın­ması, alım ve satımı suç oluşturan eşyaların da müsadereye tabi olduğuna dikkat edilmelidir.

Bir şeyin sadece bazı kısımlarının müsa­deresi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksizin bu kısmı ayırmak olanaklı ise, sadece bu kısmın müsaderesine karar verilir.

Birden fazla kişinin paydaş olduğu eşya ile ilgili olarak, sadece suça iştirak eden kişinin pa­yının müsaderesine hükmolunur.

Davanın zamanaşımına uğraması veya kamu davasının şikâyetten vazgeçme nedeniy­le düşmesi durumunda, kullanılan silahın taşın­ması, bulundurulması, vs. bizzat suç oluşturmu- yorsa müsadere kararı değil, sanığa iade kararı verilmelidir.

Sanığın ölümü halinde kamu davasının dü­şürülmesine karar verilir. Ancak, niteliği itibarıyla müsadereye tabi eşya ve maddi menfaatler hak­kında davaya devam olunarak bunların müsade­resine hükmolunabilir. Ancak bu durumun, ölüm­den önce ortaya konmuş olması gerekir.