Ceza Davasında Duruşma Gününden Erken Dinlenilmesi

Tanık ve bilirkişilerin duruşmada dinlenme­leri kuraldır. Ancak hemen dinlenmediklerinde ileride dinlenmeleri mümkün olmayacak veya başka yerde ikamet etmeleri dolayısıyla duruş­maya gelmeleri zor olan kimselerin duruşma ha­zırlığı devresinde dinlenmeleri gerekebilir. İşte daha duruşma hazırlığı devresinde yapılan bu dinlemeye de “erken dinleme” adı verilir.

Erken dinlemenin mümkün olduğu hâller şu şekildedir (CMK m. 180/1):

1. Hastalık veya malûllük veya giderilmesi olanağı bulunmayan başka bir nedenle bir tanık veya bilirkişinin uzun ve önce­den bilinmeyen bir zaman için duruşma­da hazır bulunmasının olanaklı bulun­mayacağının anlaşılması,
2. Tanık ve bilirkişinin konutlarının yetkili mahkemenin yargı çevresi dışında bu­lunmasından dolayı getirilmesinin zor olması

Erken dinleme, naip veya istinabe olunan hâkim aracılığıyla yapılır (CMK m. 180/1) ve da­vayı görmekte olan mahkeme, zorunluluk olma­dıkça, büyükşehir belediye sınırları içerisinde bu­lunan şikâyetçi, katılan, sanık, müdafi veya vekil, tanık ve bilirkişilerin istinabe yoluyla dinlenmesi­ne karar veremez (CMK m. 180/3).

Tanık veya bilirkişilerin dinlenmesi için be­lirlenen gün, Cumhuriyet savcısına, suçtan za­rar görene, vekiline, sanığa ve müdafiine bildi­rilir. Düzenlenen tutanağın örneği hazır bulunan Cumhuriyet savcısına ve müdafie verilir (CMK m. 181/1).

Erken dinleme durumunda tanık veya bilirki­şinin aynı anda görüntülü ve sesli iletişim tekniği­nin kullanılması suretiyle dinlenebilmeleri olana­ğının varlığı hâlinde bu yöntem uygulanarak ifade alınır (CMK m. 180/5). Kanımızca, sadece tanık ve bilirkişinin dinlenmesi hâlinde değil, şikâyetçi, katılan, sanık, müdafi veya vekilin dinlenmesinde de teknik aletlerden yararlanılabilir.

Tutuklu olan sanık, ancak tutuklu bulunduğu yer mahkemesinde yapılacak bu tür işlerde hazır bulundurulmasını isteyebilir. Ancak, hâkim veya mahkeme tarafından zorunlu sayılan hâllerde tutuklu bulunan şüpheli veya sanığın da bu tür işlerde hazır bulunmasına karar verilebilir (CMK m. 181/3).

Mahkeme ayrıca yurt dışında bulunduğu için belirlenen duruşma tarihinde hazır bulunma­sı zor olan sanığın erken bir aşamada, duruşma hazırlığı devresinde sorgusunu yapabilir (CMK m. 196/6).