Ceza Davalarında Görev Uyuşmazlığı Ne Demektir?

CMK’nın 4/2. maddesi uyarınca “görev konusunda mahkemeler arasında uyuşmazlık çıktığında, görevli mahkemeyi ortak yüksek görevli mahkeme belirler.”

Maddenin 2. fıkrasında, mahkemeler arasında olumlu veya olumsuz görev uyuşmazlığı çıktığında görevli mahkemeyi ortak yüksek görevli mahkemenin belir­leyeceği hükme bağlanmıştır. Bu fıkrada, aynı yargı sistemi içinde yer alan mah­kemeler arasındaki görev uyuşmazlıkları söz konusu edilmiştir.

Daha ağır cezalı suçlara ilişkin yargılamayı yapmakla görevli mahkeme, daha hafif suçlara bakmakla görevli mahkemeye göre yüksek görevlidir. Görev konusun­da mahkemeler arasında uyuşmazlık çıktığında ise görevli mahkemeyi ortak yüksek görevli mahkeme belirler.

Aynı yargı çevresi içinde yer alan iki sulh ceza mahkemesi arasındaki ortak yüksek görevli mahkeme, yargı çevresindeki ortak asliye ceza mahkemesi; aynı ağır ceza mah­kemesi yargı çevresinde yer alan asliye ceza mahkemeleri arasındaki ortak yüksek gö­revli mahkeme yargı çevresindeki ortak ağır ceza mahkemesidir. Ancak farklı yargı çevrelerinde açılmış olan davalarla ilgili görev uyuşmazlıklarının çözümü 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunun 37/2. maddesi uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi ilgili Ceza Dairesidir. Bölge Adliye Mahkemesi ile diğer mahkemeler arasındaki uyuşmaz­lıkların çözümü ise Yargıtaym ilgili Dairesi tarafından yapılacaktır. Örneğin, Eskişehir Sulh Ceza Mahkemeleri arasındaki uyuşmazlık, Eskişehir Asliye Ceza Mahkemesi tarafından, Eskişehir Sulh Ceza ve Asliye Ceza Mahkemeleri arasındaki uyuşmazlık Eskişehir Ağır Ceza Mahkemesi tarafından, Eskişehir Sulh Ceza Mahkemesi ile Afyon Ağır Ceza Mahkemesi arasındaki uyuşmazlık Bölge Adliye Mahkemeleri faaliyete başladıktan sonra ilgili Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairesi tarafından çözülecektir. Bölge mahkemeleri faaliyete başlamadığından (halen) değişik yargı çevrelerindeki uyuşmazlıkların çözümü Yargıtay 5. Ceza Dairesi tarafından yapılmaktadır.

Adli, idari ve askeri yargı makamları (mahkemeler) arasında çıkan olumlu ya da olumsuz görev uyuşmazlıkları Uyuşmazlık Mahkemesi tarafından giderilir.

Olumsuz görev uyuşmazlığının bulunduğunun ileri sürülebilmesi için adli, ida­ri veya askeri yargı mercilerinden en az ikisinin tarafları, konusu ve sebebi aynı olan davada kendilerini görevsiz görmeleri ve bu yolda verdikleri kararların kesin veya kesinleşmiş olması gerekir. Bu uyuşmazlığın giderilmesi istemi, ancak dava­nın taraflarınca ve ceza davalarında ise ayrıca ilgili makamlarca ileri sürülebilir.

Olumlu görev uyuşmazlığı; adli, idari ve askeri yargıya bağlı ayrı iki yargı merciine açılan ve tarafları, konusu ve sebebi aynı olan davalarda bu yargı mercile­rinin her ikisinin kendilerini görevli sayan kararlar vermiş olmaları, görev kararları­na karşı itiraz yolunun açık olduğu ceza davalarında bu kararların kesinleşmiş bu­lunması durumunda meydana gelir. Olumlu görev uyuşmazlığının çözülmesinde olumsuz görev uyuşmazlıklarına ilişkin usul kuralları uygulanır.

Adli, idari, askeri yargı mercilerinden birisinin kesin veya kesinleşmiş görev­sizlik kararı üzerine kendisine gelen bir davayı incelemeye başlayan veya incele­mekte olan bir yargı mercii davada görevsizlik kararı veren merciin görevli olduğu kanısına varırsa, gerekçeli bir karar ile görevli merciin belirtilmesi için Uyuşmazlık Mahkemesine başvurur ve elindeki işin incelenmesini Uyuşmazlık Mahkemesinin karar vermesine değin erteler. Mahkemenin gerekçeli kararı, dava dosyası ile birlik­te Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilir.