Çek Senet Nasıl İcra Takibine Konulur?
Madde 167 – (Değişik: 18.2.1965 – 538/80 md.)
Alacağı çek, poliçe veya emre muharrer senede müstenit olan alacaklı, alacak rehinle temin edilmiş olsa bile, bu bölümdeki hususi usullere göre haciz yolu ile veya borçlu iflasa tabi şahıslardan ise iflas yolu ile takipte bulunabilir.
Alacaklı, takip talebinde 58 inci maddedeki hususlardan başka iflasa tabi borçlusu aleyhine haciz ve iflas yollarından hangisini istediğini bildirmeğe ve takip talebine kambiyo senedinin aslını ve borçlu adedi kadar tasdikli örneğini eklemeğe mecburdur.
AÇIKLAMA
- Çeke dayalı kambiyo senetlerine mahsus icra takipleri, borçlunun yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki genel yetkili icra dairesinde, muhatap bankanın bulunduğu yerdeki icra dairesinde, ayrıca çekin keşide edildiği yerdeki icra dairesinde başlatılabilir. Kambiyo senetlerinden doğan alacaklar, aranacak alacaklar niteliğinde olduğundan bu alacaklar için B.K.nun 89.maddesi uygulanamaz.
- Kambiyo senetlerine mahsus takipte senet ve çek asılları icra dairesince muhafaza edilir. Takip dayanağı çek ve senetlerin takip kesinleşse dahi alacaklısına verilmemeli ve borç bitince borçluya iade edilmesi gerektiği. İİK.I67.
- Senet bedelinin hem yazı hem de rakamla gösterilip de iki bedel arasında fark bulunursa yazı ile gösterilen bedele itibar olunacağına ilişkin kuralın geçerliliği ve bu hükmün uygulanabilmesi için rakam ve yazı kayıtlarında herhangi bir tahrifatın yapılmamış olması gereklidir
- Alacaklı Takip talebinde faiz istememişse, takipteki borcun aslı ödeninceye kadar faiz alacağı için ayrı bir takip talebinde bulunabilir.
- Alacağının bir kısmını almış olan alacaklı icra dairesine müracaatla ödenmiş kısım kadar harç ödeyerek senedini geri alır bakiye alacak senede yazılarak bundan sonra ne miktar para için geçerli olduğu yazılır. İÎK. 144 maddesi.
- Takip dayanağı çekin keşide tarihinde düzeltme yapıldığı ve bu düzeltmede paraf imzasının bulunması gerekir. Düzeltmenin geçerli olması için keşidecinin onayı zorunludur.
- Yabancı para alacağına uygulanacak faiz 3095 Sayılı Yasanın 4/a maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; devlet bankalarınca yabancı para ile açılmış bir yıllık vadeli mevduat hesabına ödenen en yüksek faiz oranlarına göre hesaplama yapılması gerekir.
- Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil (……. TL), kısmî ödemenin hamil tarafından kabul edilmemesi hâlinde, ikinci fıkra hükmüne göre karşılıksızdır işlemi yapılır; ibraz tarihi ile ödememe nedeni çekin üzerine yazılır ve çek, üzerine imzası alınarak hamiline geri verilir; ön ve arka yüzünün fotokopisi banka tarafından saklanır. Çek hesabında hiç karşılığın bulunmaması ve hamilin sadece muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutarın ödenmesini talep etmesi hâlinde de bu fıkra hükmüne göre işlem yapılır.
- Ancak 5941 sayılı yeni Çek Kanunu’nun 3/VI. maddesine göre (Bu hüküm, 3167 sayılı Çek Kanunu’na 2003 yılında 4814 sayılı Kanun ile eklenmişti; yeni Kanun muhafaza etmiştir): “Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil kısmî ödeme hâlinde, çekin ön ve arka yüzünün onaylı fotokopisi ücretsiz olarak hamile verilir. Çek hamili, bu fotokopiyle müracaat borçlularına veya kambiyo senetleri hakkındaki takip usullerine başvurabileceği gibi Cumhuriyet Başsavcılığına şikayette bulunurken dilekçesine bu fotokopiyi ekleyebilir ve bunu icra daireleri ile mahkemelerde ispat aracı olarak kullanabilir. Mahkeme veya icra dairesinin istemi hâlinde çekin aslı bu mercilere gönderilir”. Görüldüğü gibi, çeklerde hâmil, kısmî ödemeyi reddedebileceği gibi (reddetmesi hâlinde, poliçe ve bonoda olduğu gibi, reddettiği oranda müracaat haklarını kaybetmez), reddetmeyip kısmî karşılığı aldığında, çeki muhafaza edemez, bankaya iade eder. Banka onaylı fotokopisini verir ve bu fotokopi ile icra takibi yapılabilir, icra müdürlükleri, kısmî ödeme yapılan bu çeke dayanarak çekin aslı olmadığı için takibi almaktan kaçınamaz.