BORÇLUNUN HİLELİ İFLÂS SUÇU VE CEZASI

İlgili Yasa

Hileli iflâs halleri:

İCRA VE İFLÂS YASASI 311- İflâsından evvel veya sonra alacaklılarını zarara sokmak kasdiyle ve hususîyle aşağıdaki suretlerle hileli muamelelerde bulunan kimse hileli müflis sayılır ve Türk Ceza Kanununa göre cezalandırılır.

1. Alacaklıların müşterek rehni makamında olan mallarını tamamen veya kısmen kaçırır, gizler veya tahrip ederse;
2. Alacaklıların zararına olarak hakikate aykırı makbuzlar verir veya yazı ile borç ikrar ederse;
3. Muvazaalı satışlar, muameleler yahut bağışlamalar yaparsa;
4. Evlenme mukavelesinde hakikaten getirilmemiş bir çeyizi getirilmiş gibi tanır ve karı da bu mukaveleyi kocasının alacaklılarına karşı istimale kalkışırsa;
5. Ha ki kat a aykırı borç ikrar etmek yahut muvazaalı muameleler ve mukaveleler yapmak suretiyle alacaklılarını zarara sokarsa;
6. Borcu mevcudu ile alacağından ziyade olduğunu bildiği halde ehemmiyetli kıymeti haiz ticarî mallarını yahut farikasının mahsullerini hem ksatış gününün piyasasından, hem de malolduğu veya satın alındığı kıymetten pek aşağı bir fiyatla satmak suretiyle mevcudunu israf ederse;
7. Konkordato mukavelesi haricinde alacaklıya hususî menfaatler temin ederse;
8. Hakikate aykırı muhasebe ve sahte bilâçolarla aktifini hakikatte olduğundan fazla veya noksan gösterirse.

Bir numaralı bentte yazılı malların kıymetine göre Türk Ceza Kanununun 522 inci maddesi tatbik olunur.

Bir numaralı bentte yazılı suçları yapanlar müflisin evi halkından kimseler ise müflis gibi cezalandırılırlar.

Türk Ceza Kanununun iştirak hükümleri dışıda kalsa dahi, müflisin aktifini azaltmak maksadiyle ona ait menkul ve gayrimenkul malları kısmen veya tamamen saklıyan veya kaçıran ve muvaza ile temellük eden veya bu hususlarda yataklık veya tavassut eden veya iflâs masasına müracaat ile kısmen veya tamamen asılsız alacaklarını kaydettiren veya müflisin tediye kabiliyetini azaltmak maksadiyle kendi adına veya müstear adla ticarî faaliyetlere girişen kimseler hakkında dahi aynı cezalar uygulanır.

TÜRK CEZA YASASI MADDE 506- Hileli müflisler hakkında iki seneden beş seneye kadar ağır hapis cezası verilir.

MADDE 522- Onuncu babda beyan olunan cürünlerin işlenmesinde cürmün mevzuu olan şeyin veya ika edilen zararın kıymeti pek fahiş ise mahkeme cürme mahsus olan cezayı yarısına kadar arttırır ve eğer hafif ise yarısına ve eğer pek hafif ise 1/3’ne kadar eksiltir.

Kıymet tâyini için cürmün mevzuu olan şeyin yahut vaki zararın cürüm işlendiği zamandaki kıymeti nazarı dikkate alınır. Yoksa failin istihsal eylediği menfaat hesap edilmez.

Eğer fail aynı nevinden olan cürümlerden dolayı mükerrir bulunur veya bu babın ikinci faslında yazılı cürümlerdin birini işlemiş olursa cezayı tenkise mahal yoktur.

Açıklama

Hileli iflâs suçu, tacir borçlular tarafından işlenen suçlardandır. Zira Tacirler iflâs edebilirler. Kural olarak tacir borçlunun iflâs etmesi suç sayılmaz. Ancak, hile kullanarak, iflâs ettiği sabit olursa, o zaman hileli iflâs suçundan cezalandırılacaktır.

Müflise hileli iflâs suçundan ceza verilebilmesi için iflâs kararının kesinleşmiş olması koşulundan başka, müflis hakkında açılan iflâsın kesinlikle tasfiye (arıtımı)’si yapılmış ve kapanmış olması zorunludur. Ayrıca, iflâs edenin, alacaklılarına zarar verme kasdı bulunup bulunmadığının saptanması da gerekecektir. Suçun tekevvünü için iflâstan önce veya sonra, hileli işlemlerin yapılması suçun doğmasını sağlıyacaktır.

Hileli iflâs halleri ÎÎY’sınm 311 inci maddesinde sıralanmıştır. Bunlar; iflâs eden borçlunun;

1. Alacaklıların müşterek rehini durumunda olan mallarını tamamen ve kısmen kaçırması, gizlemesi veya tahrip (zarara uğratması) etmesi,
2. Alacaklıların zararına olarak, gerçeğe aykırı makbuzlar vermesi, yahut yazılı borç kabul etmesi (ikrar etmesi),
3. Muvazaalı (danışıklı) satışlar, işlemler veya bağışlamalar yapması,
4. Evlenme akdinde gerçekten getirilmemiş bir çeyizi getirilmiş gibi tanıması ve karısının da bu akdi borçlu Müflis’in alacaklılarına karşı kullanması,
5. Gerçeğe aykırı borç kabul (ikrar) etmek veya danışıklı (muvazaalı) işlemler ve sözlzeşmeler yapmak suretiyle alacaklıları zarara sokması,
6. Mal varlığı ile alacağında, borcunun fazla olduğunu bildiği halde, önemli değerde ticarî mallarını yahut fabrikasının mahsullerini hem satış gününün piyasasından, hem de maliyetinden veya satın aldığı değerden çok aşağı bir fiyatla satmak suretiyle, varlığını israf etmesi,

7. Konkordato anlaşması dışında, alacaklıya özel yarar sağlaması,
8. Gerçek dışı muhasebe (hesap) ve sahte bilâçolarla, aktifini gerçekte olduğundan fazla veya noksan göstermesi,

halleridir.

Hileli iflâs suçu iflâs gününde işlenmiş sayılacağı gibi iflâsın meydana geldiği yerde, suç işlenmiş kabul edilecektir.

Hileli iflâs suçu ağır ceza mahkemesinde görülür. Subut bulduğu takdirde TCY 506 mcı maddesine göre 2 yıldan 5 yıla kadar ağır hapis cezasıyla borçlu sanık cezalandırılır. Alacaklıların müşterek rehni durumunda olan malların değerine göre TCY’nın 522 inci maddesi de sanık müflis hakkında uygulanacaktır. Bu malları kaçıran, gizleyen veya tahrip eden müflis borçlunun evi halkından (örneğin; eşi veya çocukları gibi) ise, bu kimseler de aynen borçlu müflis gibi cezalandırılacaktır.

Bunun gibi borçlu müflise İİY’nm 311 inci maddesinin son fıkrasında açıklandığı üzere yardım edenler de aynı şekilde suçlarını subutu halinde cezalandırılacaklardır.

Bu tür cezalar C.Savcılığınca doğrudan doğruya koğuşturma yapılır ve suç delilleri mevcut olduğu takdirde Ağır Ceza Mahkemesine Kamu davası açılır.

Görevli Mahkeme

Ağır Ceza Mahkemesi *dir.

Yetkili Mahkeme

Suçun işlendiği yer Ağır Ceza Mahkemesi.

Şikâyetçi (Dâvacı)

1. Alacaklı,
2. İlgili iflâs dairesi veya iflâs idaresi, (bunlar C.Savcılığına durumu bildireceklerdir),
3. İlgili olanlar,
4. Savcılığı dâva açar.

Sanık

Hileli iflâs eden borçlu.

Gözönünde Tutulacak Hususlar

1. Şikâyetçi, alacaklılardan bir veya alacaklılardan bir veya birkaçının, yahut da iflâs dairesi veya iflâs idaresinin bildirimi üzerine veya., herhangi bir nedenle, suçun işlendiğini öğrenen C. Savcılığı, gerekli kaznıı kovuşturması yapar. Borçlu sanığı dinler, savunmasını alır. Alacaklıların ifadelerine başvurur. İcra dosyasını, iflâs belgelerini getirtir. Suçun işlendiğini saptarsa, ya Ağır Ceza mahkemesine iddianame ile dava açar.

2. Ağır Ceza mahkemesince Ceza Usulü Yargılama Yasasma göre sanık yargılanır. Sanık, şikâyetçi ve diğer ilgililer ile tanıklar çağrılıp dinlenir.
3. İflâs dosyası ve sanığın hileli tasarrufları getirtilir, araştırılır.
4. Sanığın eylemi ÎİY. nın 311 inci maddesinde açıklanan hususları kapsadığı saptanırsa, suç sabit olmuştur.
5. Şikâyetçi adacaklı, (müdahil) davacı olarak davaya katılabilir. Bunun için dilekçe vermesi gereklidir.
6. Sanık borçlunun suçu sabit olmuşsa, TCY. nın 506 ncı maddesi gereğince iki yıldan 5 yıla kadar ağır hapis cezasıyla cezalandırılacaktır.
7. Sanığın suçu saptanamazsa, beraatine karar verilecektir.
8. Borçlu sanık, alacaklıların ortak (müşterek) rehini olan mallarının tümünü veya bir kısmını kaçırıp gizler veya yok ederse ve bu malların değeri tespit ettirilerek sanık hakkında TCY. nın 522 nci maddesi uygulanacaktır. Bu madde sanık yararına kabul edilmiştir.
9. Savcılığı, sanık, (müdahil) davacı mahkemece verilecek kararı temyiz edebilirler.