Avukatın Dosya incelemek için vekaletname gerekmemesi ve istisnaları
Ceza muhakemesinde kural olarak vekaletname aranmaz. şüpheli veya sanığın, bir avukatın kendisi adına işlem yapmasını kabul etmesi, avukatın müdafi statüsüne girmesi için yeterlidir.
Bu nedenle, müdafiin dosya incelemesi için vekaletnameye sahip olması gerekmez. 153‟ncü maddenin işlerliğini önemli ölçüde aksatan mülga Kalem Yönetmeliğinin 45‟nci maddesi, 24.12.2010 tarihli Resmi Gazete‟de yayımlanarak değiştirilmişti. Bu değişikliğe göre, şüpheli ya da müdafii soruşturma evresinde dosya içeriğini inceleyebilir ve istediği belgelerin bir örneğini harçsız olarak alabilir. Daha sonra Ağustos 2013‟de yeni Kalem Yönetmeliği yürürlüğe girdi.
Müdafiin vekaletnameye ihtiyaç duymaması kuralının istisnaları da vardır:
Kanun yoluna başvurudan vazgeçebilmek için, müdafiin bu konuda vekaletname ile özel olarak yetkili kılınmış olması gerekir (CMK 266/2). Ancak, böyle bir yetki verilmiş bulunsa dahi, şüpheli veya sanıktan yazılı ayrı bir belge alınarak kanun yolu başvurusu yapmaktan sarfınazar edilmelidir. Avukatın cezai, hukuki ve disiplin sorumluluğundan kurtulabilmesi için, böyle yazılı bir belge alınması gereklidir.
Ancak, çocuk ve kendisini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsiz olan kişiler için görevlendirilen zorunlu müdafi (CMK 150/2), şüpheli veya sanık yararına kanun yoluna başvurduğunda veya başvurduğu kanun yolundan vazgeçtiğinde, şüpheli veya sanık ile müdafiin iradesi çelişirse, müdafiin iradesi geçerli sayılır (CMK 266/3).
Aynı kuralın mağdur vekili de geçerli olduğu, Yargıtay kararları ile kabul edilmiştir.
Sanığın “duruşmadan bağışık tutulması”nı talep eden müdafiin (eğer müdafi o duruşmada yoksa ve bunu kendisi de istemesi hali dışında) vekaletname sunmuşsa, bu konuda vekaletnamede yetkili kılındığına dair açıklık olması gerekir (CMK 196/1).
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılması için yasa gereği avukatların vekaletname ibraz etmesi gereklidir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılması için AİHM‟e başvurulacaksa, bu konuda özel yetkinin verilmesi gerekir. Şunu önemle hatırlatmakta yarar görmekteyiz: burada noterden düzenlenmiş bir vekaletname gerekmez. AİHM‟e başvuruda avukatın başvurucunun yetkili temsilcisi olduğunu gösteren herhangi bir yazılı beyan yeterlidir. Yalnız, başvurucunun kimlik belgesinin önlü ve arkalı bir fotokopisinin buna eklenmesi gerekir.