(ACZİNE) GÜÇSÜZLÜĞÜNE KENDİ EYLEMİYLE NEDEN OLAN VEYA DURUMUNUN FENALIĞINI BİLEREK AĞIRLAŞTIRAN BORÇLUNUN CEZASI

İlgili Yasa

İCRA VE İFLÂS YASASI MADDE 332- (Değişik: 18.02.1965 – 538/131 md.)

Haciz yolu ile takip talebinden sonra veya bu talepten önceki iki yıl içinde borçlu, adet üzerine tecviz edilemiyecek bir hiffetle hareket ederek veya haddinden ziyade masraflar yaparak yahut cüretli talih oyunlarına veya basiretsizce spekilasyonlara girişerek yahut işlerinde ağır ihmallerde bulunarak aczine kendi fiili ile sebebiyet verir yahut vaziyetinin fenalığını bildiği halde o gibi hareketlerle bu fenalığı ağırlaştırırsa, aleyhine aciz belgesi istihsal edildiği veya alacaklı alacağını istifa edemediğini ispat ettiği takdirde, onbeş günden altı aya kadar hafif hapis cezasiyle cezalandırılır.

Konkordato mühleti talebinden önceki iki yıl içinde birinci fıkradaki fiilleri işliyen borçlu hakkında da bu hükümler uygulanır.

Bu suç alacaklının şikâyeti üzerine tkaip olunur. Borçluyu fazla borç altına girmeye veya talih oyunu ile spekülasyonlarda bulunmaya sevk etmiş yahut ağır faiz almak suretiyle zaafından istifade etmiş olan alacaklıların şikâyet hakkı yoktur.

MADDE 345- Bu kanunda yazdı suçlar, hükmi bir şahsın idare veya muamelelerini ifa sırasında işlenmiş ise, ceza o hükmi şahsın müdürlerinden mümessil ve vekillerinden tasfiye memurlarından, idare meclisi reis ve azasından veya murakıp ve müfettişlerinden fiili yapmış olan hakkında hükmolunur.

Davaların birleştirilmesi:

MADDE 346- Tetkik merciinin yetkisine giren ceza dâvaları diğer mahkemelere ait olan davalarla birleştirilemez.

Ancak kat’ileşen cezalar infaz sırasında içtima haidelerine göre birleştirilir.

Şikâyet süresi:

MADDE 347- Tetkik merciince bakılan suçlardan dolayı şikâyet hakkı, suçun vukuuna ıttıla tarihinden itibaren üç ay ve herhalde vukuundan bir sene geçmekle düşer.

Yetki:

MADDE 348- Ceza hususların yetkili tetkik mercii icra takibinin yapıldığı yerdeki mercidin

Mahkeme Usulü:

MADDE 349- Şikâyet dilekçe ile veya şifahi beyanla yapılır. Dilekçeyi veya dâva beyanını alan tetkik mercii duruşma için hemen bir gün tâyin edip şikâyetçinin inzasını alır ve maznuna celpname gönderir. Şahit gösterilmişse o da celbolunur.

İki taraf tâyin olunan gün ve saatte tetkik merciinin huzuruna gelmeğe veya vekil göndermeğe mecburdurlar. İcabında merci tarafların bizzat hazır bulunmasını emredebilir.

Maznun başka yerde ikamet ediyorsa istihabe yoluyla sorguya çekilir.

Maznun, şikâyeti alan veya istinabe edilen tetkik merciinin huzuruna gelmez veya müdafii göndermezse yahut bizzat bulunmasına lüzum görülürse, zabıta marifetiyle getirilir. Bu suretle de bulundurulamazsa muhakeme gıyabında görülür.

Şikâyetçi muayyen zamanda gelmez ve vekil de göndermezse şikâyet hakkı düşer.

Gelmeyen şahitlere yapılacak muamele ile borçlunun gıyabında verilen karara karşı eski hale getirme talebi hakkında Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda yazılı hükümler tatbik olunur.

Duruşma:

MADDE 350- Tetkik mercii iki tarafı ve delillerini dinler ve gerek tarafların, gerek şahitlerin ifadelerini duruşma tutanağına geçirir.

Cumhuriyet Savcısı hazır bulundurulmaz.

Tehkikat:

MADDE 351- Şikâyetçi dilekçe veya beyanında göstermiş olduğu delillerle bağlıdır.

Maznun müdafaası için tahkikatın tevsiini ancak bir kere istiyebilir.

MADDE 352- Tetkik mercii iki tarafın ifadelerini ve bütün delillerini ve iddia ve müdafaalarını dinledikten sonra nihayet beş gün içnide kararını verir ve hülasasını Cumhuriyet Savcısına bildirir.

MADDE 352/a- Bu kanun uyarınca hükmolunan cezalar tecil edilemez, hürriyeti bağlayıcı cezalar 647 sayılı cezaların, infazı hakkında kanunun 4 üncü maddesinde yazılı para cezasına ve tedbirlere çevrilemez, failleri hakkında Türk Ceza Kanununun 119’ncu maddesi hükmü uygulanmaz.

Açıklama

Haciz yoluyla takip isteğinden sonra veya bu istekten önceki iki yıl içinde borçlu: tecviz (hoşgörülemiyecek) edilemeyecek bir hiffetle hareket eder, veya gereğinden fazla masraf ve harcamalar yapar, yahut cüretkar talih oyunları (kumar, vs.) veya basiretsizce spekülasyonlara girişir, işlerinde ağır ihmallerde bulunur ve aczine kendi eylemi ile neden olur, yahut durumunun kötülüğünü bildiği halde yaptığı hareketlerle bu kötülüğü (fenalığı) ağırlaştırırsa, bu yüzden de alacaklısı alacağını alamadığını ispat ederse veya alacaklı borçlunun borcunu ödeyemeyeceğine dair aciz b elgesi aldığı takdirde, borçlu; 15 günden 6 aya kadar hafif hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

Konkordato süresi (mühleti) isteği gününden önceki 2 yıl içinde de aynı suçları işleyen borçlu hakkında da ÎÎY 332 inci madde uygulanacaktır.

Maddede yazılı bu suç takibi şikâyete bağlı suçlardandır. Alacaklının şikâyeti üzerine borçlu hakkında suç kavuşturması yapılır.

Yukarıda açıklanan hususlar borçlunun kasdi hareketleri olmayıp kusurlu davranışlarıdır. Buradaki suç, kasdi olmayıp kusurlu (taksirli) suçtur. Alacaklının zarara uğraması için borçlunun suç kasdi suçun oluşmasında bir koşul değildir. Önemli olan alacaklının; borçlunun eylemleri sonucu alacağını alamadığını ispatlamış ve borçlu hakkında kesinleşmiş (aciz) güçsüzlük belgesi almış olması’dır.

Borçlunun maddede yazılı suçlardan hüküm giymemesi için Yasa koyucu maddenin son fıkrasında; koşul koymuştur. Bu koşul; alacaklının borçluyu fazla borç altına girmeye yahut talih oyunu (kumar, vs.) ile spekülasyonlarda bulunmaya yöneltmiş, veya (fahiş) ağır faiz almak suretiyel zaafından yararlanmış olması halidir. Böyle bir durumda alacaklı veya alacaklıların şikâyet hakları yoktur. Olsa bile dinlenmiyecektir.

Bu tür suç duyurusu şikâyetçi İcra Ceza Mahkemesine değil C.Savcılığına yapılacaktır.

C.Savcılığı suç kanıtlan elde ettiği takdirde iddianame ile Asliye Ceza Mhakemesine İÎY’nm 332 inci maddesi uyarınca cezalandırılması için kamu davasını açacaktır.

Mahkemece CMUY’sının genel kurallarını uygulayarak dâvayı karara bağlıyacaktır.

Zamanaşımı

ÎİY’nın 332 inci maddesinde belirtilen suçun dâva zamanaşımı 2 yıldır. Ceza zamanaşımı ise (….) yıldır (TCY 102/5 ve 112/4-5).

Görevli Mahkeme

İcra (Tetkik Mercii) Ceza Hâkimliği.

Yetkili Mahkeme

1. Borçlunun konutu tetkik mercii.
2. İcra takibinin yapıldığı yer icra müdürlüğünün bağlı bulunduğu tetkik mercii.

(Dâvacı) Şikâyetçi

Alacaklı veya alacaklılar.

(Davalı) Sanık

Borçlu veya borçlular.

Şikâyet Koşulları

1. Töre (âdet) üzerine, hoç görülemiyecek bir eylemle, fazla harcama yaparak borçlu, borç ödemekten güçsüzlüğe düçmeli.
2. Borçlu, cesaretle talih oyunlarına, (basiretsiz) spekülâsyonlara girmeli, içlerinde ağır (ihmal) de bulunmalı, ve borç ödemekten güçsüzlüğe kendisini düşürmeli.
3. Borçlu, durumunun kötülüğünü bildiği halde eylemleriyle bu kötü durumunu daha da ağırlaştırmış olmalı.
4. Alacaklı, borç ödemekten güçsüzlük (aciz) belgesi almış bulunmalı.
5. Alacaklı, alacağmı alamıyacağım ispatlamak.
6. Yukardaki durumlar haciz yoluyla takip isteğinden sonra veya bu istekten önceki iki yıl içinde borçlu tarafından içlenmeli.
7. Konkordato süresi (mühleti) isteğinden önceki iki yıl içinde yukardaki eylemler (1, 2, 3, 4 deki eylemler), borçlu tarafından işlenmeli.
8. Alacaklı şikâyette bulunmalı, dır.

Gözönünde Tutulacak Hususlar

1. Bu tür ceza davası icra tetkik mercii ceza hâkimliğince görülür.
2. İcra takip dosyası varsa, getirtilir.
3. Alacaklı icra (tetkik mercii) ceza hâkimliğine dilekçe ile baş vuracaktır.
4. Borçlu ve alacaklı duruşmaya çağrılır, savunma ve şikâyetleri saptanır.
5. İİY. nın 332 nci maddesinin 1, 2 nci fıkrasındaki suç durumu araştırılır.
6. Gerçekten koşullar gerçekleşmemişse, borçlunun suçu sabit olmuş sayılacaktır.
7. Alacaklı şikâyetinden va,zgeçerse dava düşecektir. Bunun gibi duruşmayı takip etmezse yine davanın düşürülmesine karar verilecektir.
8. Suç sabit olmazsa borçlunun beraatine karar verilecektir.
9. Suç sabitse, 15 günden 6 aya kadar borçlu hafif hapis cezasıyla ceza, landırılacaktır.
10. Hafif hapis cezası 647 sayılı Yasanın 4 üncü maddesi uyarınca hafif para cezasına çevrilemiyecek, tecil edilemiyecektir.
11. Borçlu sanık ve alacaklı icra ceza hâkimliğinden verilen kararı temyiz edebilirler.
12. 12.Aranılacak husus, alacaklının eylemlerinin borçlunun durumunu ağırlaştırıp ağırlaştırmadığını saptamaktır. Zira 332 nci maddenin son fıkrasındaki eylemleri yapan alacaklılar borçluyu bu madde gereğince şikâyet edemezler.