4721 sayılı türk medeni kanunu’nun 676, 677 ve 678. maddelerinden kaynaklanan miras taksim sözleşmesi ve miras payının devri sözleşmesine dayanan tapu iptal ve tescil davaları ile aynı yasanın 527 ve 528. maddelerinde yer alan miras sözleşmesinden kaynaklanan tapu iptal ve tescil davaları

Araştırılması Gereken Hususlar ve Deliller

Bu davalarda oüncelikle dava konusu malın tereke malı olup olmadıgğı oünem arz etmektedir. Tereke malı olmayan bir malla ilgili bu maddelerin uygulanma imkaânı yoktur (Elbirligği muülkiyeti geçerli olmalıdır).

Miras taksim soüzleşmesi yapılırken tuüm mirasçılar hazır olmalı ve taksime katılmalıdır. Taksim soüzleşmesinde tuüm mirasçıların imzaları (veya parmak izi, muühuür) bulunmalıdır.

Soüzleşmede parmak izi kullanan mirasçı var ise TMK’ nın 677. maddesine goüre soüzleşme niteligğini kazanması için HÜMK’ un 297. maddesine goüre duüzenlenmesi gerekirdi. Yazılı şekil şartı bu surette gerçekleşebilirdi. HÜMK’ un 297. maddesine goüre soüzleşmenin geçerli olması için muhtar ve ihtiyar heyetinin tasdiki yanında şahitler tarafından da onaylama ve senette şahitlerin de bulunması gerekirdi. Yeni HMK da ise bu husus 206. maddede duüzenlenmiş ve imza atamayanların işlemlerini ancak noterde yapabilecekleri kabul edilmiştir. Bu huükuüm karşısında taksim soüzleşmesi noterler tarafından duüzenleme biçiminde oluşturulmaması halinde geçersiz sayılacaktır. Bu hususun taksim soüzleşmesinde de dikkate alınması gerekecektir.

Taksimde eşitlik aranmaz.

Taksime konu mal tapusuz ise taksimin yazılı şekilde yapılması gerekmez ve taksimin her tuürluü delille ispatı muümkuünduür.

Taksime konu mal tapuda kayıtlı ise taksimin yazılı yapılması gerekir. Taksim soüzleşmesinin resmi şekilde yapılmasına gerek yoktur, adi yazılı şekil gerekli ve yeterlidir.

Yine TMK’nın 677. maddesi (eski TMK’nın 612. maddesi) uyarınca tapuda kayıtlı taşınmazlarda miras payının devri konusunda mirasçılar arasında yapılan soüzleşmenin geçerliligği yazılı şekle bagğlıdır. Bu şekil geçerlilik şartıdır.

Elbirligği muülkiyeti huükuümlerine tabi tapusuz taşınmazlarda mirasçılardan birinin digğerine miras payını devri 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14.maddesi geregğince her tuürluü delille kanıtlanabilir. Elbirligği muülkiyeti huükuümlerine tabi tapulu taşınmazlarda mirasçılar arasında yapılan miras payının devri ise TMK’nın 677 (MK.612) ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 15/3 maddesi geregğince yazılı belge ile kanıtlanabilir.

Taşınmaz, kadastro oüncesi tapusuz ise, mirasçılar arasından bir mirasçının miras payını uüçuüncuü kişiye devretmesinin adi yazılı biçimde yapılması yeterli ve geçerlidir. Ancak TMK’nın 677/2. fıkrası uyarınca tapulu taşınmazlardaki miras payı devrinin 1.1.2002 tarihinden sonra Noterlikçe resmi şekilde yapılması esastır. Ne var ki, ister adi, ister resmi şekilde miras payının devri soüzleşmesi yapılmış olsun, her iki halde de soüzleşme alıcı kişiye paylaşmaya katılma yetkisini vermez, sadece paylaşma sonunda mirasçıya oüzguülenen payın kendisine verilmesini isteme hakkını sagğlar. Yani TMK’nın 677/son fıkrası uyarınca, miras payını devralan kişi terekeye goüre uüçuüncuü şahıs durumunda oldugğundan mirasçılar arasındaki elbirligği muülkiyeti paylı muülkiyete doünuüştuüruülmedikçe iptal ve tescile karar verilemez. Çuünkuü elbirligği muülkiyetinde mirasçıların belirlenmiş payları olmayıp, her birinin payı taşınmazın tamamı uüzerinde soüz konusudur

TMK’nın 678. maddesi uyarınca muris sagğ iken yapılacak miras payı devrine ilişkin soüzleşmelerde murisin bizzat imzasının bulunması halinde soüzleşme hukuki sonuç dogğurur.

Mirastan feragat soüzleşmesi de resmi şekle tabidir ve bu şekil geçerlilik şartıdır (TMK. md. 545). Mirastan feragat soüzleşmesi, (TMK. md. 528) miras soüzleşmesinin bir çeşidi oldugğundan, resmi vasiyetname şeklinde yapılması zorunludur (TMK. md. 545 ve Yargıtay İİç.B.K. 11.02.1959 tarih, 16/14 sayılı Kararı).

Paylı muülkiyete tabi taşınmazdaki payın temliki resmi şekilde yapılabilir. Adi yazılı şekil, muülkiyeti nakletmez. Mirasçılar arasındaki pay devrini duüzenleyen TMK’nın 677. maddesinin tereke malı olmaktan çıkmış ve paylı muülkiyete doünuüşmuüş tapulu taşınmazlara uygulanması soüz konusu olmaz.

Taksim soüzleşmesi, hukuksal niteligği itibariyle bir borç dogğurucu işlemdir. Soüzleşmelerin dogğumuna, ifasına ve sona ermesine ilişkin borçlar hukuku kurallarına tabidir. Borçlar Kanunumuz zamanaşımını borcu sona erdiren sebepler arasında saymıştır. Miras taksim soüzleşmelerinden dogğan borçlar için kanunda oüzel bir zamanaşımı oüngoüruülmedigğinden 10 yıllık zamanaşımına tabidir. Zamanaşımını kesen ve durduran nedenlere ilişkin huükuümler miras taksim soüzleşmeleri için de geçerlidir. Miras taksim soüzleşmesinde zamanaşımının başlangıcını taşınmaz mal satış vaatlerinde oldugğu gibi feragğ uümidinin kesildigği an olarak kabul etmek gerekir. İİfa imkaânı kesin olarak ortadan kalktıgğı tarihte feragğ uümidinin kesildigği kabul edilir. OÜ yle ise miras taksim soüzleşmesi ile mirasçılara verilmesi kararlaştırılan taşınmaz mallar uüzerinde taksim soüzleşmesine uygun olarak zilyetlik kurulmuşsa zamanaşımı işlemez.

Üygulamada ve doktrinde agğırlıklı goüruüş olarak miras payı devrine ilişkin soüzleşmelerin ayni hak (muülkiyet) niteligğini taşıdıkları ve bu nedenle BK’ nın 125. maddesi uyarınca, on yıllık zamanaşımına tabi olmadıkları kabul edilmiştir.

Mirasçılar arasında terekenin tamamı veya bir kısmı uüzerinde miras payının devri konusunda yazılı olarak yapılan soüzleşmeler geçerlidir.

Miras taksim soüzleşmesinde mirasçıların tuümuünuün gayrimenkul veya hisse alması şart degğildir. Mirasa daâhil menkul mallar veya haklar da alınarak taksim yapılabilir. Mirasçılardan birine sadece intifa hakkı duüşecek şekilde taksim yapılması da muümkuünduür.

Mirasçılar arasında yapılan bu tuür soüzleşmeler yapıldıkları tarihten itibaren ifa (yerine getirme) olanagğına sahiptirler. Alacaklı, yapıldıgğı tarihten itibaren bu soüzleşmeye dayanarak, soüzleşme geregğinin yerine getirilmesini miras payını devredenden isteyebilir ve ona karşı dava açabilir (TMK.m.677/1.fıkra). Taşınmazın elbirligği muülkiyetine tabi olması bu istegğe engel oluşturmaz. Yalnızca mirasçılar dışında uüçuüncuü kişilere yapılan miras payının devri soüzleşmeleri TMK’ nın 677/2. (743 sayılı TKM’ nın 612/2 ve 3. cuümleleri) madde ve fıkrası uyarınca elbirligği muülkiyeti paylı muülkiyete doünuüştuürmedikçe (yani iştirak çoüzuülmedikçe) uüçuüncuü kişinin istekte bulunma olanagğı yoktur. Çuünkuü iştirak çoüzuülmedikçe soüzleşmenin ifa (yerine getirme) olanagğı bulunmamaktadır.